Đại tướng Võ Nguyên Giáp là một nhân vật lịch sử ở thế kỷ 20 của thế giới, một vị tướng huyền thoại, còn người vợ tri kỷ của ông là một nữ trí thức tài năng nhưng vô cùng giản dị, khiêm nhường và kín tiếng. Người phụ nữ đức hạnh ấy dành trọn đời mình làm người tri kỷ thầm lặng đứng sau người chồng mà bà yêu thương, tôn kính.
"Nơi nương tựa" của Đại tướng
11 năm tạm cách trở sau khi chồng mất, phó giáo sư Đặng Bích Hà cuối cùng đã trở về bên Đại tướng Võ Nguyên Giáp - người chồng nổi danh mà cả đời bà thầm lặng đứng phía sau nâng đỡ mọi vui buồn.
Là người con gái đầu thông minh, nhân hậu của giáo sư Đặng Thai Mai, cô gái Đặng Bích Hà ở tuổi 18 đã vượt qua sự cách biệt tuổi tác lẫn hoàn cảnh riêng, đồng ý làm vợ của Đại tướng Võ Nguyên Giáp ở thời điểm đất nước đang muôn vàn khó khăn trước thời điểm Toàn quốc kháng chiến tháng 12-1946 ba tuần.
18 tuổi, người con gái ấy đã nhìn ra một tài năng, một nhân cách lớn trong người bạn vong niên, người đồng chí của cha mình mà nguyện cả đời nâng khăn sửa túi, nhận lãnh trách nhiệm dưỡng dục, yêu thương con riêng của chồng như con đẻ của mình.
Gần 70 năm bên nhau, bà đã cùng chồng chia nhau những tháng ngày cam go trong chiến tranh lẫn những vui buồn thời bình của một vị tướng lừng lẫy trong một giai đoạn lịch sử nhiều thử thách của đất nước. Các em của bà bảo gần bảy thập niên ấy, những ngày vẻ vang cũng như những khúc trầm buồn của Đại tướng Võ Nguyên Giáp, bà luôn là chỗ dựa bình yên của "anh Văn".
Những ai từng tiếp xúc với bà Đặng Bích Hà đều tin rằng đằng sau tiếng tăm của một vị tướng được người dân cả nước tôn kính như Đại tướng Võ Nguyên Giáp chắc chắn có công vun bồi rất lớn từ đức hạnh tuyệt vời của người vợ tào khang.
Bằng một cuộc đời trong sạch, nhân cách đáng trọng, đức khiêm nhường, giản dị và tấm lòng nhân ái, phu nhân Đặng Bích Hà không chỉ giữ tiếng thơm cho chồng mà còn góp phần bồi đắp thêm cho tên tuổi Đại tướng.
Một người phụ nữ nhỏ bé thành điểm tựa cho một vĩ nhân, điều ấy chỉ có thể thành tựu ở một người phụ nữ đầy hiểu biết và đức hạnh. Nhà văn Thanh Hương, một người bạn của bà Đặng Bích Hà, đã gọi bạn mình là "đại phu nhân" chính là ở cái nghĩa ấy.
"Đại phu nhân" hạnh phúc với đời nhà giáo
Người phụ nữ bé nhỏ bên cạnh Đại tướng Võ Nguyên Giáp còn tự chọn nhỏ bé sự nghiệp riêng mình để vĩ đại trong phận làm vợ làm mẹ.
Là một người rất thông minh, thừa hưởng một nền giáo dục rất tốt từ một gia đình trí thức nổi tiếng của đất nước ở thế kỷ 20, nhưng cả đời phu nhân Đặng Bích Hà vui vẻ hạnh phúc với công việc giản dị, thầm lặng của một giáo viên dạy sử tại Trường đại học Sư phạm Hà Nội, sau này làm thêm nghiên cứu viên ở Viện Đông Nam Á.
Bà cũng không viết sách hay tham gia phát triển sự nghiệp sâu hơn như các em gái Đặng Thị Hạnh, Đặng Thanh Lê, Đặng Anh Đào của mình.
Là phu nhân Đại tướng, nhưng công tác ở đâu bà cũng giữ thái độ khiêm nhường, giản dị, không màng danh lợi. Đồng nghiệp còn rất mực kính trọng bà vì tuy thân thế "đại phu nhân" nhưng bà Đặng Bích Hà luôn tận hiến cho công việc khiêm nhường của mình như thể đó là sự nghiệp rất cao quý.
Người phụ nữ này từng phải dang dở việc làm nghiên cứu sinh ở Liên Xô vì một khúc quanh co của lịch sử, bà cũng chẳng vì thế mà bớt yêu những công việc thầm lặng mà bà gắn bó cả đời, bớt mến thương cuộc sống.
Trân trọng cả những điều bé mọn, những niềm hạnh phúc giản dị, biết bình thản với cả những nỗi buồn đến với mình, với người thương, để luôn giữ một tấm lòng nhân hậu giữa cuộc đời, ấy ắt hẳn là một cái đức lớn mà phu nhân Đại tướng Võ Nguyên Giáp để lại cho đời.