Nhà phê bình sân khấu Trần Trí Trắc qua đời

Đại diện gia đình cho biết phó giáo sư, tiến sĩ Trần Trí Trắc qua đời do tuổi cao sức yếu, tối 27/9. Lễ viếng ông diễn ra lúc 6h ngày 28/9 tại số 83, tiểu khu Phúc Thịnh, thị trấn Phú Minh, huyện Phú Xuyên, Hà Nội. Thi hài ông được hỏa táng tại Đài hóa thân Hoàn vũ và an táng tại nghĩa trang Nhân dân huyện Phú Xuyên vào ngày 29/9.

Nghệ sĩ Nhân dân Triệu Trung Kiên - giám đốc Nhà hát Cải lương Việt Nam, học trò của ông Trần Trí Trắc - nói "có nhiều duyên nợ với thầy". Nghệ sĩ nhớ khi dựng hai vở của ông là Linh khí trời Nam và Người đi tìm minh chủ, phó giáo sư luôn tận tình, nhiệt huyết, chu đáo, hướng dẫn như cách cha mẹ nâng đỡ con trong bước đi đầu tiên. "Tôi là một nghệ sĩ cải lương lại tham gia con đường nghiên cứu khoa học, nhờ sự giúp đỡ của thầy đã bảo vệ thành công luận văn thạc sĩ, tiến sĩ'', anh cho hay.

Tác giả Trần Trí Trắc sinh năm 1943 tại làng Nho Tống (nay thuộc huyện Phú Xuyên, Hà Nội) trong một gia đình nhiều đời làm nghề y. Ông có năng khiếu nghệ thuật từ nhỏ, là diễn viên chính xuất sắc của đoàn chèo Lúa mới Hà Tây năm 22 tuổi. Ông ghi dấu ấn với loạt vai diễn trong các vở như Trước giờ tái ngũ, Đường xuân, Đôi mắt, Bản danh sách điệp viên, Tiền tuyến gọi.

Năm 1969, ông học đạo diễn tại trường Nghệ thuật Sân khấu Việt Nam. Sau tốt nghiệp, ông dàn dựng hàng chục vở với nhiều thể loại khác nhau như Sóng, Lời ru tình đời (câu lạc bộ Bạch Đằng, Hải Phòng), Đường xuân, Bài thơ nghĩa tình (đoàn Ca Múa Kịch Hà Tây), Hoa rừng và thanh gươm (đoàn Ca múa nhạc dân tộc Hòa Bình), Vượt vũ môn (Nhà hát Múa rối Trung ương).

Trong sự nghiệp, tác giả Trần Trí Trắc còn sáng tác kịch bản sân khấu. Từ năm 23 tuổi, ông đã có kịch bản đầu tay Trước giờ tái ngũ, được đoàn Ca múa kịch Hà Tây dàn dựng, biểu diễn. Đến nay, ông sáng tác khoảng 30 kịch bản, giành 19 giải thưởng, gồm Tổ quốc Việt Nam, Chuyện tình hậu chiến, Cõi thiêng huyền thoại. Trong đó đoạn Tùng lò gạch ở vở Người đàn bà bất hạnh của ông đã trở thành mẫu mực về trích đoạn chèo hay về đề tài hiện đại, gắn với tên tuổi hai nghệ sĩ Xuân Hinh và Quốc Trượng.

Những kinh nghiệm diễn xuất, đạo diễn và tác giả kịch bản là hành trang để ông Trần Trí Trắc theo đuổi con đường lý luận phê bình sân khấu. Ông có hơn 300 bài viết được đăng trên những tạp chí chuyên ngành, 11 công trình nghiên cứu khoa học viết riêng.

Nhiều tác phẩm của ông đoạt giải thưởng của Hội Nghệ sĩ sân khấu Việt Nam, như cuốn Cơ sở triết học, văn hóa học và mỹ học của chèo cổ giành giải A năm 2012, tác phẩm Thi pháp chèo cổ cũng đoạt giải cao nhất năm 2019. Năm 2020, Hội trao tặng ông giải B (không có hạng A) với cuốn Chèo cách mạng. Năm ngoái, ông xuất bản cuốn Kịch dân ca (NXB Sân khấu), đoạt hạng C của Hội đồng Lý luận phê bình văn học nghệ thuật Trung ương. Ông được tặng giải thưởng Nhà nước về Văn học, nghệ thuật năm 2016.

Phương Linh