Số lượng bệnh viện triển khai thành công bệnh án điện tử vẫn chưa đáng kể. Nguyên nhân do đâu?
Tốn tiền tỉ vào bệnh án giấy mỗi năm
Theo ông Đào Xuân Cơ - giám đốc Bệnh viện Bạch Mai, hằng năm bệnh viện này tiếp nhận và điều trị cho khoảng 2 triệu lượt bệnh nhân ngoại trú, 200.000 bệnh nhân nội trú và thực hiện 2 triệu xét nghiệm huyết học, hóa sinh lưu trữ dữ liệu khổng lồ.
Hiện hầu hết các nước phát triển đã có bệnh án điện tử. Còn Bệnh viện Bạch Mai cũng như nhiều bệnh viện khác phải đi mua phim về để in cho người bệnh. Đơn cử bệnh viện này mỗi năm chi 50 tỉ đồng tiền mua phim in cho người bệnh, vừa tốn kém, ảnh hưởng môi trường và khó lưu giữ lâu.
"Nguồn dữ liệu của các bệnh viện tuyến đầu cả nước là rất lớn nhưng hiện lưu trữ giấy nên rất khó ứng dụng vào nghiên cứu. Nhiều chuyên gia quốc tế đánh giá các bệnh viện lớn của Việt Nam như Bệnh viện Bạch Mai đang nằm trên kho dữ liệu nhưng là dữ liệu chết.
Phải số hóa để làm sống lại khu dữ liệu đó. Làm được điều này sẽ là cơ sở, tiền đề quan trọng để ngành y Việt Nam có những nghiên cứu công bố quốc tế", ông Cơ nói.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, bác sĩ Nguyễn Minh Tiến - phó giám đốc Bệnh viện Nhi đồng TP.HCM - cho biết tháng 6-2023 bệnh viện đã bắt tay vào triển khai bệnh án điện tử, đến tháng 10-2024 đã chính thức "khai tử" bệnh án giấy.
Khi người bệnh đến bệnh viện, thay vì phải cầm sổ khám bệnh như trước kia, bệnh nhân sẽ được cấp mã QR sử dụng trong suốt quá trình khám.
"Thủ tục đăng ký khám lần đầu đã đơn giản, đến khám lần hai lại càng đơn giản hơn. Mọi thông tin đã được lưu trữ hết trên hệ thống chỉ cần quét mã vạch hoặc đọc thông tin sẽ có hết toàn bộ lịch sử thăm khám.
Bên cạnh đó, khi người bệnh đi chụp X-quang, xét nghiệm máu không cần phải cầm theo các phiếu chỉ định, phiếu đợi kết quả khám bệnh, chỉ cần quét mã QR là hiển thị toàn bộ thông tin kết quả", bác sĩ Tiến nói.
Theo bác sĩ Tiến, không chỉ người bệnh hưởng lợi mà bệnh viện tiết kiệm được nguồn chi phí khổng lồ khi có bệnh án điện tử. Hằng năm bệnh viện phải chi khoảng 2 tỉ đồng mua giấy dùng cho thăm khám bệnh, điều này gây lãng phí, hủy hoại môi trường.
Giờ đây với bệnh án điện tử, dữ liệu của bệnh nhân còn được lưu trữ ở ba khu vực khác nhau, sẽ không mất đi.
Lợi ích cho bệnh nhân, bệnh viện
Là một trong những bệnh viện đầu tiên trên cả nước thực hiện thí điểm bệnh án điện tử từ tháng 9-2018, chỉ sau hai năm triển khai Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ đã thay thế hoàn toàn bệnh án giấy, sử dụng bệnh án điện tử.
Theo lãnh đạo Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ, sau khi sử dụng bệnh án điện tử, các kết quả cận lâm sàng không phải in ra trả về khoa điều trị.
Quy trình tổng kết hồ sơ bệnh án được tối ưu các khoa không phải mang trả hồ sơ bệnh án về kho lưu trữ. Khi cần tra cứu thông tin trích xuất hồ sơ cũng rất thuận tiện, nhanh chóng theo nhiều định dạng.
Hồ sơ bệnh án được hoàn thiện dễ dàng, nhanh chóng từ đó bác sĩ có nhiều thời gian hơn để khám, tư vấn kỹ cho người bệnh, nhân viên y tế tăng hiệu suất làm việc, người bệnh không phải đi lại nhiều, thời gian điều trị được rút ngắn, chất lượng điều trị được nâng cao.
Mặc dù vậy, theo lãnh đạo bệnh viện này, việc triển khai bệnh án điện tử vẫn còn gặp một số khó khăn như một số giấy tờ, phiếu vẫn phải lưu bằng bản giấy. Đặc biệt chi phí khá lớn cho việc lưu trữ hồ sơ theo quy định của thông tư 46 bao gồm cả lưu trữ tại cơ sở và thuê lưu trữ dự phòng ngoài bệnh viện.
Tại TP.HCM, tính đến ngày 3-10, theo dữ liệu được cập nhật tại Bộ Y tế, có ba bệnh viện công lập được Bộ Y tế thẩm định triển khai bệnh án điện tử, gồm: Bệnh viện Đại học Y Dược TP.HCM, Bệnh viện Nguyễn Tri Phương và Bệnh viện Nhi đồng thành phố.
Theo báo cáo từ Sở Y tế TP.HCM, tính đến tháng 6-2024 TP có 44/55 bệnh viện xây dựng kế hoạch triển khai bệnh án điện tử EMR (đạt 80%) nhưng chỉ có 4 đơn vị được Bộ Y tế thẩm định. 51/55 bệnh viện chưa đủ điều kiện thẩm định bệnh án điện tử, chiếm tỉ lệ 92,7%.
Tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM, mỗi ngày tiếp nhận 4.700 - 4.800 lượt bệnh nhân đến khám. Hiện bệnh viện này vẫn đang nhanh chóng hoàn thiện hệ thống công nghệ thông tin (CNTT), số hóa sớm đưa bệnh án điện tử đi vào hoạt động.
Bác sĩ Võ Đức Hiếu - phó giám đốc Bệnh viện Ung bướu - cho biết hiện để số hóa các thủ tục khám chữa bệnh, bệnh viện đã lập hội đồng chuyên môn và ban chỉ đạo triển khai bệnh án điện tử.
Bên cạnh đó để bệnh án điện tử sớm đưa vào hoạt động bệnh viện đang đẩy mạnh hoàn thiện hệ thống, số hóa tất cả các hoạt động chuyên môn. Đến nay đã hoàn thiện phần lớn hệ thống phục vụ bệnh án điện tử như: PACS (hệ thống lưu trữ và truyền hình ảnh y khoa), HIS (quản lý bệnh viện), LIS (quản lý xét nghiệm). Ngoài ra bệnh viện cũng đang triển khai hệ thống đảm bảo an toàn thông tin theo cấp độ để đảm bảo tính bảo mật cho bệnh án điện tử.
Cần nguồn vốn, nhân lực CNTT
Bác sĩ Nguyễn Minh Tiến cho biết để triển khai bệnh án điện tử thành công, bệnh viện đã đầu tư thêm các thiết bị CNTT, kinh phí mua phần mềm, bảo trì hằng năm hàng tỉ đồng. Do vậy một số bệnh viện khác hiện nay gặp rất nhiều khó khăn về tài chính trong quá trình triển khai bệnh án điện tử.
PGS.TS Trần Quý Tường - chủ tịch Hội Tin học y tế - cho hay khi triển khai bệnh án điện tử các bệnh viện đang gặp phải một số khó khăn, như nhiều giám đốc bệnh viện chưa quyết liệt, còn trông chờ sự chỉ đạo của cơ quan quản lý cấp trên.
Triển khai hồ sơ bệnh án điện tử làm thay đổi thói quen, nề nếp làm việc truyền thống sang quy trình làm việc khoa học hơn, nên việc thay đổi này cũng là một trở ngại.
"Chưa có cơ chế tài chính cho ứng dụng CNTT y tế nói chung và triển khai hồ sơ bệnh án điện tử nói riêng. Do đó kinh phí triển khai bệnh án điện tử còn hạn chế, chưa đáp ứng được yêu cầu. Triển khai bệnh án điện tử là vấn đề mới, chưa có kinh nghiệm", ông Tường cho hay.
Đại diện Bệnh viện Đa khoa Xuyên Á (TP.HCM) cho biết hệ thống bệnh viện bao gồm bốn bệnh viện tại TP.HCM, Vĩnh Long, Long An và Tây Ninh.
Tính đến thời điểm hiện tại đã có hai bệnh viện triển khai thành công bệnh án điện tử là TP.HCM và Vĩnh Long. Dự kiến năm 2025 hai bệnh viện còn lại sẽ hoàn thành bệnh án điện tử.
Vị đại diện này cho hay muốn bệnh án điện tử triển khai thành công phải dựa vào nhiều yếu tố, trong đó then chốt nhất là con người, phải có đội ngũ CNTT đáp ứng nhu cầu. Tiếp đến là phải có nguồn vốn, kinh phí đầu tư cho hệ thống CNTT, trang thiết bị.
Một chuyên gia chuyên về CNTT, phụ trách phần mềm bệnh án điện tử bệnh viện tư nhân tại TP.HCM nhận định: "Các bệnh viện phải ban hành các quy trình, quy định để thực hiện theo lộ trình bệnh án điện tử, dần thay đổi cho hồ sơ giấy.
Thế nhưng hiện nay, một số bệnh viện khó khăn thu hút được đội ngũ CNTT giỏi do hệ số lương bệnh viện công không đáp ứng được nhu cầu của họ.
Ngoài ra bệnh viện công lớn thuộc tuyến cuối, nếu muốn nâng cấp hệ thống máy tính, hoàn thiện bệnh án điện tử cần chi phí rất lớn".
Lãnh đạo Bệnh viện Đa khoa tỉnh Phú Thọ đề xuất Bộ Y tế xây dựng trung tâm lưu trữ dữ liệu y tế tập trung giúp đồng bộ dữ liệu y tế, tăng khả năng chia sẻ và sử dụng dữ liệu đồng thời giảm thiểu chi phí lưu trữ cho các cơ sở khám chữa bệnh.