Ông Cấn Văn Lực, chuyên gia Kinh tế trưởng BIDV kiêm Giám đốc Viện Đào tạo và Nghiên cứu BIDV điều hành phiên thảo luận với chủ đề “Một số vấn đề pháp lý về thuế và giải pháp tháo gỡ”.
Các đại biểu cho rằng, chính sách hoàn thuế GTGT vẫn nhận được sự quan tâm của doanh nghiệp và cả cơ quan quản lý nhà nước. Nếu các vướng mắc về hoàn thuế GTGT không được xử lý sẽ trở thành một điểm nghẽn trong việc khuyến khích đầu tư, kinh doanh, ảnh hưởng đến tính ổn định, minh bạch và công bằng của môi trường đầu tư, kinh doanh.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội Tư vấn Thuế Việt Nam, nguyên Phó Tổng cục trưởng Tổng cục Thuế, đưa ra ví dụ cụ thể về 2 trường hợp hoàn thuế của doanh nghiệp sản xuất, xuất khẩu gỗ và cơ sở kinh doanh sắn; từ đó chỉ ra các khó khăn, vướng mắc của doanh nghiệp và cơ quan thuế khi thực hiện hoàn thuế GTGT.
Bà Nguyễn Thị Cúc cho rằng, để doanh nghiệp và cơ quan quản lý nhà nước yên tâm thực hiện thủ tục hoàn thuế, cần “cắt khúc” từng khâu kinh doanh cụ thể, từ đó xác định trách nhiệm của mỗi cơ quan nhà nước với từng khâu.
Bên cạnh đó, cũng cần có cơ chế bảo vệ cán bộ thuế trong trường hợp kiểm tra phát hiện các sai sót không thuộc trách nhiệm của doanh nghiệp kê khai hoặc của cán bộ thuế.
Ông Nguyễn Văn Phụng, Ủy viên BCH Trung ương Hiệp hội Kế toán và Kiểm toán Việt Nam, nguyên Vụ trưởng Vụ Quản lý thuế doanh nghiệp lớn, Tổng cục Thuế cũng cho rằng, hoàn thuế GTGT là vấn đề “nóng” vì liên quan đến việc hoàn trả tiền thuế doanh nghiệp đã nộp từ nguồn ngân sách nhà nước.
Vì vậy, việc tra soát nhiều vòng của ngành thuế tuy nhằm bảo vệ ngân sách nhà nước nhưng cũng gây khó khăn cho những doanh nghiệp kinh doanh đúng pháp luật.
Ông kiến nghị, các bộ, ngành, địa phương phải có chỉ đạo xuyên xuốt trong việc giải quyết vi phạm thuế, vi phạm ở khâu nào sẽ giải quyết ở khâu đấy, không đổ dồn trách nhiệm cho một mình cơ quan thuế, công chức thuế. Và cũng cần quy định rõ trách nhiệm của công chức thuế vào Luật Thuế GTGT và Luật Quản lý thuế, trong đó công chức thuế chỉ chịu trách nhiệm rà soát hồ sơ theo quy định của pháp luật.
Ông Mai Xuân Thành, Tổng Cục trưởng Tổng Cục Thuế (Bộ Tài chính) cho rằng, tình trạng mua bán hóa đơn diễn ra nóng. Nhờ có hóa đơn điện tử mà cơ quan thuế nhận diện được rõ hơn tình trạng mua bán hóa đơn.
Dẫn chứng vụ án Thủ Đức House, ông Thành cho biết vụ việc này đã tác động mạnh đến hành vi, tâm lý của cán bộ công chức ngành thuế.
Ông Mai Xuân Thành cho biết thêm, quá trình xây dựng Luật Thuế GTGT sửa đổi dự kiến thông qua vào Kỳ họp thứ 8 Quốc hội XV này, Tổng cục Thuế đã báo cáo Bộ Tài chính đề xuất bổ sung vào luật quy định công chức thuế chịu trách nhiệm hoàn thuế theo đúng chức trách, nhiệm vụ, tuân thủ các quy định của pháp luật về thuế GTGT, pháp luật về quản lý thuế trong phạm vi hồ sơ, tài liệu cung cấp, văn bản thông tin của cơ quan nhà nước có thẩm quyền cung cấp có liên quan đến giải quyết hồ sơ hoàn thuế để đảm bảo chặt chẽ và phạm vi trách nhiệm của công chức thuế trong giải quyết hồ sơ hoàn thuế.
Bà Nguyễn Quỳnh Anh, Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, cho rằng công chức thuế chỉ nên chịu trách nhiệm giải quyết hồ sơ thuế và tuân thủ đúng quy định của pháp luật. Như vậy sẽ giải quyết được điểm nghẽn về hoàn thuế GTGT, góp phần tạo ra môi trường chính sách ổn định, linh hoạt cho cả người nộp thuế lẫn cơ quan thuế.
Theo Phó Chủ tịch Liên đoàn Luật sư Việt Nam, việc các cơ quan thuế lấy các tiêu chí về tuân thủ các luật khác ngoài thuế để đánh giá việc tuân thủ của doanh nghiệp là rất chồng chéo, tạo gánh nặng không đáng có cho doanh nghiệp.
Bản thân các công chức ngành thuế phải phân tích, đối soát một đống con số mà các doanh nghiệp trình lên, làm sao họ đủ khả năng thông thạo các luật chuyên ngành khác để đưa ra quyết định xác đáng.
"Quy định như vậy là rất ngặt nghèo. Một giao dịch có chuyên ngành khác nhiều khi rất phức tạp, thậm chí cần có ý kiến của tòa án có thẩm quyền để ra phán quyết. Vậy có nên đòi hỏi một cán bộ thuế phải nắm được tất cả các luật ngoài luật thuế mà trên thực tế họ đang phải thấu hiểu để thực hiện một cách chuẩn mức. Cái này không hợp lý, cần xem lại”, bà nói.