Ngày 27-9, Sở Xây dựng tỉnh Đồng Nai đã có báo cáo, đề xuất các phương án giữ lại ngôi biệt thự cổ của đốc phủ Võ Hà Thanh (còn gọi là nhà lầu ông Phủ).
Biệt thự cổ trăm tuổi hiếm hoi còn sót lại
Biệt thự được xây dựng năm 1922 và hoàn thành năm 1924, diện tích 400m2 gồm 2 tầng. Căn nhà có kết cấu nền đá, sàn bê tông cốt thép, mái ngói, nền gạch bông, tường gạch, trang trí gốm Biên Hòa…
Một số phòng do gia chủ không sử dụng nên xuống cấp, thấm dột, trong nhà còn nhiều vật dụng như trang thờ gia tiên, bàn ghế. Theo UBND phường Bửu Long, hiện ngôi nhà chưa được cấp giấy chứng nhận quyền sở hữu nhà và quyền sử dụng đất.
Bên cạnh đó người đang sinh sống trong căn nhà trên cho biết biệt thự cổ còn có tầng hầm, song do bị ngập nước nên không thể khảo sát.
Ngôi biệt thự cổ cách cầu Hóa An khoảng 4,3km, một phần biệt thự cổ Võ Hà Thanh trùng với dự án đường ven sông Đồng Nai. Qua đo đạc thực tế, tuyến đường ven sông lấn vào biệt thự cổ khoảng 12,7m, chiều sâu còn lại của biệt thự cổ còn khoảng 7,3m.
Sở Xây dựng đánh giá nhà lầu ông Phủ mang kiến trúc Pháp, nguyên vật liệu được nhập từ Pháp vào đầu thế kỷ 20. Căn biệt thự của tư nhân, là một trong số ít ỏi biệt thự cổ kiểu Pháp còn tồn tại ở Đồng Nai với kết cấu nhà còn khá tốt.
Đối chiếu Luật Kiến trúc năm 2019 và Luật Nhà ở sửa đổi năm 2023, biệt thự trên chưa được cơ quan nhà nước có thẩm quyền xếp hạng di tích lịch sử - văn hoa. Thế nhưng, chính quyền có thể rà soát, đánh giá đưa công trình này vào danh mục công trình nhà ở kiến trúc có giá trị theo nghị định 85 của Chính phủ.
4 phương án giữ lại biệt thự cổ
Sở Xây dựng kiến nghị UBND tỉnh Đồng Nai cần thiết có giải pháp để giữ lại công trình biệt thự cổ của đốc phủ sứ Võ Hà Thanh.
Sở đề xuất 4 phương án để giữ lại ngôi biệt thự trăm tuổi này.
Đầu tiên là phương án di dời. Nhà nước sẽ bỏ kinh phí thuê các đơn vị có kinh nghiệm, năng lực để thực hiện di dời. Tuy nhiên với phương án này, phần đất phía sau biệt thự cổ chỉ còn 6m.
Do đó phải thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng của hộ dân phía sau (dự kiến phát sinh thêm 300m2 đất cần thu hồi thêm), chưa kể pháp lý để thực hiện giải tỏa diện tích này. Đồng thời, cần đối chiếu quy hoạch, xác định dự án đầu tư để thu hồi đất.
Vì vậy thời gian sẽ kéo dài theo việc điều chỉnh quy hoạch thu hồi thêm đất. Việc di dời biệt thự cổ cũng ảnh hưởng thời gian di dời tuyến đường ven sông.
Phương án thứ hai là nắn tuyến đường ven sông. Theo khảo sát, phạm vi đường ven sông lấn vào biệt thự cổ 12,7m, còn phạm vi từ kè sông đến vỉa hè tuyến đường là 14,7m.
Như vậy phạm vi còn lại từ mép kè đến mép hiên biệt thự cổ vẫn có đủ khoảng cách để nắn lại hướng tuyến, tránh được biệt thự cổ, nguyên tắc vẫn giữ lòng đường rộng 24m toàn tuyến.
Đoạn chưa thi công có chiều dài 650m, đủ bảo đảm nắn tuyến cong mềm, tránh được ngôi biệt thự, không cua gắt, không thắt cổ chai…
Với phương án này sẽ giảm vỉa hè hai bên đường từ 5m xuống còn 4m, khi đó mép lộ giới đường ven sông sẽ sát tuyến đường đi bộ dọc sông và 2m phát sinh dư ra sẽ là khoảng lùi giữa hiên biệt thự cổ và đường ven sông.
Phạm vi chiều dài nắn tuyến khoảng 200m và phạm vi diện tích đất dôi dư do nắn tuyến ra phía ngoài bờ sông sẽ tổ chức làm đất công viên, bãi xe. Phương án này không cần thu hồi thêm đất, chỉ cần điều chỉnh phương án thiết kế tuyến đường và lập hồ sơ thiết kế.
Phương án thứ 3 là tạo vòng xuyến quảng trường bao quanh biệt thự cổ. Phương án này dựa trên phương án 2, quy hoạch lại cảnh quan tôn tạo biệt thự cổ thành quảng trường gốm sứ (điều kiện nhà nước trưng dụng toàn bộ biệt thự cổ cải tạo thành bảo tàng gốm sứ).
Với phương án này, tuyến đường ven sông qua khu vực này sẽ hướng thành hai nhánh, tạo thành khuôn viên trung tâm làm bảo tàng gốm sứ. Trong đó một nhánh dịch ra phía bờ sông Đồng Nai, một nhánh bọc về phía phải ngôi biệt thự cổ…
Tuy nhiên, thực hiện theo phương án này cần thu hồi thêm 3.000m2 đất. Đồng thời cần điều chỉnh phương án thiết kế tuyến đường, lập và trình duyệt hồ sơ điều chỉnh thiết kế, điều chỉnh quy hoạch, phát sinh thủ tục thu hồi đất nên thời gian kéo dài hơn phương án 1 và 2.
Phương án thứ 4 là giao thông khác cote (độ cao) kết hợp đảo hoa viên bao quanh biệt thự cổ. Đoạn đường ven sông sẽ thiết kế khác cote với chiều dài lớn hơn 600 - 700m, bề rộng cầu 24m, chiều cao thông thủy 11-12m (chiều cao biệt thự khoảng 11m).
Phía bờ sông vẫn bảo đảm bố trí công viên và hai đường dẫn rộng 7m tiếp cận đảo hoa viên. Tổ chức đảo hoa viên, bố trí xung quanh biệt thự cổ hình thành bảo tàng gốm sứ.
Phương án này phát sinh thêm diện tích đất cần thu hồi, phát sinh thêm khoảng 200 tỉ đồng phần cầu vượt và các công trình hạ tầng kỹ thuật. Ngoài ra cần điều chỉnh phương án thiết kế tuyến đường, lập và trình duyệt hồ sơ điều chỉnh thiết kế, điều chỉnh quy hoạch, phát sinh thủ tục thu hồi đất nên kéo dài ít nhất 1,5 năm.