Tại nhiều vùng trọng điểm trồng sầu riêng đã bắt đầu hình thành các mô hình sầu riêng bền vững, với sự liên kết chặt chẽ giữa người nông dân, doanh nghiệp.
Xuất khẩu sầu riêng chiếm ưu thế
Chỉ tính riêng trong tháng 9, xuất khẩu sầu riêng chiếm ưu thế, chiếm tới 65% kim ngạch xuất khẩu rau quả của cả nước. Tính chúng 9 tháng đầu năm xuất khẩu sầu riêng cũng đạt tới 2,7 tỷ USD, một kỷ lục xuất khẩu chưa từng có với một loại trái cây của Việt Nam. Như vậy, một ngành hàng tỷ đô đã sớm được hình hành.
Tuy nhiên cũng theo Hiệp hội Rau quả Việt Nam, sầu riêng của chúng ta đang chịu cạnh tranh khá lớn tại thị trường chính là Trung Quốc. Vì thế đây cũng là thời điểm để đẩy mạnh hình thành phát triển những mô hình sầu riêng bền vững.
Đắk Lắk là một trong những địa phương có diện tích trồng sầu riêng lớn nhất cả nước, từ đầu năm 2024 tới nay đã cho sản lượng tới trên 300.000 tấn chiếm 1/3 của cả nước. Tuy nhiên, không chỉ chạy theo sản lượng, ngành nông nghiệp Đắk Lắk cũng sớm đề ra mục tiêu phát triển ngành sầu riêng bền vững, đáp ứng được tiêu chuẩn của các thị trường xuất khẩu
Ông Nguyễn Văn Hà - Phó Giám đốc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Đắk Lắk cho biết: "Những vùng trọng điểm hướng sẽ phải hình thành nên các liên kết sản xuất giữa các tổ chức nông dân đó là tổ hợp tác xã với các doanh nghiệp và phải áp dụng chặt chẽ các quy trình sản xuất nông nghiệp tốt để làm sao đảm bảo chất lượng mới có thị trường và xuất khẩu nâng cao giá trị".
Chỉ tính riêng trong tháng 9, xuất khẩu sầu riêng chiếm ưu thế, chiếm tới 65% kim ngạch xuất khẩu rau quả của cả nước.
Nông dân hào hứng với mô hình liên kết mới
Không chỉ dừng lại là định hướng, mà thực tế tại nhiều vùng trọng điểm trồng sầu riêng đã bắt đầu hình thành các mô hình sầu riêng bền vững, với sự liên kết chặt chẽ giữa người nông dân, với các doanh nghiệp, ngành nông nghiệp tại địa phương.
Sau 21 năm trồng sầu riêng, có năm thu tới vài tỷ tiền bán sầu, nhưng ông Nguyễn Văn Sứ (huyện Cư M'gar, tỉnh Đắk Lắk) vẫn quyết định thay đổi phương thức cũ, để trở thành nhà vườn đầu tiên tham gia vào mô liên kết "Nông nghiệp Tiên phong, Nhà nông Thịnh vượng" để làm quen phương thức mới, để cùng nhau canh tác theo hướng bền vững.
"Muốn lan toả kinh nghiệm của mình để chia sẻ cho bà con trồng sầu riêng", ông Nguyễn Văn Sứ chia sẻ.
Tại nhiều vùng trọng điểm trồng sầu riêng đã bắt đầu hình thành các mô hình sầu riêng bền vững. Ảnh minh họa.
Khi tham gia mô hình liên kết này, người nông dân chỉ cần đến điểm tư vấn là có thể mua được phân, thuốc bảo vệ thực theo đúng quy trình của các nhà khoa học hướng dẫn. Việc này giúp họ kiểm soát được vật tư đầu vào, hạn chế tối đa việc sản phẩm sầu riêng còn dư lượng thuốc bảo vệ thực vật.
Anh Phùng Duy Thái - huyện Cư M'gar, tỉnh Đắk Lắk cho hay: "Lúc nào khi dùng phân gì, khi nào dùng thuốc nào thì mình có thể yên tâm đầu tư vào đồng ruộng của mình".
Mỗi mô hình dự kiến liên kết các hộ nông dân trên địa bàn khoảng 5 xã, lấy một mô hình mẫu làm hạt nhân, và có 5 điểm tư vấn kỹ thuật và cung cấp vật tư đầu vào cho bà con nông dân trồng sầu riêng và cà phê. Tiến tới mô hình sẽ cung cấp thêm giải phát về tín dụng và đầu ra cho mô hình.
Hợp tác công tư PPP thúc đẩy mô hình sầu riêng bền vững
Có thể người nông dân là hạt nhân của những liên kết này, nhưng chính những doanh nghiệp lại là người dẫn dắt vì họ chính là người cung cấp kỹ thuật canh tác mới, cung cấp vật tư, và thậm chí sẽ có những doanh nghiệp tiêu thụ đầu ra bền vững cho hộ nông dân.
Điểm đặc biệt của mô hình là có sự tham gia của các doanh nghiệp quốc tế và mô hình này đã từng thành công ở Ấn Độ, Thái Lan. Tổ chức điểm hỏi, lớp tập huấn kỹ thuật chăm sóc cây sầu riêng ngay tại vườn, các doanh nghiệp tham gia vào mô hình cam kết sẽ đồng hành cùng bà con.
Ông Kg Krishnamurthy - Giám đốc Nhánh Khoa học Cây trồng của Bayer Việt Nam cho biết: "Thông qua hợp tác từ khối nhà nước, đến các chuyên gia nông nghiệp, cộng đồng địa phương và các đối tác trong chuỗi giá trị nông nghiệp, chúng ta có thể phát triển các chiến lược toàn diện nhằm đồng hành cùng các nông hộ nhỏ, thúc đẩy sự phát triển bền vững về kinh tế, xã hội và môi trường, tạo nên những tác động tích cực và lâu dài".
Anh Yonai Roei - Giám đốc kinh doanh Netafim Đông Nam Á chia sẻ: "Chúng tôi đã có mặt ở Việt Nam 25 năm, chúng tôi hiểu bà con nông dân ở đây và đã thiết lập ra quy trình tưới tiêu chính xác vừa tưới tiêu cho cây và chăm sóc dinh dưỡng cho cây trồng".
Có một thực tế ở Việt Nam là tỷ lệ lãng phí phân bón tới 50%, với mô hình này việc lãng phí này sẽ được hạn chế triệt để.
"Để giúp người nông dân sử dụng phân bón hiệu quả, sử dụng đúng loại, đúng thời điểm và bón đúng cách đó là mô hình mình sẽ giúp người nông dân", bà Nguyễn Thị Lan Hương - Giám đốc Phát triển bền vững, Yara Việt Nam nói.
Các doanh nghiệp tham gia vào mô hình cam kết sẽ đồng hành cùng bà con. Họ tin các giải pháp nông học đã áp dụng ở một số nước như Ấn Độ, Thái Lan sẽ phát huy hiệu quả tại Việt Nam, giúp nhà nông canh tác hiệu quả và bền vững, mang lại lợi nhuận cao.
Như vậy, với sự chung tay của nhiều đối tác cung cấp các giải pháp nông nghiệp đa dạng, từ hệ thống tưới đến dinh dưỡng cây trồng, quản lý chất lượng đất, cùng với sự hỗ trợ từ các cơ quan địa phương, các viện nghiên cứu, tổ chức tài chính, hy vọng trong thời gian tới, dự án này sẽ mang lại sự chuyển đổi tích cực, dài lâu ở nhiều khía cạnh cho ngành hàng sầu riêng Việt Nam, mang đến một tương lai thịnh vượng và cuộc sống tốt đẹp hơn cho cộng đồng nhà nông, đúng với tinh thần và tên của dự án là "Nông nghiệp Tiên phong, Nhà nông Thịnh vượng".