Tiếng cưa máy xé toạc không gian tĩnh lặng, những thân cây gãy đổ là hình ảnh nhức nhối thường trực tại những cánh rừng biên giới thuộc xã Ia Mơ.
Những kẻ phá rừng ngang nhiên xẻ thịt, gặm nhấm từng diện tích rừng biên giới, thậm chí san phẳng cả khoảng rừng để chiếm đất sản xuất.
"Nóng" từ khi có hồ thủy lợi
Điểm nóng tập trung dọc hai tuyến kênh chính của hồ thủy lợi Ia Mơ, nơi vốn tồn tại nhiều nương rẫy xen kẽ đất rừng, gây khó khăn cho công tác quản lý.
Chỉ trong 6 tháng đầu năm 2024, trên địa bàn xã Ia Mơ đã ghi nhận đến 9 vụ vi phạm Luật Lâm nghiệp, trong đó có 1 vụ phá rừng, 1 vụ khai thác gỗ trái phép, 3 vụ vận chuyển lâm sản trái phép, 4 vụ tàng trữ lâm sản trái phép, gây thiệt hại 1.300m2 rừng, gần 28m3 gỗ tròn và 75.800kg củi.
Theo Ban quản lý rừng phòng hộ Ia Mơ, tình trạng phá rừng diễn ra thường xuyên trên lâm phần đơn vị quản lý, một phần do phong tục tập quán du canh du cư của bà con người địa phương tại chỗ nhằm lấn chiếm đất lâm nghiệp làm nương rẫy.
Cùng với đó, từ khi hồ thủy lợi Ia Mơ hoàn thành thì diện tích cây trồng tăng lên gần tuyến kênh dẫn nước chính đi qua, diện tích rừng cũng giảm dần theo đó.
Ngoài ra, tình trạng di dân tự do và thiếu đất sản xuất cũng góp phần vào việc xâm hại rừng.
"Ngay từ khi dự án hồ thủy lợi Ia Mơ khởi công, nhiều người đã manh nha ý định chiếm đất để canh tác khi có nguồn nước tưới.
Mặc dù sau đó chủ trương chuyển đổi 4.000ha rừng Ia Mơ thành vùng tưới không được Quốc hội phê chuẩn nhưng nạn phá rừng vẫn tiếp diễn, thậm chí ngày càng nghiêm trọng", ông Nguyễn Trung Văn - trưởng Ban quản lý rừng phòng hộ Ia Mơ - trăn trở nói.
Ông Nguyễn Tuấn Anh - phó chủ tịch UBND xã Ia Mơ - cho biết lực lượng bảo vệ rừng tại chỗ vừa thiếu, vừa yếu, lại không được đào tạo bài bản, trong khi lâm tặc ngày càng manh động, liều lĩnh.
Lực lượng của xã chủ yếu là người dân địa phương, thiếu kỹ năng nghiệp vụ và kinh nghiệm gây khó khăn cho công tác quản lý.
"Trước tình hình cấp bách, huyện Chư Prông đã thành lập thêm 3 tổ chốt liên ngành tham gia bảo vệ rừng. Tuy nhiên, giải pháp này chỉ mang tính tạm thời, chưa giải quyết được bài toán gốc rễ là nhu cầu đất sản xuất ngày càng tăng" - ông Anh thông tin.
Cách nào bảo vệ rừng biên giới Ia Mơ?
Theo nhiều chuyên gia, để bảo vệ diện tích rừng ở xã Ia Mơ cần sớm rà soát, phân định rõ ranh giới đất rừng và đất sản xuất nông nghiệp.
Đối với diện tích rừng còn lại cần có những giải pháp căn cơ, quyết liệt hơn và cần khoanh vùng bảo vệ nghiêm ngặt, đồng thời có chế tài xử lý nghiêm minh hành vi phá rừng.
Song song đó cần tập trung phát triển sinh kế bền vững cho người dân, giúp họ thoát nghèo từ chính cánh rừng.
Ông Nguyễn Tuấn Anh cũng cho rằng các cấp ngành cần quan tâm đặc biệt và có những giải pháp xử lý các vấn đề liên quan đến dự án hồ thủy lợi Ia Mơ.
Ngoài ra cần có quy hoạch nông, lâm nghiệp rõ ràng về diện tích đất sản xuất, đất rừng và chú trọng hỗ trợ người dân phát triển sinh kế thay thế.
Ông Dương Mah Tiệp - phó chủ tịch UBND tỉnh Gia Lai - khẳng định: "Bảo vệ rừng phải huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc, kết hợp với nâng cao sinh kế cho người dân".