Nhiều người dân Pokrovsk đang tích cực sơ tán khi quân đội Nga chuẩn bị tiến vào, nhưng số khác vẫn chọn ở lại để bảo vệ thành phố tới cùng.
Một thợ làm bánh giờ đây dành cả ngày để giúp người dân rời khỏi thành phố. Vào ban đêm, anh đốt lò để nướng bánh cho các binh sĩ Ukraine. Chỉ còn một siêu thị vẫn mở cửa ở Pokrovsk, cửa sổ được gia cố bằng ván gỗ và các kệ hàng hầu như trống rỗng.
Khung cảnh vắng vẻ trên một con đường ở thành phố Pokrovsk, miền đông Ukraine, khi quân đội Nga chuẩn bị khép vòng vây. Ảnh: WSJ
Ở vùng ngoại ô, những người thợ mỏ tham gia đào hào, giúp binh sĩ có thể làm chậm bước tiến của quân Nga. Tại một nhà thờ gần đó, mục sư Vadym Harkavenko hàng ngày chào đón mọi người đến xưng tội trước chuyến sơ tán dài về phía tây.
"Tôi nói với mọi người rằng nếu bạn có cơ hội rời đi, hãy rời đi", vị linh mục Chính thống giáo cho biết.
Pokrovsk, thành phố chiến lược miền đông Ukraine, từng là nơi sinh sống của 80.000 người. Nó đang trở nên vắng vẻ hơn từng ngày, khi quân đội Nga đang áp sát và tìm cách khép vòng vây.
Sau hai năm rưỡi xung đột, lực lượng Nga đã kiểm soát hàng chục thành phố Ukraine và Pokrovsk là mục tiêu quan trọng tiếp theo.
Ukraine đang đẩy mạnh chiến dịch xuyên biên giới nhằm vào tỉnh Kursk của Nga với mục đích chuyển hướng lực lượng Moskva khỏi miền đông nước này. Nhưng thực tế cho thấy nó chỉ khiến Nga tăng cường hơn nữa nỗ lực kiểm soát Pokrovsk.
Sau khi đến thăm quân đội đóng tại thành phố vào tuần trước, tư lệnh quân đội Ukraine, tướng Oleksandr Syrskiy, cho biết Nga "đang tung mọi thứ họ có trong tay" để chiếm được Pokrovsk.
Pokrovsk là giao điểm giữa nhiều tuyến đường sắt và đường bộ quan trọng, được đánh giá là trung tâm hậu cần giúp ngăn phòng tuyến Ukraine trong khu vực sụp đổ trên diện rộng.
Theo giới chuyên gia, tầm quan trọng của Pokrovsk không chỉ nằm ở các tuyến đường sắt mà còn do thành phố án ngữ trên ngã ba cao tốc đóng vai trò huyết mạch trong vận chuyển và phân phối vật tư quân sự. Tuyến cao tốc nối giữa Pokrovsk với thành phố Konstantinovka, phía tây nam thành trì Bakhmut, từ lâu đã là mục tiêu mà Nga muốn khống chế.
Đến ngày 1/9, quân đội Nga chỉ cách Pokrovsk khoảng 9 km. Nếu chiếm được thành phố, Moskva sẽ có thể tiến thêm một bước nữa tới gần mục tiêu mà Tổng thống Vladimir Putin đặt ra là kiểm soát toàn bộ tỉnh Donetsk.
"Bakhmut, Avdeevka, Mariupol, và giờ là Pokrovsk", Oleh Tkachenko, người thợ làm bánh, nói, nhắc tới các thành phố Ukraine hiện do Nga kiểm soát. "Ai sẽ ngăn cản họ đây?".
Người đàn ông 55 tuổi này là một trong số hàng nghìn người dân trong thành phố đang dốc chút sức lực cuối cùng của mình vào nhiệm vụ phòng thủ, bảo vệ thành phố.
Các kệ hàng trống trơn tại một siêu thị chính của Pokrovsk. Ảnh: WSJ
Hơn một năm trước, Pokrovsk đã hồi sinh sau cuộc sơ tán của người dân trong những tháng đầu xung đột. Hàng nghìn người trở về thành phố, nơi một lần nữa khiến họ cảm thấy tương đối an toàn, khi giao tranh diễn ra cách đó nhiều km về phía đông.
Một trung tâm thương mại mới toanh đã mở cửa và trẻ em tràn ngập các công viên. Nhưng các sân chơi giờ đây trống trơn. Trung tâm thương mại đã đóng cửa vì nó được coi là mục tiêu tiềm tàng của pháo binh Nga.
Xe tải chở hệ thống phòng thủ chống tăng và xe bọc thép nối đuôi nhau trên đường dẫn vào Pokrovsk. Xe chở đồ đạc của người dân thì đi theo hướng ngược lại. Những người về hưu xếp hàng nhận thực phẩm và các khoản phúc lợi khác ở trung tâm thành phố. Các quan chức cho biết 30.000 người vẫn ở lại, trong khi hàng trăm người rời đi mỗi ngày.
Chính quyền đang di dời thiết bị khỏi các bệnh viện của thành phố và gia cố các trung tâm văn hóa, phòng tập thể dục và trường học. Họ nói rằng bàn làm việc, bảng đen và thậm chí cả trang phục sân khấu đang được chuyển đến những nhà kho xa tiền tuyến để quân đội Nga không thể trưng dụng chúng.
Bệnh nhân cũng đang được chuyển đến những thành phố xa nơi giao tranh hơn. Tuần trước, các nhân viên y tế đã chuyển 10 trẻ sinh non đến thành phố Dnipro. Theo Phó thị trưởng Margarita Idrisova, bệnh viện chính ở Pokrovsk hiện chỉ duy trì một đội ngũ nhân viên nòng cốt và đã sẵn sàng để đón lượng lớn thương binh trong những tuần tới.
"Chúng tôi từng đón hàng nghìn người tị nạn. Chúng tôi không có kế hoạch rời đi vì chúng tôi tin vào lực lượng vũ trang của mình", Idrisova, một trong những quan chức chính quyền được giao nhiệm vụ thuyết phục người dân sơ tán trước khi quá muộn, cho hay. "Chúng tôi tin vào quân đội nhưng không gì có thể cứu chúng tôi khỏi hỏa lực pháo binh Nga".
Mỏ than của Pokrovsk, nơi công nhân đã làm việc không ngừng nghỉ hơn hai năm qua để nuôi sống ngành công nghiệp vũ khí của đất nước, đang điều một số thợ đến xây dựng công sự ở vùng ngoại ô phía đông thành phố. Họ đang đào 4 tuyến chiến hào để làm chậm bước tiến quân đội Nga.
"Bạn đến mỏ, chấm công, rồi nhận lệnh đi đào hào", thợ mỏ Oleksandr Dichko, 44 tuổi, nói.
Người phát ngôn mỏ Evelina Shelest cho biết chỉ khoảng 50% trong 8.000 nhân viên của họ quyết định ở lại Pokrovsk, nhiều người nhận được tiền thưởng đặc biệt vì làm việc dưới áp lực cao hơn.
Việc giao hàng tới siêu thị duy nhất còn lại của Pokrovsk hiện chỉ còn nhỏ giọt. Phần lớn các kệ hàng, tủ lạnh, giá để đồ đã hết hàng.
Chọn một hộp cà chua héo vào một buổi chiều gần đây, Tetiana Romanchenko cho biết không còn nơi nào khác để đi ngoại trừ khu chợ ngoài trời của địa phương, nơi sản phẩm thường còn tệ hại hơn. Sống sót bằng khoản lương hưu khoảng 78 USD một tháng, Romanchenko cho hay bà không đủ khả năng xây dựng cuộc sống ở nơi khác.
"Mọi thứ đang đóng cửa", bà nói. "Chúng tôi may mắn vì ít nhất cửa hàng này vẫn mở".
Những người sơ tán tập trung tại nhà ga của thành phố. Ảnh: WSJ
Pokrovsk được thành lập vào thế kỷ 19 như một trung tâm đường sắt lớn. Trong Thế chiến II, thành phố đã được quân đội Liên Xô giải phóng. Sau đó, Nga đổi tên thành phố để vinh danh Hồng quân, trước khi Ukraine đổi tên lần nữa vào năm 2016. Nhà ga xe lửa của Pokrovsk hiện trở thành điểm khởi hành cho những chuyến tàu sơ tán.
Trong số những người tìm đến sân ga những ngày gần đây có Dichko, một thợ mỏ. Sau nhiều tuần kiên trì, ông quyết định gửi gia đình mình đến nơi an toàn hơn ở phía tây đất nước. Vợ ông đã mất việc sau khi siêu thị nơi bà làm thủ quỹ đóng cửa. Với một công việc đủ để trả các hóa đơn cho gia đình và chỉ 18 tháng nữa là đến tuổi nghỉ hưu, Dichko quyết định ở lại.
Khi những hành khách cuối cùng lên tàu, ông nhìn thấy cậu con trai 8 tuổi của mình, Illia, đang khóc nức nở trên ghế cạnh mẹ. Dichko bước đến cửa sổ, giơ tay lên và vẽ một nụ cười lên lớp hơi nước đọng trên kính.
"Đừng buồn", ông nói với Illia qua ô cửa sổ mở. "Nụ cười này sẽ đi theo con trên suốt chặng đường".
Vị trí một số đô thị tại tỉnh Donetsk. Đồ họa: RYV
Vũ Hoàng (Theo WSJ, AFP, Reuters)