Sửa luật Điện lực có chống được độc quyền trong lĩnh vực điện hay không? Đó là vấn đề được đại biểu Đinh Ngọc Minh, Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, đặt ra khi thảo luận về dự án Luật Điện lực (sửa đổi), tại Hội nghị đại biểu Quốc hội chuyên trách lần thứ 6 diễn ra ngày 29-8 tại Nhà Quốc hội (Hà Nội).
Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Đinh Ngọc Minh băn khoăn về vấn đề độc quyền trong ngành điện
Theo đại biểu Đinh Ngọc Minh, trước đây chúng ta đã đổi mới được ngành bưu chính viễn thông, cho kết quả rất xuất sắc. "Cách đây nhiều năm, chúng ta gọi một cuộc điện thoại mất mấy ngàn đồng, tiền lương dùng cho điện thoại đã gần hết. Nhưng bây giờ, dịch vụ rất tốt, dùng thoải mái" - đại biểu Đinh Ngọc Minh nói.
Nêu lại câu chuyện của ngành viễn thông, đại biểu Đinh Ngọc Minh đặt đề lần sửa đổi Luật, liệu có giải quyết được vấn đề độc quyền trong ngành điện không, Nhà nước độc quyền đến đâu và giao lại cho các thành phần kinh tế khác ở mức độ nào?
Ủy viên chuyên trách Ủy ban Kinh tế của Quốc hội Đinh Ngọc Minh cho biết trong dự thảo Luật có nêu độc quyền về truyền tải, song không nêu rõ độc quyền đến mức độ nào. Còn trong báo cáo của Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội có nêu Nhà nước chỉ nên độc quyền truyền tải ở cấp cao áp và siêu cao áp; ở các cấp còn lại nên xã hội hoá.
"Với dự thảo Luật Điện lực (sửa đổi) lần này, khi nào sẽ hết độc quyền, khi nào thì người dân, các thành phần kinh tế tham gia vào thị trường điện nhiều hơn, dễ dàng hơn, công khai, minh bạch hơn?"- đại biểu Đinh Ngọc Minh đặt câu hỏi khi kết thúc phần phát biểu của mình tại hội nghị.
Tham gia giải trình, làm rõ ý kiến đại biểu Quốc hội nêu, ông Trương Thanh Hoài, Thứ trưởng Bộ Công Thương, cho biết tại Điều 5 dự thảo Luật đã nêu Nhà nước sẽ độc quyền trong một số hoạt động vì mục đích bảo đảm an ninh năng lượng quốc gia, trong đó có điều độ hệ thống điện quốc gia.
Bên cạnh đó, Nhà nước cũng sẽ độc quyền đầu tư một số công trình điện quan trọng, các nguồn điện đa mục tiêu, các nguồn điện đóng vai trò quan trọng trong đảm bảo vận hành ổn định hệ thống điện.
Thứ trưởng Bộ Công Thương Trương Thanh Hoài cho biết hiện đang từng bước xây dựng thị trường điện cạnh tranh, đảm bảo công khai, minh bạch
Đối với lưới truyền tải, xác định Nhà nước chỉ đầu tư các lưới điện cao áp có cấp điện áp từ 220 kV trở lên. Các đường dây mang tính chất liên kết thì sẽ xã hội hoá. Về cơ chế xã hội hóa trong đầu tư truyền tải điện, theo ông Hoài, pháp luật hiện hành đã có quy định cho phép việc này.
Đối với câu hỏi bao giờ xóa bỏ độc quyền, ông Trương Thanh Hoài cho rằng cần xem xét trong thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội, nhu cầu sử dụng năng lượng luôn cao. "Chúng ta sẽ cố gắng thiết kế thị trường điện theo hướng công khai, minh bạch. Mặt khác, cần đảm bảo an ninh năng lượng theo Nghị quyết số 55 ngày 11-2-2020 của Bộ Chính trị về định hướng Chiến lược phát triển năng lượng quốc gia của Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, thì một số lĩnh vực xương sống chúng ta vẫn sẽ phải độc quyền Nhà nước; còn các phần khác sẽ đẩy mạnh xã hội hoá"- ông Hoài cho hay.
Theo Thứ trưởng Bộ Công Thương, về nguồn điện hiện nay, Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN) chỉ chiếm 38% trong hệ thống điện quốc gia. Chúng ta đang từng bước hình thành thị trường điện cạnh tranh, để đảm bảo công khai minh bạch đối với các chủ thể tham gia thị trường.
Trong quá trình thực hiện mục tiêu này, vừa qua Trung tâm Điều độ hệ thống điện quốc gia đã tách khỏi EVN, về trực thuộc Bộ Công Thương. Như vậy, EVN hay các tập đoàn Nhà nước trong lĩnh vực điện năng sẽ tham gia thị trường điện như các chủ thể tư nhân thông thường. "Việc này sẽ đảm bảo công khai, minh bạch thời gian tới; giảm tối đa việc độc quyền nhưng vẫn đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia"- Thứ trưởng Trương Thanh Hoài nhấn mạnh.