PGS.TS Trần Đình Thiên: Khu thương mại tự do giúp Đà Nẵng bứt phá toàn diện

Đòn bẩy để kích phát du lịch quốc tế

Quốc hội vừa thông qua Nghị quyết cho phép thí điểm một số cơ chế, chính sách đặc thù như thành lập Khu thương mại tự do Đà Nẵng. Theo ông, Đà Nẵng cần ưu tiên phát triển điều gì?

PGS.TS Trần Đình Thiên: Đây là một nghị quyết quan trọng, mang tầm quốc gia, có giá trị đặc biệt trong việc thúc đẩy Đà Nẵng phát triển.

Khu Thương mại tự do không còn mới với thế giới. Các nước đã thiết lập, vận hành nó trong nhiều thập kỷ qua và "gặt hái" vô số thành tựu phát triển kinh tế, du lịch, là động lực cho nhiều vùng đất đổi thay ngoạn mục. Ở nước ta, Khu thương mại tự do đầu tiên của Việt Nam bây giờ mới được Quốc hội cho phép thực hiện thí điểm. Vậy là chúng ta sẽ phải làm như thế nào để không trở thành những sản phẩm "lỗi thời, lạc hậu"?

Điều đầu tiên là cần có tư duy đột phá cải cách, để có cách tiếp cận mạnh dạn với khái niệm Khu thương mại tự do "sáng tạo", để không lạc hậu với thời cuộc.

Thứ hai, vì bản chất "cốt lõi" nhất của Khu thương mại tự do là "tự do", nên cần những chính sách thực sự khác biệt, "cởi trói" về thể chế, ít bị giới hạn về quy mô, về diện tích, bởi các hàng rào. Khu thương mại tự do Đà Nẵng cũng cần hội tụ đủ các nguồn lực, lợi thế để phát triển ở một đẳng cấp phát triển cao.

Thứ ba là cho phép phát huy những lợi thế riêng của Đà Nẵng. Theo tôi, ở Đà Nẵng, cần thiết xây dựng Khu Thương mại tự do thế hệ mới, là một tổ hợp hiện đại gồm cảng biển - sân bay - trung tâm công nghiệp công nghệ cao - logistics, phát triển song song đô thị - du lịch đẳng cấp cao. Điều này sẽ tạo sức hấp dẫn "cộng hưởng" to lớn cho Đà Nẵng.

Khu Thương mại tự do hiện đại không nên chỉ có - hay chủ yếu có chức năng "Phi thuế quan" như trước đây.

Theo ông, việc lập Khu thương mại tự do và áp dụng cơ chế đặc thù, sẽ tác động như thế nào tới du lịch, đầu tư Đà Nẵng?

Là đô thị du lịch nổi tiếng trên thế giới, là điểm đến đáng đến và đáng sống, Đà Nẵng tiếp tục trở thành trung tâm hút các nhà đầu tư nước ngoài đến đầu tư phát triển thương mại tự do. Hẳn nhiên, đây sẽ là đòn bẩy để Đà Nẵng kích phát mạnh mẽ du lịch quốc tế. Cùng với đó, thành phố bên sông Hàn cũng định hướng Đô thị thông minh có chức năng Trung tâm R&D (nghiên cứu - phát triển) - đổi mới sáng tạo, thiết kế và sản xuất chip bán dẫn tiên tiến. Đây là yếu tố cần để hút chuyên gia, trí thức cao cấp về làm việc và sinh sống.

Tuy nhiên, vì là nơi thí điểm Khu Thương mại tự do đầu tiên, Đà Nẵng sẽ phải "đảm nhận" những thách thức vượt trước, thử nghiệm những đổi mới chưa có tiền lệ. Những nhiệm vụ này, nếu thành công, sẽ giúp Đà Nẵng bứt phá toàn diện về thương mại, đầu tư, du lịch, trở thành hình mẫu phát triển cho các địa phương, tạo sức bật tổng thể quốc gia.

Đà Nẵng cần những gì để vượt qua những thách thức vượt trước, thưa ông?

Trước hết phải khẳng định việc thành lập Khu Thương mại tự do Đà Nẵng là sứ mệnh quốc gia, nhằm thực hiện mô hình thí điểm đầu tiên. Vì thế, vai trò của Nhà nước, đặc biệt là của Trung ương, ở mặt định hướng, tạo thể chế và hỗ trợ nguồn lực có ý nghĩa quyết định.

Để thu hút đầu tư từ các tập đoàn quốc tế, TƯ cần cho phép mở rộng "biên độ" Khu Thương mại tự do mới này theo chuẩn hiện đại, xây dựng thể chế vượt trước, chưa địa phương nào áp dụng. TƯ cũng cần hỗ trợ tối đa điều kiện vật chất, nguồn lực để xây dựng hệ thống cảng biển, sân bay, hạ tầng, khu công nghiệp, trung tâm logistics hiện đại với quy mô phù hợp. Trong điều kiện nước ta hiện nay, cần huy động nhà đầu tư chiến lược cùng chung tay phát triển Đà Nẵng.

Bên cạnh đó, chính quyền Đà Nẵng cần được trao một số quyền "vượt trội" nhất định, như cơ chế GPMB, cho phép điều chỉnh quy hoạch phát triển các phân khu chức năng, có quyền quyết về ngân sách, biên chế, trong những giới hạn tự chủ đủ lớn, khác các địa phương khác. Đây là cạnh tranh quốc tế, là xác lập hình mẫu phát triển quốc gia, không phải là chuyện "so bì" giữa các địa phương. Để không bỏ lỡ thời cơ, trở thành một hình mẫu quốc gia tạo động lực cho kinh tế cả nước, Đà Nẵng cần được trao quyền như vậy.

Đặc biệt, cần một Ban chỉ đạo thực hiện dự án Khu Thương mại tự do Đà Nẵng, trong đó có nội dung quan trọng là thẩm quyền gắn với quyền chủ động thực hiện các quyết sách vận hành Khu Thương mại tự do, trách nhiệm của chính quyền Đà Nẵng trước Chính phủ về việc vận hành hiệu quả dự án này.

"Điểm đến quốc tế của Việt Nam mang tên Đà Nẵng"

Đà Nẵng - thành phố đáng đến, đáng sống, giờ sắp có thêm Khu thương mại tự do đầu tiên của Việt Nam. Theo ông, có nên định vị mới cho thành phố du lịch này?

Việc có một hướng đi được định hình rõ ràng từ đầu là rất quan trọng. Cho đến nay, có thể nói Đà Nẵng là một thành phố du lịch phát triển bài bản bậc nhất Việt Nam. Nguyên nhân là ở chỗ từ đầu, Đà Nẵng đã mời gọi được doanh nghiệp vào đầu tư phát triển du lịch theo hướng khác biệt ở đẳng cấp cao.

Điển hình là Khu nghỉ dưỡng InterContinental Danang Sun Peninsula Resort đại diện cho hạ tầng lưu trú. Điểm đặc sắc này lại được nối tiếp nhờ hàng loạt sản phẩm du lịch "tạo khác biệt" như Ba Na Hills, với Cầu Vàng gây ấn tượng đặc biệt mạnh trên toàn cầu. Pháo hoa thì nhiều nơi bắn, nhưng tại Đà Nẵng là lễ hội pháo hoa quốc tế khác thường, không chỉ diễn ra 1-2 đêm mà kéo dài cả tháng, mang tới cho Đà Nẵng sức hút du lịch mạnh mẽ.

Đà Nẵng cũng liên tục sáng tạo các sản phẩm du lịch mới. Đó là du lịch đêm, tiêu biểu là chợ đêm, nhiều show diễn mới hấp dẫn, đặc biệt. Bây giờ Đà Nẵng bắn pháo hoa hàng đêm, tiếp cận kinh tế đêm nhờ chọn được doanh nghiệp, nhà đầu tư chiến lược "khai thông - mở mạch" phát triển cho Đà Nẵng và định hình đẳng cấp du lịch Đà Nẵng.

Rõ ràng, Đà Nẵng đã định hình được chuẩn mực làm du lịch bài bản. Đó là tạo sự khác biệt, hướng tới đẳng cấp cao từ đầu, gắn với lợi thế có sẵn.

Trong tương lai, du lịch Đà Nẵng sẽ cộng hưởng thêm sức mạnh của Khu Thương mại tự do, có thêm động lực phát triển mới và khác, để trở thành điểm đến có sức hấp dẫn vượt trội, cả về du lịch, thương mại, đầu tư. Với những chính sách đặc thù và cơ chế thuận lợi cho thương mại tự do, chắc chắn cánh cửa Đà Nẵng sẽ rộng mở để cả du khách, giới đầu tư, giới thượng lưu, trí thức đến làm việc, đầu tư và sinh sống.

Đà Nẵng có lợi thế du lịch đặc biệt là con người trung thực. Giờ có thêm thể chế cởi mở, tự do hơn, nhất định sẽ tạo sự bùng nổ chưa từng thấy, sẽ mời được các doanh nghiệp tốt nhất, những người tài năng, giỏi nhất đến điểm đến quốc tế Việt Nam mang tên Đà Nẵng.

Tư duy khác biệt tạo nên những "đột biến"

Trong bối cảnh cạnh tranh kinh tế toàn cầu, theo ông, làm thế nào để Đà Nẵng hút thêm nhà đầu tư lớn trong và ngoài nước?

Muốn vậy, Đà Nẵng cần có tư duy khác biệt, đưa ra những chính sách khác biệt, và phải tốt hơn bây giờ. Làm được điều này thì các nhà đầu tư lớn, chiến lược sẽ tiếp tục gắn bó và có thêm các nhà đầu tư lớn trong các lĩnh vực ưu đãi mới, bao gồm cả đầu tư vào Khu thương mại tự do "thế hệ mới".

Sở dĩ, tôi dùng từ "thế hệ mới" bởi đây vừa là khu ưu đãi thuế quan, bán hàng miễn thuế cũng là nơi mà tư duy về "tự do" sẽ được mở rộng, bao gồm "cởi trói" các luật lệ, quy định, quy định hành chính, cho cả đầu tư, đổi mới sáng tạo. Đó sẽ là một khu thương mại tư do không bị giới hạn quá chật hẹp về không gian như trước, với những chức năng mới và trình độ hiện đại. một trung tâm logistics có cả công nghiệp, trung tâm thương mại, giao dịch quốc tế. Giới đầu tư, kinh doanh vào Khu Thương mại tự do Đà Nẵng có thể được cấp thị thực nhập cảnh ngay tại sân bay Quốc tế Đà Nẵng, với thời hạn visa có thể dài hơn 90 ngày như thường lệ,…

Đà Nẵng đang định huớng thu hút đầu tư vào lĩnh vực công nghệ cao. Theo đó, hình thái Khu Thương mại tự do thế hệ mới hình thành, kéo những "tinh hoa" công nghệ cao của thế giới đến với Đà Nẵng, làm việc và sinh sống lâu dài.

Bởi vậy, Trung ương cần trao thêm quyền cho Đà Nẵng, cùng một số nguồn lực, để đáp ứng những yêu cầu phát triển mới, tránh để lỡ mất cơ hội, lãng phí nguồn lực. Cần sớm thiết lập một ban chỉ đạo thực thi Đề án xây dựng Khu thương mại tự do Đà Nẵng, để nền kinh tế sớm có một hình mẫu phát triển phù hợp xu thế thời đại.

Xin trân trọng cảm ơn ông.