Thanh tra Chính phủ vừa ban hành thông báo kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong cổ phần hóa và thoái vốn nhà nước tại Tổng công ty Tín Nghĩa (nay là Công ty CP Tổng công ty Tín Nghĩa).
Bên cạnh những kết quả đạt được, cơ quan thanh tra đã chỉ ra nhiều vi phạm liên quan xác định giá trị tài sản, phương pháp định giá khi cổ phần hóa, vi phạm trong việc bán cổ phần… tại doanh nghiệp trên.
Tổng công ty Tín Nghĩa là một trong 3 tổng công ty lớn ở Đồng Nai
ẢNH: T.N
Hàng loạt vi phạm
Theo Thanh tra Chính phủ, về xác định giá trị tài sản công trình xây dựng trên đất, đơn vị tư vấn là Công ty TNHH Grant Thornton xác định không đúng suất đầu tư, đơn giá vật liệu… dẫn đến giá trị tài sản được định giá có chênh lệch giảm so với quy định hơn 15 tỉ đồng, cần thu hồi về ngân sách của Tỉnh ủy Đồng Nai.
Ban chỉ đạo cổ phần hóa Tổng công ty Tín Nghĩa không đề nghị UBND tỉnh Đồng Nai có ý kiến về việc xác định giá đất đối với diện tích chưa chuyển nhượng tại khu dân cư Tân Biên 1 và 2, khu phố chợ Tân Biên, khu đất dự kiến xây dựng chung cư Tân Biên. Việc này dẫn đến có khả năng giá trị quyền sử dụng đất chưa được xác định đầy đủ theo quy định của pháp luật, gây thiệt hại cho ngân sách của Tỉnh ủy Đồng Nai.
Vẫn theo kết quả thanh tra, giai đoạn 2005 - 2013, Tổng công ty Tín Nghĩa tự thỏa thuận nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất nhằm mục đích mở rộng các dự án đầu tư, không đúng quy định pháp luật.
Tính đến thời điểm thanh tra (tháng 5.2023), diện tích hơn 491.000 m2 đất này chưa có chủ trương đầu tư và quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất của UBND tỉnh, chưa thực hiện được thủ tục chuyển sang tên của tổng công ty.
Thanh tra Chính phủ còn chỉ ra rằng, Ban Thường vụ Tỉnh ủy đã quyết định phê duyệt giá trị doanh nghiệp dựa trên kết quả xác định giá theo phương pháp giá trị tài sản ròng. Thế nhưng, Ban Chỉ đạo cổ phần hóa và Ban Thường vụ Tỉnh ủy lại chưa xem xét, đánh giá, so sánh với kết quả định giá doanh nghiệp theo phương pháp chiết khấu dòng tiền tự do.
Tổng công ty Tín Nghĩa thực hiện chuyển nhượng cổ phần tại Công ty cổ phần Tín Khải, Công ty CP Xây dựng và Kinh doanh nhà Phú Tín, Công ty liên doanh Proconco và Công ty CP cấu kiện bê tông Đông Sài Gòn với hình thức bán thỏa thuận, giá thỏa thuận chuyển nhượng không được đơn vị có chức năng thẩm định giá xác định là không đúng quy định.
Kết quả thanh tra cũng cho thấy, Tổng công ty Tín Nghĩa và Văn phòng Tỉnh ủy Đồng Nai có văn bản đề xuất, được Thường trực Tỉnh ủy Đồng Nai chấp thuận để đơn vị này thỏa thuận bán 35% cổ phần cho 3 nhà đầu tư chiến lược là không đúng quy định.
Tuy nhiên, trong quá trình thỏa thuận bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược, 2/3 nhà đầu tư có văn bản không tiếp tục tham gia là cổ đông chiến lược, nên Tổng công ty Tín Nghĩa đã bán cho Công ty cổ phần đầu tư Thành Thành Công với tỷ lệ cổ phần được phép bán là 35%, giá bán thỏa thuận là 10.200 đồng/cổ phần (đảm bảo không thấp hơn giá khởi điểm để đấu giá như phương án cổ phần hóa đã duyệt), điều kiện hạn chế đối với cổ phiếu dành cho nhà đầu tư chiến lược là chỉ được chuyển nhượng sau 5 năm.
Một nội dung khác được Thanh tra Chính phủ chỉ ra, là Tổng công ty Tín Nghĩa thực hiện bán thêm 7,7 triệu cổ phần (theo phương án cổ phần hóa được Ban Thường vụ Tỉnh ủy phê duyệt) cho người lao động là không đúng quy định. Việc này dẫn đến số cổ phần bán thêm không được đưa ra bán đấu giá, giá trị chênh lệch phải thu hồi về ngân sách của Tỉnh ủy Đồng Nai là hơn 8,7 tỉ đồng, bình quân 1.120,64 đồng/cổ phần bán thêm.
Trách nhiệm thuộc về ai?
Theo Thanh tra Chính phủ, trách nhiệm trong việc không đề nghị để UBND tỉnh Đồng Nai có ý kiến về việc xác định giá trị quyền sử dụng đất đưa vào giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa thuộc về Ban Chỉ đạo cổ phần hóa Tổng công ty Tín Nghĩa.
Việc xác định giá trị quyền sử dụng đất không đúng (nếu có) chủ yếu thuộc về đơn vị tư vấn là Công ty TNHH Grant Thornton, có phần trách nhiệm của Ban Chỉ đạo cổ phần hoá Tổng công ty Tín Nghĩa và các tổ chức, cá nhân liên quan.
Trách nhiệm về các vi phạm trong xác định không đúng giá trị một số tài sản là công trình xây dựng trên đất chủ yếu thuộc về đơn vị tư vấn là Công ty TNHH Grant Thornton, có phần trách nhiệm của các thành viên Ban Chỉ đạo cổ phần hóa Tổng công ty Tín Nghĩa và các tổ chức, cá nhân liên quan.
Trách nhiệm về việc quyết định giá trị doanh nghiệp theo phương pháp giá trị tài sản ròng khi chưa xem xét, đánh giá, so sánh với kết quả định giá doanh nghiệp theo phương pháp chiết khấu dòng tiền tự do, việc sử dụng giá trị sổ sách 4 tài sản để tính vào giá trị doanh nghiệp cổ phần hoá (Trạm dừng chân Tân Phú, Trạm dừng chân Xuân Lộc, Xí nghiệp xây dựng - Nhà máy đá và Nhà máy gạch) thuộc Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Đồng Nai nhiệm kỳ 2015 - 2020, Ban Chỉ đạo cổ phần hoá Tổng công ty Tín Nghĩa và các tổ chức, cá nhân liên quan.
Trách nhiệm về vi phạm trong việc chuyển nhượng các khoản đầu tư tài chính dài hạn tại 4 công ty cổ phần (Công ty cổ phần Tín Khải, Công ty cổ phần Xây dựng và Kinh doanh nhà Phú Tín, Công ty liên doanh Proconco và Công ty cổ phần cấu kiện bê tông Đông Sài Gòn) thuộc về Hội đồng thành viên Tổng công ty Tín Nghĩa và các tổ chức, cá nhân liên quan.
Trách nhiệm về vi phạm trong việc bán thêm cổ phần cho người lao động và bán cổ phần cho nhà đầu tư chiến lược thuộc về Ban Thường vụ Tỉnh uỷ Đồng Nai nhiệm kỳ 2015 - 2020, Thường trực Tỉnh uỷ Đồng Nai giai đoạn 2015 - 2016, Ban Chỉ đạo cổ phần hoá Tổng công ty Tín Nghĩa và tổ chức, cá nhân có liên quan.
Trách nhiệm về vi phạm trong việc tự thoả thuận nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất của cá nhân thuộc về Hội đồng thành viên và Chủ tịch Hội đồng thành viên Tổng công ty Tín Nghĩa giai đoạn 2005 - 2013.
Trách nhiệm về vi phạm trong việc không báo cáo Thường trực Tỉnh uỷ trước khi biểu quyết, quyết định tăng vốn điều lệ theo hình thức bán cổ phần trực tiếp cho cán bộ công nhân viên thuộc về người đại diện vốn là ông Quách Văn Đức, nguyên Chủ tịch HĐQT Công ty cổ phần Tổng công ty Tín Nghĩa.
Vi phạm sẽ do Công an tỉnh Đồng Nai xem xét, làm rõ
Thanh tra Chính phủ cho hay, ngày 12.9.2023, Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai có quyết định khởi tố vụ án hình sự "Vi phạm quy định về quản lý, sử dụng tài sản Nhà nước gây thất thoát, lãng phí" xảy ra tại Tổng công ty Tín Nghĩa trong quá trình cổ phần hoá từ năm 2014 đến năm 2016.
Thanh tra Chính phủ đã có văn bản trao đổi một số thông tin vi phạm phát hiện trong quá trình thanh tra với Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai. Kết luận thanh tra cũng được gửi đến Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai. Vì vậy, các nội dung hạn chế, vi phạm nêu trên do Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai xem xét, làm rõ theo quy định.
Nguồn vốn được bảo toàn và phát triển
Sau khi Thanh tra Chính phủ ban hành thông báo kết luận, Công ty CP Tổng Công ty Tín Nghĩa có thông cáo gửi Ủy ban Chứng khoán nhà nước, Sở Giao dịch chứng khoán TP.Hà Nội và cổ đông.
Thông cáo cho biết, doanh nghiệp Nhà nước Công ty Tín Nghĩa được thành lập năm 1994, nguồn vốn từ ngân sách cấp là 13,3 tỉ đồng. Đến 31.12.2014 (thời điểm chốt số liệu để xác định giá trị doanh nghiệp), tổng tài sản theo giá trị sổ sách kế toán là 5.709 tỉ đồng, trong đó nguồn vốn chủ sở hữu là 863 tỉ đồng.
Theo quyết định công bố giá trị doanh nghiệp để cổ phần hóa Tổng Công ty Tín Nghĩa (năm 2015), giá trị thực tế phần vốn nhà nước tại doanh nghiệp được xác định là 1.439 tỉ đồng, tăng hơn 575 tỉ đồng so với giá trị nguồn vốn chủ sở hữu theo sổ sách kế toán.
Sau khi thực hiện bán cổ phần, phần vốn của Tỉnh ủy Đồng Nai trong công ty cổ phần là 779 tỉ đồng, tổng số tiền bán cổ phần chủ sở hữu thu về là hơn 650 tỉ đồng, số tiền để lại công ty cổ phần là hơn 124 tỉ đồng.
"Như vậy, từ khi thành lập đến thời điểm thực hiện phương án cổ phần hóa và chuyển sang công ty cổ phần, nguồn vốn của Tỉnh ủy được bảo toàn và phát triển", thông cáo nêu.
Vẫn theo Công ty CP Tổng Công ty Tín Nghĩa, những vi phạm mà Thanh tra Chính phủ nêu ra có nguyên nhân khách quan là do các thành viên Ban chỉ đạo và tổ giúp việc thiếu kinh nghiệm, khối lượng công việc rất lớn, trong khi tổng thời gian phải hoàn thành việc bán cổ phần kể từ thời điểm xác định giá trị doanh nghiệp theo quy định là 18 tháng.
Về nguyên nhân chủ quan, các thành viên Ban chỉ đạo cổ phần hóa và Hội đồng thẩm tra xác định giá trị doanh nghiệp Tổng Công ty chưa nghiên cứu kỹ các quy định về cổ phần hóa để thẩm tra kết quả định giá của đơn vị tư vấn.
Công ty CP Tổng Công ty Tín Nghĩa cho hay sẽ tiếp tục phối hợp với các tổ chức, cá nhân có liên quan khắc phục các kiến nghị của Thanh tra Chính phủ theo nội dung kết luận; đồng thời phối hợp với Cơ quan Cảnh sát điều tra Công an tỉnh Đồng Nai trong việc cung cấp hồ sơ và giải trình khi có yêu cầu.