PhápHuyền thoại 39 tuổi người Kenya, Eliud Kipchoge là ngôi sao sáng nhất nhưng không phải là ứng viên nặng ký nhất cho HC vàng marathon tại Olympic Paris 2024.
Kipchoge tới Paris với tham vọng trở thành VĐV đầu tiên giành HC vàng marathon ở ba kỳ Thế vận hội liên tiếp, nhưng chạy đà rất tệ tại Tokyo Marathon ngày 3/3. Sau khi cán đích thứ mười - đạt thứ bậc tệ nhất sự nghiệp marathon, runner Kenya nói: "Tôi đã không ngủ suốt ba ngày và chưa bao giờ thi đấu tệ đến thế".
Kipchoge về đích với 2 giờ 6 phút 50 giây, chậm hơn 4 phút rưỡi so với nhà vô địch và là đàn em đồng hương Benson Kipruto với 2 giờ 2 phút 16 giây. Đây cũng là thành tích tốt nhất của một VĐV marathon từ đầu năm 2024.
Kipchoge về nhất marathon nam tại Olympic Tokyo 2020. Ảnh: AFP
Màn trình diễn đó giúp Kipruto, 33 tuổi, trở thành một trong những ứng cử viên nặng ký nhất tại Paris. Đồng hương Timothy Kiplagat có thành tích tốt thứ hai trong năm, kém Kipruto 39 giây, nhưng không lọt tuyển marathon Kenya dự Olympic.
Kelvin Kiptum từng là ứng viên nặng ký nhất khi vô địch Chicago Marathon 2023 với kỷ lục 2 giờ 0 phút 35 giây, nhanh hơn 34 giây so với cột mốc 2 giờ 1 phút 9 giây của Kipchoge tại Berlin 2022. Đây mới là lần đầu tiên kỷ lục thế giới của nam bị phá tới hơn 30 giây kể từ khi việc phê chuẩn các thông số bắt đầu cách đây 20 năm.
Nhưng anh đột ngột qua đời cùng HLV trong vụ tai nạn giao thông ở Kaptagat hồi tháng Hai. Cho đến sự kiện kinh hoàng đó, giới điền kinh rất phấn khích trước viễn cảnh Kipchoge và Kiptum lần đầu so tài trực tiếp tại Paris 2024.
Benson Kipruto vô địch Tokyo Marathon 2024 và được kỳ vọng phá thế thống trị của Kipchoge tại Thế vận hội. Ảnh: Reuters
Dù vậy, Kipchoge sẽ tiếp tục cuộc cạnh tranh với một huyền thoại marathon khác là Kenenisa Bekele, 41 tuổi của Ethiopia. Bekele là huyền thoại của Ethiopia, giữ kỷ lục thế giới ở cả nội dung 5.000 và 10.000m từ năm 2004 đến 2020. Ngoài ba HC vàng Olympic, anh còn giành 19 chức vô địch thế giới trên đường chạy road và việt dã. Anh là VĐV thành công nhất trong lịch sử Giải vô địch việt dã thế giới IAAF, với sáu danh hiệu chặng dài (12 km) và năm danh hiệu chặng ngắn (4 km).
Khi chuyển sang thi marathon, Bekele tiếp tục thành công khi hai lần vô địch major Berlin và đạt thành tích cá nhân tốt nhất (PB) 2 giờ 1 phút 41 giây tại Berlin 2019. Anh giành suất tới Paris khi về nhì tại London Marathon 2024 với 2 giờ 4 phút 15 giây - thành tích tốt nhất của một VĐV trên 40 tuổi ở cự ly marathon, và chỉ thua Mutiso Munyao - runner 27 tuổi người Kenya vô địch với 2 giờ 4 phút 1 giây.
Các đồng đội của Bekele cũng sẽ rất đáng gờm. Deresa Geleta vô địch Seville 2024 với 2 giờ 3 phút 27 giây, phá kỷ lục giải, đạt thành tích cá nhân tốt nhất (PB) và trở thành VĐV marathon nhanh thứ 20 trong lịch sử.
Sau khi Sisay Lemma rút lui vì chấn thương, Tamirat Tola là thành viên cuối của tuyển Ethiopia. Nhà vô địch thế giới năm 2022, Tola về thứ ba tại London Marathon 2023 và vô địch New York City với kỷ lục giải là 2 giờ 4 phút 58 giây. Abdi Nageeye - VĐV Hà Lan về sau Kipchoge tại Tokyo - cũng được đánh giá cao khi vừa vô địch Rotterdam với 2 giờ 4 phút 45 giây. Bashir Abdi - VĐV Bỉ giành HC đồng Tokyo 2020, hay nhà vô địch thế giới 2023 Victor Kiplangat, của Uganda, là những tên tuổi khác.
Những runner khác được chú ý là bộ ba người Eritrea gồm Samson Amare, Berhane Tesfay, Henok Tesfay, nhà vô địch halk marathon châu Âu của Italy và nhà vô địch 10.000m năm 2022 Yemaneberhan Crippa và Emile Cairess của Anh.
Assefa quỳ gối xuống đường chạy sau khi hoàn thành Berlin Marathon 2023 ngày 24/9 với kết quả kỷ lục thế giới. Ảnh: Berlin Marathon
Ở nội dung nữ, Tigist Assefa là ứng viên nặng ký nhất. Runner Ethiopia vô địch Berlin Marathon 2023 với 2 giờ 11 phút 53 giây và phá kỷ lục thế giới marathon nữ với cách biệt hơn hai phút.
Sifan Hassan sẽ có lần đầu thi đấu marathon tại Olympic, bên cạnh việc thi đấu hai nội dung là 5.000m, 10.000m. VĐV Hà Lan mới ba lần chạy marathon, khi ra mắt bằng chức vô địch ở giải major London Marathon với 2 giờ 18 phút 33 giây. Sau đó nửa năm, cô gây ấn tượng mạnh hơn khi vô địch Chicago Marathon với 2 giờ 13 phút 44 giây, phá sâu kỷ lục của giải tới 20 giây. Ở lần chạy thứ ba, Hassan chỉ cán đích thứ tư tại Toyko Marathon 2024 vì tiếp nước lỗi.
VĐV Hà Lan Sifan Hassan bỏ 1.500m và ưu tiên giành HC vàng marathon Olympic Paris 2024. Ảnh: AP
Đương kim vô địch Olympic Peres Jepchirchir chạy đà hoàn hảo, phá sâu kỷ lục trong cuộc đua chỉ dành cho nữ khi vô địch London Marathon 2024 với 2 giờ 16 phút 16 giây. Runner 30 tuổi tới Paris với tham vọng trở thành nữ VĐV đầu tiên giành HC vàng marathon hai lần liên tiếp trong lịch sử Thế vận hội. Tại Tokyo 2020, cô về nhất với 2 giờ 27 phút 20 giây.
Ngoài Jepchirchir, Kenya được đánh giá rất mạnh với nhà vô địch New York năm 2022 Sharon Lokedi và Hellen Obiri - VĐV từng hai lần vô địch thế giới 5000m, hai lần giành HC bạc Olympic 5000m, vô địch Boston 2023, 2024, New York 2023 khi chuyển sang cự ly marathon.
Những VĐV đáng xem khác là nhà vô địch thế giới năm 2017 Rose Chelimo của Bahrain, Fiona O'Keeffe của Mỹ, kỷ lục gia châu Á Honami Maeda từ Nhật Bản, Fatima Gardadi của Morocco hay Magdalena Shauri của Tanzania.
Hồng Duy