Hamas sẽ không tham dự vòng đám phán quan trọng tại Qatar về lệnh ngừng bắn ở Gaza, song có thể sẽ gặp các bên trung gian sau đó.
"Tham gia cuộc đàm phán sẽ chỉ cho phép lực lượng chiếm đóng áp đặt các điều kiện mới và tiến hành thêm các cuộc thảm sát", Sami Abu Zuhri, quan chức cấp cao của Hamas, nói ngày 14/8 khi nêu lý do từ chối tham gia vòng hòa đàm mới về Gaza sẽ diễn ra ở Doha, Qatar hôm nay.
Mỹ và Israel đã xác nhận sẽ cử đại diện tham dự cuộc đối thoại. Đây được coi là "cơ hội cuối cùng" để các bên đạt được lệnh ngừng bắn, trước khi tình hình diễn biến phức tạp hơn nếu Iran tung đòn tấn công Israel để đáp trả vụ ám sát thủ lĩnh Hamas tại Tehran.
Lực lượng Hamas trước đó bày tỏ hoài nghi về vòng đàm phán lần này, cáo buộc Israel đang tìm cách trì hoãn việc thiết lập lệnh ngừng bắn. Trong khi đó, Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu nhấn mạnh thủ lĩnh Hamas Yahya Sinwar là trở ngại chính khiến các bên chưa đạt được thỏa thuận.
"Hamas cam kết thực hiện đề xuất được đưa ra vào ngày 2/7, vốn dựa trên nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc và bài phát biểu của ông Biden. Chúng tôi sẵn sàng bắt đầu thảo luận ngay lập tức về cơ chế thực hiện điều đó", ông Zuhri nói thêm.
Cảnh đổ nát tại trại tị nạn Jabalia ở miền bắc Gaza hôm 14/8. Ảnh: AFP
Tổng thống Mỹ Joe Biden cuối tháng 5 công bố đề xuất gồm ba giai đoạn về ngừng giao tranh tại Gaza và đã được Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc ủng hộ. Lực lượng Hamas ngày 2/7 đưa ra phản hồi về đề xuất của ông Biden, song nội dung chi tiết không được tiết lộ.
Dù vậy, nhóm vũ trang được cho là đã từ bỏ yêu cầu phải thiết lập lệnh ngừng bắn hoàn toàn ngay từ đầu, thay vào đó chấp nhận điều khoản tạm dừng giao tranh trong 6 tuần đầu tiên như thỏa thuận ông Biden đưa ra. Đàm phán giữa các bên tiếp tục sau đó một tuần, trong đó Hamas cáo buộc Israel đã đưa ra các điều kiện mới, theo BBC.
Sự vắng mặt của đại diện Hamas không đồng nghĩa cuộc đối thoại lần này không có cơ hội đạt tiến triển, do Khalil al-Hayya, trưởng nhóm đàm phán của Hamas, đang cư trú ở Doha và vẫn duy trì các kênh liên lạc với hai nước trung gian là Ai Cập và Qatar, theo Reuters.
Một nguồn thạo tin cho biết nhóm vũ trang muốn các bên trung gian mang đến "phản hồi nghiêm túc" từ phía Israel. Nếu điều này xảy ra, Hamas sẽ gặp các bên trung gian sau khi cuộc đàm phán ngày 15/8 kết thúc. Một quan chức được cập nhật về quá trình đàm phán cũng cho biết các bên trung gian dự kiến tham vấn với Hamas.
Mỹ nhận định các cuộc đối thoại gián tiếp vẫn sẽ diễn ra như kế hoạch tại Doha và các bên vẫn có khả năng đạt được thỏa thuận. Washington cảnh báo cần phải đạt tiến triển gấp trên bàn đàm phán để có thể ngăn nguy cơ xảy ra một cuộc xung đột lớn hơn trong khu vực.
Ba quan chức cấp cao Iran cho biết chỉ có thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza mới khiến nước này không trả đũa trực tiếp Israel sau vụ thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh bị ám sát ngay tại thủ đô Tehran cuối tháng trước. Iran cáo buộc Israel là thủ phạm, song Tel Aviv chưa xác nhận hay phủ nhận.
Thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza cũng sẽ giúp các con tin Israel đang bị giam ở dải dất được trả tự do, để đổi lấy các tù nhân Palestine hiện bị Tel Aviv giữ. Dù vậy, Israel và Hamas đang bất đồng về trình tự thực hiện thỏa thuận và các vấn đề khác.
Thủ tướng Netanyahu nhấn mạnh Israel cần phải tiếp tục kiểm soát khu vực biên giới giữa Gaza và Ai Cập để ngăn chặn hoạt động buôn lậu vũ khí vào vùng lãnh thổ, dù tham mưu trưởng quân đội Israel Herzi Halevi cho rằng Tel Aviv có thể giám sát khu vực này từ xa nếu cần thiết.
Ngoài ra, các bên cũng bất đồng về vấn đề cho phép người dân bên trong Gaza di chuyển tự do giữa các khu vực ở dải đất sau khi đạt được thỏa thuận ngừng bắn.
Vị trí các đô thị ở Dải Gaza. Đồ họa: BBC
Phạm Giang (Theo Reuters, BBC)