Theo Bộ trưởng Nguyễn Hồng Diên, sau gần 20 năm triển khai thi hành Luật Điện lực năm 2004, vẫn còn tồn tại một số vấn đề, chưa đáp ứng được thực tiễn và cần thiết phải sửa đổi, bổ sung, cũng như đảm bảo đồng bộ các luật liên quan.
6 chính sách lớn, thúc đẩy thị trường điện
Theo đó, Chính phủ đã trình Quốc hội đề nghị xây dựng luật với 6 chính sách lớn, bao gồm: Quy hoạch và đầu tư phát triển điện lực nhằm bảo đảm an ninh năng lượng cho đất nước; Phát triển điện năng lượng tái tạo và năng lượng mới; Hoàn thiện các quy định về điều kiện hoạt động điện lực và việc cấp, thu hồi giấy phép hoạt động điện lực.
Quản lý hoạt động mua bán điện theo hướng thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh minh bạch, công bằng, hiệu quả và giá điện theo cơ chế thị trường. Quản lý, vận hành hệ thống điện, khuyến khích sử dụng điện tiết kiệm. An toàn sử dụng điện sau công tơ và bảo đảm an toàn đập, hồ chứa thủy điện trong giai đoạn xây dựng và vận hành công trình thủy điện.
Tại dự thảo, điểm đáng chú ý về phát triển điện hạt nhân là Nhà nước sẽ độc quyền trong đầu tư, xây dựng và vận hành các dự án nhà máy điện hạt nhân, nhà máy thủy điện chiến lược đa mục tiêu, lưới điện truyền tải...
Trong đó, các chính sách phát triển điện hạt nhân gồm: Quy hoạch phát triển điện hạt nhân sẽ đồng bộ với quy hoạch phát triển điện đảm bảo mục tiêu an ninh cung cấp điện. Dự án điện hạt nhân là dự án quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia, do Nhà nước đầu tư xây dựng và vận hành.
Việc đầu tư xây dựng, vận hành, chấm dứt hoạt động và bảo đảm an toàn nhà máy điện hạt nhân phải tuân thủ quy định của Luật Năng lượng nguyên tử và các quy định pháp luật khác. Các dự án điện hạt nhân phải sử dụng công nghệ hiện đại, có kiểm chứng để đảm bảo an toàn cao nhất.
Ngoài ra, dự thảo cũng quy định tùy thuộc tình hình kinh tế, xã hội từng thời kỳ và dự án cụ thể, Thủ tướng Chính phủ quy định cơ chế đặc thù để đảm bảo triển khai đầu tư xây dựng, vận hành nhà máy điện hạt nhân có hiệu quả.
Đánh giá kỹ về phát triển năng lượng mới và thúc đẩy thị trường điện
Trình bày báo cáo tóm tắt thẩm tra dự án Luật Điện lực (sửa đổi), Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường của Quốc hội Lê Quang Huy nhất trí với sự cần thiết xây dựng dự luật.
Tuy nhiên, có ý kiến cho rằng trong bối cảnh hiện nay, phạm vi sửa đổi chưa nên sửa toàn diện, mà tập trung nội dung thật sự cấp thiết, đã được đánh giá tác động kỹ lưỡng, nhằm bảo đảm an ninh năng lượng.
Với quy định về điện năng lượng tái tạo, năng lượng mới, cơ quan thẩm tra đề nghị tiếp tục nghiên cứu, rà soát, hoàn thiện các cơ chế, chính sách ưu đãi và phân bổ các nguồn lực cho năng lượng tái tạo, góp phần thực hiện cam kết của Việt Nam phấn đấu đạt mục tiêu phát thải ròng bằng 0 vào năm 2050.
Với phát triển điện gió ngoài khơi, đánh giá kỹ tác động và bổ sung quy định rõ trách nhiệm trong phát triển điện gió ngoài khơi, đặc biệt là điều kiện chuyển nhượng dự án để đảm bảo tính thống nhất pháp luật. Cần có quy định minh bạch về điện gió gần bờ và trên bờ.
Về hoạt động mua bán điện theo hướng thúc đẩy thị trường điện cạnh tranh minh bạch, công bằng, hiệu quả và giá điện theo cơ chế thị trường, cơ quan thẩm tra cho rằng quy định hiện nay chưa rõ ràng, nên cần rà soát đảm bảo tính thống nhất.
Đối với việc thông qua dự án luật này theo quy trình một kỳ họp, ông Huy cho rằng đây là thách thức, nên đề nghị thông qua tại hai kỳ họp. Trường hợp thông qua tại kỳ họp này, cần tập trung vào các vấn đề cấp thiết, đã chín, đã rõ.