Phe Cộng hòa tại Hạ viện đã thúc đẩy cuộc điều tra luận tội Tổng thống Biden nhưng động thái này cuối cùng không tạo ra nhiều tác động vì ông đã dừng tranh cử.
Hai tuần trước, Ủy ban Tư pháp, Ủy ban Giám sát và Ủy ban Thuế khóa Hạ viện Mỹ công bố báo cáo gần 300 trang, cho rằng Tổng thống Joe Biden "lạm quyền và cản trở công lý hoặc cản trở quốc hội".
Báo cáo là kết quả điều tra mà phe Cộng hòa khởi xướng tháng 9/2023, tập hợp nội dung thẩm vấn 30 nhân chứng, sau khi xuất hiện bằng chứng ông Biden nhiều lần tiếp xúc với đối tác làm ăn ở nước ngoài của con trai khi còn là phó tổng thống và hai điều tra viên Sở Thuế vụ Mỹ (IRS) tố cáo Bộ Tư pháp Mỹ có liên quan một nỗ lực che giấu.
Phe Cộng hòa nói có bằng chứng ông Biden tiếp tay cho "kế hoạch dùng ảnh hưởng từ vị trí của mình để làm giàu cho gia đình". Họ cáo buộc gia đình Biden đã nhận hàng chục triệu USD "từ các cá nhân, thực thể nước ngoài tin rằng những khoản chi này có thể giúp họ tiếp cận và tác động đến ông Biden".
Tổng thống Mỹ Joe Biden tại sự kiện bên lề hội nghị thượng đỉnh NATO ở Washington ngày 11/7. Ảnh: AP
Theo báo cáo, Hunter Biden, con trai ông Biden, đã nhận lương 1 triệu USD một năm cho vị trí thành viên hội đồng quản trị công ty khí đốt Burisma ở Ukraine, dù không có kinh nghiệm trong ngành. Động thái diễn ra vài tuần sau khi ông Biden bắt đầu phụ trách chính sách liên quan Ukraine trong chính quyền tổng thống Barack Obama.
Ông Biden được cho là đã ăn tối cùng Hunter và các thành viên Burisma tháng 4/2015 ở Washington. Thông tin này xuất hiện trên truyền thông hồi tháng 10/2020 và chiến dịch tranh cử của ông Biden khi đó bác bỏ.
Báo cáo nói rằng có bằng chứng cho thấy Hunter gọi cho ông Biden đề nghị giúp giảm bớt áp lực Burisma phải đối mặt từ cuộc điều tra của tổng công tố Ukraine Viktor Shokin. Ông Biden sau đó được cho là gây sức ép để Ukraine sa thải ông Shokin, đổi lấy khoản vay 1 tỷ USD từ Mỹ.
Phe Dân chủ đã bác bỏ cáo buộc này, nói rằng việc sa thải Shokin nằm trong nỗ lực lưỡng đảng và liên minh quốc tế đã kéo dài nhiều năm để xử lý vấn đề tham nhũng ở Ukraine.
Hunter từng thừa nhận rằng ông Biden đã dùng bữa cùng các đối tác Kazakhstan của Hunter tại Washington năm 2014 và 2015, tiếp xúc lãnh đạo quỹ đầu tư BHR Partners và công ty tài chính CEFC China Energy của Trung Quốc lần lượt ở Bắc Kinh vào năm 2013 và Washington năm 2017. Tuy nhiên, Hunter khẳng định việc con trai dành thời gian bên bố là "chuyện bình thường" và ông Biden không liên quan đến bất cứ giao dịch kinh doanh nào.
Báo cáo của phe Cộng hòa ước tính 18 triệu USD đã chảy từ các thực thể nước ngoài vào các công ty bình phong và tài khoản có liên quan đến thành viên gia đình Biden. Họ nói rằng các thành viên gia đình ông đã "bán thương hiệu Biden" như một cách lấy lòng tin từ các đối tác ở Kazakhstan, Ukraine, Nga và Trung Quốc.
Gia đình Biden còn bị cáo buộc lợi dụng vị trí của ông Biden để vay hơn 8 triệu USD từ các nhà tài trợ cho đảng Dân chủ.
"Không ai có thể đưa ra được lý do chính đáng nào cho việc nhà Biden nhận nhiều tiền như vậy từ các nguồn nước ngoài và nhà tài trợ Dân chủ", báo cáo cáo buộc. "Và những thông tin nhân chứng đưa ra không cho thấy số tiền vay đã được hoàn trả".
"Những âm mưu này sẽ không thu về hàng triệu USD nếu Tổng thống Biden không làm theo mong muốn của người thân là 'hiện diện' trong các cuộc trao đổi của họ với đối tác", báo cáo kết luận. "Ông ấy cố ý hành động như vậy nhiều lần và hiểu mình đang phát đi tín hiệu mà nhà Biden muốn thể hiện: một số người có thể có thể tiếp cận Biden, bất cứ ai, kể cả đối thủ nước ngoài, để đổi lấy các khoản tiền".
Ngoài ra, báo cáo nói rằng Nhà Trắng nhiều lần cản trở điều tra bằng cách hạn chế tiếp cận nhân chứng và hồ sơ quan trọng, bao gồm lượng lớn email được cho là ông Biden dùng bí danh liên hệ với đối tác làm ăn của Hunter, bản nháp bài phát biểu của ông Biden trước quốc hội Ukraine cuối năm 2015 và bản ghi âm thẩm vấn với công tố viên đặc biệt Robert Hur về việc ông Biden giữ tài liệu mật.
Hunter Biden, con trai Tổng thống Mỹ Joe Biden, rời tòa án liên bang ở thành phố Wilmington, bang Delaware sau phiên điều trần về các cáo buộc liên quan thuế hồi tháng 7. Ảnh: Reuters
Tuy nhiên, báo cáo không đưa ra cáo buộc ông Biden mắc tội hình sự nào và cũng không đưa ra yêu cầu Hạ viện luận tội ông Biden. Hiện tại, Hạ viện chỉ còn hơn 10 ngày nữa trong phiên họp cuối cùng trước cuộc bầu cử tháng 11. Họ sẽ phải quyết định xem có kích hoạt quy trình luận tội hay không.
Phát ngôn viên Nhà Trắng Sharon Yang bác bỏ báo cáo của ba ủy ban Hạ viện là "hành vi bôi nhọ chính trị dựa trên các thuyết âm mưu".
Báo cáo được đưa ra vài giờ trước khi ông Biden phát biểu tại đại hội đảng Dân chủ. Tuy nhiên, nó không nhận được nhiều sự chú ý vì ông Biden hồi tháng 7 đã thông báo rút khỏi cuộc đua vào Nhà Trắng. Cuộc điều tra "đã bị lãng quên và chết mòn", Bryan Metzger, nhà bình luận của Business Insider, viết.
"Với việc ông Biden không còn tìm cách tái đắc cử, Đồi Capitol chuyển sự chú ý sang diễn biến mới của cuộc bầu cử. Động lực của đảng Cộng hòa nhằm tiếp tục sử dụng sức mạnh điều tra để giám sát Biden và gia đình ông cũng tiêu tan", CNN viết trong một bài bình luận.
Trong khi đó, một nghị sĩ tại Ủy ban Tư pháp Hạ viện chỉ ra rằng việc ông Biden không tái tranh cử loại bỏ những ẩn ý chính trị khỏi báo cáo. "Điều này có mặt tích cực là báo cáo ít mang tính chính trị hơn vì ông Biden không còn phải đối mặt với cử tri nữa", nghị sĩ Cộng hòa Tom McClintock nói. "Người dân Mỹ có quyền biết những gì đang diễn ra với 'doanh nghiệp gia đình' của họ ".
Chủ tịch Hạ viện Mike Johnson sẽ là người quyết định có mở cuộc bỏ phiếu để kích hoạt luận tội ông Biden hay không. Johnson chưa tỏ rõ ý định, nhưng nói rằng "tất cả người Mỹ nên đọc báo cáo". Thực tế, bất kỳ nỗ lực luận tội nào dù thành công ở Hạ viện cũng sẽ bị Thượng viện, nơi phe Dân chủ kiểm soát, bác bỏ.
Một số người cho rằng phe Cộng hòa nên tập trung vào vấn đề khác thay vì theo đuổi nỗ lực không đi tới đâu. Một quan chức giấu tên trong giới lãnh đạo đảng Dân chủ cho rằng nếu phe Cộng hòa kích hoạt quy trình luận tội, đảng Dân chủ sẽ có cớ để mô tả phe Cộng hòa là "cực đoan" vào giai đoạn quan trọng cuối cùng của cuộc bầu cử.
"Nếu họ muốn chứng minh rằng vấn đề hàng đầu của họ là luận tội Joe Biden, một tổng thống sắp mãn nhiệm, thì chúng ta cứ để họ làm điều đó. Chúng ta sẽ không phòng thủ, chúng ta sẽ tấn công", nghị sĩ Dân chủ Jared Moskowitz nói.
"Hãy mở cuộc bỏ phiếu đi, đó sẽ là con đường giúp họ đến thẳng thế thiểu số tại quốc hội", Moskowitz nói thêm.
Như Tâm (Theo New York Post, CNN, BI)