Hiện trạng 8 khu đất bị Thanh tra Chính phủ chỉ ra sai phạm

Tại Hà Nội, khu đất 2.291 m2 ở địa chỉ 120 Hoàng Quốc Việt (quận Cầu Giấy), bị xác định có sai phạm trong việc chuyển đổi mục đích sử dụng đất từ sản xuất, kinh doanh sang kinh doanh đất, xây dựng nhà ở giai đoạn 2011-2019 của doanh nghiệp Nhà nước, doanh nghiệp cổ phần hóa.

Cụ thể, UBND TP Hà Nội bị cho là phê duyệt tiền chuyển mục đích sử dụng đất của dự án nhà ở cao tầng, văn phòng, dịch vụ không đúng phương án cổ phần hóa Tổng Công ty Thép Việt Nam - đã được Thủ tướng phê duyệt. "Từ đó dẫn đến tổng số tiền sử dụng đất phải nộp ngân sách thấp hơn 57,5 tỷ đồng, gây nguy cơ làm giảm giá trị doanh nghiệp cổ phần hóa dẫn đến giảm nguồn thu ngân sách", theo thông báo của Thanh tra Chính phủ.

Từ 2012 đến nay, dự án trên khu đất hai mặt tiền này vẫn không thực hiện được. Hiện, một số người dân lấn chiếm đất, vi phạm nghiêm trọng quy định của pháp luật về quản lý, sử dụng đất đai nhưng chưa được Tổng Công ty Thép Việt Nam, UBND Hà Nội xử lý dứt điểm, gây nguy cơ thất thoát quyền sử dụng đất.

Trong ảnh là một phần diện tích của khu đất bị lấn chiếm làm bãi trông ôtô ngày đêm với các tấm tôn, bạt quây kín lụp xụp.

Nằm trên khu đất 14.346,2 m2 tại đường Pháp Vân (phường Hoàng Liệt, quận Hoàng Mai) là dự án Phương Đông Green Park có quy mô 2 tòa chung cư cao 29 tầng nổi, 3 tầng hầm và 13 căn thấp tầng.

Dự án có vị trí đắc địa, tập trung đông dân cư, gần trung tâm của quận Hoàng Mai. Khu vực này nằm ở cửa ngõ phía Nam của Hà Nội, gần bến xe Giáp Bát, Nước Ngầm, chỉ mất quãng thời gian ngắn để di chuyển lên cao tốc.

Năm 2019, khu đất này được UBND Hà Nội cho phép chuyển mục đích sử dụng để thực hiện dự án tổ hợp nhà ở, văn phòng và dịch vụ thương mại (tên thương mại là Phương Đông Green Park).

Theo Thanh tra Chính phủ, dự án được Tổng công ty Xây dựng nông nghiệp Việt Nam góp vốn thành lập Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông. Vốn góp bằng giá trị sử dụng và thương mại của quyền sử dụng đất thuê trả tiền hàng năm là không đúng quy định. Từ đó dẫn đến việc UBND Hà Nội thu hồi đất, giao đất và cho phép Công ty TNHH MTV Đầu tư Phương Đông chuyển mục đích sử dụng 14.346,2 m2 đất để thực hiện dự án trái quy định. Công ty TNHH Phương Đông sau đó sử dụng 312 căn hộ cho thuê ngắn hạn để bán theo hình thức sở hữu lâu dài.

Trên khu đất 23.380 m2 ở địa chỉ 275 đường Nguyễn Trãi (quận Thanh Xuân) đang có 4 tòa chung cư, thương mại dịch vụ, văn phòng cao từ 27 đến 33 tầng. Dự án nằm ngay mặt đường Nguyễn Trãi - tuyến phố huyết mạch, sầm uất bậc nhất của quận Thanh Xuân, phía trước là đường sắt đô thị Cát Linh - Hà Đông.

Theo thông báo của Thanh tra Chính phủ, trước đó, dự án đầu tư xây dựng khu trung tâm thương mại trên khu đất này có vi phạm trong góp vốn. Từ đó, UBND Hà Nội thu hồi 23.380 m2 đất cơ sở sản xuất của Công ty cổ phần Cơ khí chính xác số 1, giao cho Công ty cổ phần Thương mại Hưng Việt theo hình thức giao đất có thu tiền sử dụng đất.

Việc giao đất này để thực hiện dự án nhà ở, không thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng để đấu giá quyền sử dụng đất theo quy định. Công ty cổ phần Cơ khí chính xác số 1 chuyển nhượng 3,2 triệu cổ phần tại Công ty cổ phần Thương mại Hưng Việt cho Công ty cổ phần Đầu tư dịch vụ tài chính Hoàng Huy theo mệnh giá, không đấu giá, không thẩm định giá cổ phần. Hành vi này là trái quy định.

Dự án này còn được chấp thuận bổ sung một số hạng mục, song chưa thực hiện nghĩa vụ tài chính bổ sung.

Tại TP HCM, Thanh tra Chính phủ chỉ ra sai phạm ở khu đất 6.849 m2 tại số 5 đường 22 (góc trái khoanh đỏ) và khu đất 1.090 m2 tại số 244 Kha Vạn Cân, phường Hiệp Bình Chánh, TP Thủ Đức. Hai khu đất này cách nhau khoảng 250 m, đều nằm giáp đường Phạm Văn Đồng - tuyến huyết mạch vào sân bay Tân Sơn Nhất và trung tâm thành phố.

Tại hai khu đất này, Thanh tra Chính phủ cho rằng, việc Phó chủ tịch thường trực UBND TP HCM ký văn bản chấp thuận cho Công ty cổ phần Vật tư và Thiết bị toàn bộ chuyển mục đích sử dụng đã vi phạm quy định của Luật Đất đai 2003, và không đúng thẩm quyền. Từ đó dẫn đến việc phê duyệt giá trị quyền sử dụng đất có sai phạm.

Do vậy, Thanh tra Chính phủ đề nghị Bộ Công an tiếp nhận thông tin, tài liệu về khu đất trên để xem xét, điều tra, xử lý theo quy định.

Tại khu đất 6.849 m2, năm 2008, Chủ tịch UBND TP HCM chấp thuận cho Công ty cổ phần Vật tư và Thiết bị chuyển toàn bộ mục đích sử dụng đất từ sản xuất sang đất ở để xây dự án nhà liền kề có sân vườn. Việc này bị cho là không đủ điều kiện, không đúng trường hợp được sử dụng đất. Hơn nữa, khi UBND TP HCM phê duyệt đồ án điều chỉnh quy hoạch làm mật độ xây dựng toàn khu vực tăng 1,84% nhưng lại chưa truy thu tiền sử dụng đất.

Có dự án nhưng không thực hiện, Công ty cổ phần Vật tư và Thiết bị đã ký hợp đồng chuyển nhượng toàn bộ dự án cho Công ty TNHH Phát triển nhà Thế Giới vào năm 2015, và được cấp giấy chứng nhận thay đổi nhà đầu tư trên "sổ đỏ" trước khi UBND TP HCM chấp thuận cho chuyển nhượng.

Công ty TNHH Phát triển nhà Thế Giới khởi công dự án vào tháng 9/2017 khi chưa có thiết kế bản vẽ thi công, chưa được UBND TP HCM chấp thuận đầu tư.

Hiện dự án khu nhà ở thấp tầng mang tên thương mại là Little Village, đã thành hình với quy mô 41 căn biệt thự phố biệt lập (diện tích 90-170 m2), được bàn giao từ năm 2018. Khu nhà ở thấp tầng đã có nhiều cư dân đến sinh sống.

Gần đó là khu đất 1.090 m2 tại số 244 Kha Vạn Cân, do Công ty Vật tư và Thiết bị toàn bộ sử dụng từ năm 1977. Chủ tịch UBND TP HCM sau đó chấp thuận cho doanh nghiệp chuyển mục đích sử dụng toàn bộ 1.090 m2 là vi phạm quy định pháp luật về đất đai, kết luận thanh tra nêu.

Chủ tịch UBND TP HCM cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, quyền sở hữu nhà ở và tài sản khác gắn liền với đất cho công ty này. Trong đó, diện tích cấp trên sổ tăng 37 m2 chưa được xác định tiền sử dụng đất (khoảng 485 triệu đồng).

Khu đất có hình tam giác, nằm ở vị trí "mũi tàu" giao với đường Phạm Văn Đồng và Kha Vạn Cân, hiện chưa xây dựng, cỏ cây mọc kín.

Khi dự án chưa được phê duyệt đầu tư và hạn chế về năng lực tài chính nhưng Công ty Vật tư và Thiết bị toàn bộ đã đề nghị chuyển nhượng dự án. Tháng 1/2017, UBND TP HCM đã chấp thuận chuyển nhượng dự án trên khu đất này cho Công ty TNHH Tuyết Nga. Đến thời điểm bị thanh tra, dự án vẫn chưa triển khai, dẫn đến lãng phí nguồn lực về đất đai.

Theo cơ quan thanh tra, trách nhiệm thuộc về UBND TP HCM, Phó chủ tịch UBND TP HCM và các công ty liên quan.

Tại Bình Dương, thanh tra chỉ ra ba dự án nhà ở, chung cư thương mại của Công ty TNHH Phát triển nhà xe lửa Dĩ An (100% vốn nhà nước) có nhiều sai phạm trong huy động vốn, bán đất nền.

Ba dự án gồm các khu đất 96.251 m2, 64.000 m2 và 47.800 m2 tại phường Dĩ An, TP Dĩ An, nằm kế nhau. Hiện, một số vị trí đã xây nhà, còn lại bỏ trống.

Tại khu đất 96.251 m2, UBND tỉnh Bình Dương thu hồi hơn 95.200 m2 đất cơ sở sản xuất của Công ty TNHH MTV xe lửa Dĩ An và 298,8 m2 đất của 3 hộ dân. Khu đất sau đó giao cho Công ty TNHH Phát triển nhà xe lửa Dĩ An để thực hiện dự án khu nhà ở thương mại đường sắt Dĩ An.

Theo Thanh tra Chính phủ, việc giao đất không thực hiện bồi thường, giải phóng mặt bằng để đấu giá quyền sử dụng đất; chủ đầu tư cũng có nhiều sai phạm như chưa hoàn thành đầu tư hạ tầng xã hội; bán nền đất cho các cá nhân xây nhà ở trong lô đất lẽ ra phải là khu nhà trẻ như công năng được phê duyệt. Hành vi này bị xác định có dấu hiệu "lừa đảo khách hàng".

Với dự án nhà ở thương mại đường sắt mở rộng trên khu đất hơn 47.800 m2, Công ty Phát triển nhà xe lửa Dĩ An chưa có quyền sử dụng đất, chưa được phê duyệt dự án đầu tư, chưa được cấp giấy phép xây dựng. Tuy nhiên, khi mới có quyết định cho phép chuyển mục đích sử dụng đất để thực hiện dự án, doanh nghiệp này đã ký hợp đồng huy động vốn trên 290 nền đất. Đến tháng 1/2021, UBND tỉnh Bình Dương thu hồi quyết định cho phép chuyển đổi mục đích sử dụng đất, nên đến nay Công ty Phát triển nhà xe lửa Dĩ An chưa được phép thực hiện dự án.

Ngoài ra, vốn huy động từ năm 2018 công ty vẫn chưa hoàn trả khách hàng, còn nợ 191 tỷ đồng. Tiền huy động vốn của công ty này không thể hiện trên báo cáo tài chính, gây nguy cơ thất thoát vốn góp của khách hàng; cần điều tra, xử lý theo quy định của pháp luật, thanh tra kết luận.

Hiện dự án này đã hình thành các lô đất, đường nội khu theo kiểu bàn cờ. Do bỏ hoang nhiều năm nên dự án rào kín, cỏ cây mọc um tùm.

Các đường ray và thanh tà vẹt bị tháo dỡ chất đống, rải rác trong khu đất.

Vi phạm về quản lý kết cấu hạ tầng đường sắt này cũng bị nêu trong kết luận thanh tra. Cụ thể, Công ty cổ phần Vật tư đường sắt Sài Gòn đã dịch chuyển nhánh đường sắt số 3 nối từ đường số 2 ga Dĩ An vào Nhà máy xe lửa Dĩ An. Đơn vị này sau đó tháo dỡ 3 bộ ghi, 3 nhánh đường sắp xếp dỡ hàng hóa trong khu đất Trạm vật tư khi chưa được Bộ Giao thông vận tải cho phép.

Đến đầu năm 2017, Tổng công ty đường sắt Việt Nam mới đề nghị Bộ Giao thông vận tải cho phép tháo dỡ 3 bộ ghi và các nhánh đường xếp dỡ hàng hóa, song trên thực tế các hạng mục này đã bị tháo dỡ từ 25/5/2015. Trách nhiệm của các vi phạm trên thuộc về Tổng Công ty đường sắt Việt Nam, Bộ Giao thông vận tải, UBND tỉnh Bình Dương và các đơn vị liên quan.

Tại khu đất hơn 64.000 m2 hiện đã có một số nhà ở được xây dựng.

Theo thanh tra, việc UBND Bình Dương để Công ty Phát triển nhà xe lửa Dĩ An thực hiện dự án khu nhà ở thương mại tại khu đất này không đúng đối tượng; phải có trách nhiệm khi chưa xác định nghĩa vụ tài chính để thu ngân sách, nguy cơ thất thu ngân sách với số tiền rất lớn.

Về phía Công ty Phát triển Nhà xe lửa Dĩ An, thanh tra cho rằng đơn vị có nhiều sai phạm trong việc chấp hành quy định pháp luật. Chưa được Sở Xây dựng thông báo dự án đủ điều kiện huy động vốn nhưng doanh nghiệp đã ký hợp đồng huy động vốn hợp tác đầu tư với 387 nền đất liền kề, tổng giá trị 309 tỷ đồng; hiện đã thu về 261 tỷ đồng.

Thanh tra đánh giá, việc huy động vốn và bàn giao 387 nền đất cho khách hàng đã vi phạm Luật Kinh doanh bất động sản. Trách nhiệm thuộc về chính chủ đầu tư này và UBND tỉnh Bình Dương, Chủ tịch UBND tỉnh Bình Dương và lãnh đạo Dĩ An các thời kỳ.

Sau khi chỉ ra các sai phạm, Thanh tra Chính phủ đề nghị Bộ Công an tiếp nhận thông tin, tài liệu về 8 khu đất trên để xem xét, xử lý theo quy định.