* LTS: Được tin GS.TS Chu Phạm Ngọc Sơn qua đời, GS.TS Lê Ngọc Thạch - nguyên giảng viên khoa hóa học, Trường đại học Khoa học tự nhiên (Đại học Quốc gia TP.HCM) - gửi tới Tuổi Trẻ bài viết về người thầy của mình. Trân trọng giới thiệu cùng bạn đọc.
Từ sinh viên thành nhân viên của thầy
Em được biết thầy khi học với thầy chứng chỉ hóa lý 1 niên học 1968-1969. Đó là năm thứ hai em theo học tại Trường đại học Khoa học (Khoa học Đại học đường Sài Gòn).
Duyên số đưa đẩy, đến niên học 1969-1970, em trở thành nhân viên của thầy, ở cấp thấp nhất: nghiệm chế viên bán thời gian (préparateur mi-temps) - cấp nhân viên phục vụ giảng dạy chưa có bằng cử nhân, mấy tháng mới lãnh lương một lần.
Lúc đó, thầy đã là trưởng ban hóa học. Em còn nhớ phòng làm việc của thầy và bàn làm việc của thầy, ở tầng một, dãy A bây giờ, thuộc cánh phải khi lên cầu thang, phòng trong cùng. Lúc em làm trưởng bộ môn hóa học hữu cơ, thì trong phòng này em xây thêm hai bệ thí nghiệm dài hai bên vách phòng và chuyển làm phòng nghiên cứu về tinh dầu.
Em còn nhớ, cánh cửa tủ, hộc dưới của bàn làm việc của thầy bao giờ cũng "rộng mở", trong đó có tất cả chìa khóa cửa kho hóa chất và dụng cụ. Luôn "rộng mở" là để tụi em, nhóm nghiệm chế viên, có thể lấy hóa chất và dụng cụ ở kho bất cứ lúc nào cũng được. Tánh thầy là vậy, không câu nệ hình thức, luôn đặt kết quả công việc phục vụ cho sinh viên lên trên hết.
Để lại cho đời những điều tốt đẹp
Thầy tham gia hội đồng chấm luận án của em với tư cách là ủy viên hội đồng. Hôm em bảo vệ, thầy có đọc một bản nhận xét, ngoài phần chuyên môn, em còn nhớ đại ý là các em làm việc tại trường từ trước 1975, sau 1975 còn ở lại trường đã kiên trì cố gắng hoàn tất luận án, đó là một điều rất đáng khen.
Nhất là trường hợp của em, thầy hướng dẫn (thầy Lê Văn Thới) đã qua đời trước thời điểm em bảo vệ luận án. Nghe thầy nói mà em muốn rớt nước mắt khi nhớ đến ân sư đã không hiện diện được vào ngày hoàn thành luận án của mình. Trước khi trình bày, em có xin hội đồng và quý quan khách tham dự dành một phút mặc niệm để tưởng nhớ đến người thầy, người đồng nghiệp kính yêu của mọi người.
Nhiều quyển sách của em biên soạn trong thời gian gần đây như "Bài tập hóa học lập thể hữu cơ cơ sở"; "Hóa học hữu cơ (các nhóm định chức chính) tập 1, tập 2 và tập 3" đều do thầy phản biện chính. Thầy phản biện kỹ lắm! Các quyển sách này có chất lượng phần lớn cũng nhờ công của thầy, nhất là phần danh pháp và thuật ngữ hóa học.
Tiếng Anh lẫn tiếng Pháp, thầy rất giỏi, nên các bảng đối chiếu thuật ngữ Anh/ Pháp/ Việt, mà thường em để ở phần cuối các quyển sách nói trên, một tay thầy đã chỉnh sửa cho em.
Xúc tác chuyển pha, một xúc tác xanh quan trọng trong hóa học xanh, tiền thân của chất lỏng ion (ionic liquid), lần đầu tiên em biết là nhờ thầy dạy. Sau khi đi Pháp về, thầy giới thiệu liền loại xúc tác mới này cho mọi người.
Việc khoa hóa học hợp tác với phòng thí nghiệm của GS.TS André Loupy ở Đại học Orsay (Université Paris-Sud) là do thầy tổ chức và kết nối. May mắn em là người đầu tiên được chọn sang làm việc sau tiến sĩ ở ngôi trường danh giá số một này của nước Pháp.
Ai rồi thì cũng phải ra đi. Cái trân quý là thầy để lại những điều tốt đẹp cho cuộc đời này, góp phần xây dựng đất nước càng ngày càng phát triển, đó là những việc sẽ được mọi người ghi ơn và nhớ mãi. Thầy Chu Phạm Ngọc Sơn là người Thầy dạy em những điều như thế!
Kính tiễn Thầy!