Ngày 25-9, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đã chủ trì họp, làm việc về tình hình triển khai dự án đường sắt tốc độ cao trên trục Bắc - Nam, làm cơ sở để chuẩn bị hồ sơ thủ tục trình Quốc hội xem xét, cho ý kiến vào kỳ họp tháng 10-2024.
Phê duyệt chủ trương đầu tư 2025 để khởi công trước 2030
Thứ trưởng Bộ Giao thông vận tải Nguyễn Danh Huy - cho hay mục tiêu dự án là phấn đấu phê duyệt chủ trương đầu tư trước năm 2025; giải phóng mặt bằng, khởi công trước năm 2030; hoàn thành toàn tuyến trước năm 2045.
Phạm vi đầu tư của dự án có điểm đầu tại TP Hà Nội: tổ hợp ga Ngọc Hồi (đầu mối vận chuyển hành khách và hàng hóa phía nam của khu đầu mối đường sắt Hà Nội). Điểm cuối tại TP.HCM: ga Thủ Thiêm (đầu mối vận chuyển hành khách phía đông của khu đầu mối đường sắt TP.HCM).
Dự án đi qua địa phận 20 tỉnh, thành phố gồm: Hà Nội, Hà Nam, Nam Định, Ninh Bình, Thanh Hóa, Nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị, Thừa Thiên - Huế, Đà Nẵng, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Ninh Thuận, Bình Thuận, Đồng Nai, TP.HCM.
Theo báo cáo nghiên cứu tiền khả thi đề xuất: xây dựng mới tuyến đường sắt đôi, khổ 1.435mm, điện khí hóa, tốc độ thiết kế 350km/h, tải trọng 22,5 tấn/trục; chiều dài khoảng 1.541km với 23 ga hành khách, 5 ga hàng hóa.
Đường sắt tốc độ cao vận chuyển hành khách, đáp ứng yêu cầu lưỡng dụng phục vụ quốc phòng, an ninh, có thể vận tải hàng hóa khi cần thiết; đường sắt Bắc - Nam hiện hữu vận chuyển hàng hóa và khách du lịch chặng ngắn.
Góp ý về dự án, nhiều đại biểu cho rằng với dự án lớn như đường sắt tốc độ cao trục Bắc - Nam cần "thắt lưng, buộc bụng" để tập trung đầu tư, tạo đòn bẩy cho phát triển. Trong đó cần làm rõ nhóm cơ chế, chính sách đặc thù để trình Quốc hội tại kỳ họp tới.
Bao gồm: phạm vi, hiệu quả, hình thức đầu tư, giải pháp huy động vốn; phương án triển khai kết nối với các phương thức vận tải khác; định hướng phát triển công nghiệp, dịch vụ đường sắt; khai thác hiệu quả quỹ đất dọc tuyến; phân cấp, phân quyền cho các bộ, ngành, địa phương...
Xây dựng tuyến đường sắt "thẳng nhất có thể"
Kết luận, Phó thủ tướng Trần Hồng Hà đề nghị cần tiếp thu các ý kiến để làm cơ sở hoàn thiện báo cáo trình Quốc hội.
Trong đó, ngoài phạm vi đầu tư từ điểm đầu dự án là TP Hà Nội đến điểm cuối tại TP.HCM, cần xem xét, nghiên cứu phương án kéo dài tuyến đường sắt tốc độ cao từ địa đầu Móng Cái đến mũi Cà Mau.
Đề án cần phân tích ưu điểm, lợi ích đầu tư toàn tuyến trong kết nối đồng bộ với các phương thức vận tải khác.
Đánh giá hiệu quả của đường sắt tốc độ cao chuyên vận chuyển hành khách, hoặc kết hợp vận tải hàng hóa với cả nền kinh tế.
Báo cáo tiền khả thi cần thể hiện được quan điểm đầu tư xây dựng tuyến đường sắt có tốc độ thiết kế 350km/h "thẳng nhất có thể", "gặp núi qua núi, gặp sông bắc cầu".
Về hình thức triển khai đầu tư, cần chỉ rõ ưu điểm, nhược điểm về việc triển khai một dự án hay nhiều dự án thành phần, có cơ chế, chính sách đặc thù về phân kỳ đầu tư. Phân bổ nguồn vốn một lần hay theo giai đoạn, sử dụng trái phiếu, ODA và các nguồn hợp pháp khác, tận dụng dư địa mức trần nợ công.
Phải có các giải pháp để tăng phân cấp, phân quyền, giao trách nhiệm cho địa phương về chuẩn bị mặt bằng, xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật, nhà ga… Trung ương thống nhất quản lý quy chuẩn, tiêu chuẩn từ thiết kế, hạ tầng, phương tiện, hệ thống thông tin, điều hành…
Cần "phân công nhiệm vụ" cho doanh nghiệp tư nhân để huy động nguồn lực bên ngoài, từ quỹ đất hai bên tuyến đường sắt để giảm bớt chi phí, nguồn lực của nhà nước.