Sáng 8-10, Ủy ban Thường vụ Quốc hội cho ý kiến chủ trương đầu tư chương trình mục tiêu quốc gia về phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035.
Đề xuất hơn 256.000 tỉ cho phát triển văn hóa giai đoạn 2025 - 2035
Thứ trưởng Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trịnh Thị Thủy đã trình bày tờ trình của Chính phủ.
Theo đó, tổng các nguồn lực huy động để thực hiện chương trình giai đoạn 2025 - 2030 dự kiến là 122.250 tỉ đồng. Dự kiến tổng các nguồn lực huy động để thực hiện chương trình giai đoạn 2031 - 2035 là 134.000 tỉ đồng.
Thẩm tra sau đó, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa, Giáo dục Nguyễn Đắc Vinh cho hay đối với tổng mức đầu tư, Ủy ban cơ bản nhất trí với dự kiến về tổng mức đầu tư và các nguồn vốn để thực hiện chương trình (gồm vốn ngân sách trung ương, vốn ngân sách địa phương và nguồn vốn khác).
Một số ý kiến cho rằng tổng mức đầu tư của chương trình là rất lớn so với các chương trình mục tiêu quốc gia về văn hóa đã thực hiện và khả năng giải ngân ở giai đoạn trước.
Cần nghiên cứu, đánh giá kỹ quy mô, cơ cấu, khả năng huy động, bố trí các nguồn lực thực hiện chương trình bảo đảm tính khả thi, phù hợp với khả năng đáp ứng của nguồn lực quốc gia, sử dụng hiệu quả ngân sách và báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét, quyết định.
Nên tập trung vào ngành không cần dùng nhiều ngân sách
Nêu ý kiến sau đó, Chủ nhiệm Ủy ban Tài chính, Ngân sách Lê Quang Mạnh cho hay tổng mức đầu tư của chương trình rất lớn so với các chương trình mục tiêu quốc gia.
Qua thực tế theo dõi sử dụng ngân sách, đầu tư công trong lĩnh vực văn hóa, ông Mạnh cũng chia sẻ một số quan ngại. Trong đó, khả năng giải ngân trong lĩnh vực văn hóa, đặc biệt chương trình mục tiêu quốc gia trong thực tế trước đây rất khó khăn.
Ông dẫn chứng giai đoạn 2012 - 2015, chương trình mục tiêu là 7.968 tỉ đồng nhưng thực tế chỉ thực hiện được 1.786 tỉ đồng. Giai đoạn 2016 - 2020 dự kiến là 10.620 tỉ đồng nhưng thực tế bố trí được 2.700 tỉ đồng.
"Lý do tại sao? Qua theo dõi các chương trình hạ tầng lớn giải ngân tốt hơn, chi tiêu tiền có định mức, được giải ngân dễ.
Với lĩnh vực có tính văn hóa, yêu cầu cao, đảm bảo chuẩn mực như văn hóa thì chi một vài chục tỉ, vài ba trăm tỉ đồng là rất khó khăn, chuẩn bị rất nhiều thời gian.
Đây là lý do chúng tôi quan ngại khi quy mô vốn lớn trong khi thực tiễn không giải ngân được, hoặc làm đồng loạt cũng rất quan ngại", ông Mạnh nêu.
Phó chủ tịch Quốc hội Nguyễn Khắc Định cũng đề nghị cân nhắc bố trí vốn của năm 2025. Bởi theo ông, khi Quốc hội thông qua chương trình đã là tháng 11-2024. Tháng 12-2024 thì bố trí vốn, khi xong thủ tục thì hết năm 2025.
"Tôi thấy không thể tiêu được đồng nào. Nếu mà bố trí được đã rất khó khăn, làm sao tiêu được 400 tỉ đồng này trong 2025, cả vốn trung ương và vốn địa phương", ông Định nói.
Ông cũng đề nghị xem xét lại việc đề xuất trong năm 2025 tập trung khung chính sách để chuẩn bị đầu tư. Ông cho rằng khó có thể làm được, bởi khung chính sách như 3 chương trình mục tiêu quốc gia làm 2 năm mới xong.
"Tôi đồng ý bố trí vốn 2025, nhưng bố trí được không và có tiêu được không? Nó phải khả thi, chứ giờ nói cho vui, nói cho hay thì dễ lắm", ông Định nêu rõ.
Ông cho rằng 5 năm tới phải là giai đoạn phát triển văn hóa, trong đó tập trung vào ngành không cần dùng nhiều ngân sách. Bởi có rất nhiều thứ không cần dùng nhiều ngân sách nhà nước mà chúng ta vẫn phát triển được.
Đồng thời tập trung vào công nghiệp văn hóa để tăng nguồn thu, lấy văn hóa nuôi văn hóa.
Ông Định cũng đề nghị nên giảm bớt vấn đề xây dựng. Bởi tiền bỏ ra xây không biết bao nhiêu cho đủ. "Xây xong không phát huy hiệu quả thì không nên xây. Bảo tàng, di tích cần tôn tạo, nhưng xây thêm, xây hoành tráng ra rồi bỏ không đấy", ông lưu ý.
Đồng tình với quan điểm cần tập trung vào ngành "không cần dùng nhiều ngân sách", Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn dẫn chứng phố cổ Hội An không đầu tư nhiều tiền ngân sách nhưng vẫn thu hút đông khách đến ăn uống du lịch, nghỉ ngơi, tạo thương hiệu trong và ngoài nước.
Ông cho rằng Việt Nam có nhiều nơi như phố cổ Hội An cần phải nghiên cứu để nhân rộng cách làm.
Ông đề nghị chương trình cần chú ý đến văn hóa cơ sở và nhận định văn hóa cơ sở là việc "không tiền mà có thể làm được". Ông dẫn chứng mô hình ngày hội đại đoàn kết của Mặt trận Tổ quốc thời gian qua rất hay.