HungaryQuân tốt nguy hiểm ở khai cuộc, thành gánh nặng về tàn cuộc khiến nhà vô địch thế giới Đinh Lập Nhân thua Lê Quang Liêm tại Olympiad cờ vua.
Cầm quân trắng gặp Quang Liêm (Elo 2.741), Đinh (2.736) đẩy tốt cột h lên h6 ngay từ khai cuộc, theo cách đánh thường thấy ở siêu máy AlphaZero (Elo khoảng 3.600).
Lê Quang Liêm (trái) trong ván thắng Đinh Lập Nhân ở vòng sáu bảng Mở rộng Olympiad cờ vua tại Budapest, Hungary ngày 16/9/2024. Ảnh: FIDE
AlphaZero là chương trình máy tính do công ty DeepMind thuộc Google tạo ra năm 2018 dựa trên công nghệ AI, để chinh phục cờ vua, cờ shogi và cờ vây. Trong trận đấu cờ vua với cỗ máy mạnh nhất khi đó là Stockfish 8, AlphaZero thắng 28, hòa 72 và không thua ván nào. Phần mềm này trở thành hiện tượng, với phong cách đẩy tốt cột h lên cao từ khai cuộc, được nhiều cao thủ áp dụng và trở thành xu hướng khi đó.
Thông thường, Trắng đưa tốt lên h6 từ sớm có nhiều lợi thế, khi buộc Đen phải đẩy tốt lên g6. Bởi nếu Đen bắt tốt trắng h6, cột g sẽ mở ra khiến vua đen gặp nguy hiểm. Tốt trắng ở h6 cũng kiểm soát ô g7, để tạo cơ hội cho hậu tới g7 chiếu hết trong những tình huống nhất định. Một lợi thế nữa của tốt trắng h6 là Đen có nguy cơ bị chiếu hết ở hàng tám.
Thế cờ sau nước 10... 0-0, khi Đen vừa nhập thành gần. Tốt trắng h6 gây ra chút khó chịu cho Quang Liêm.
Trong phỏng vấn sau trận, Quang Liêm cho biết anh không quen thuộc lắm với biến thể khai cuộc mà Đinh đã chơi. "Nhưng cậu ấy đi quân rất nhanh, nên tôi nghĩ đối thủ của mình vẫn đang ghi nhớ khai cuộc đã chuẩn bị, cho đến nước 11", kỳ thủ số một Việt Nam nói
Khi bình luận trực tiếp ván đấu, cựu số bốn thế giới Peter Svidler nói sau nước thứ 10 rằng: "Nếu Quang Liêm trụ được thêm khoảng 50 nước nữa, quân tốt h6 sẽ trở thành gánh nặng của Trắng".
Dự đoán của Svidler đã thành hiện thực.
Đinh không tận dụng tốt những ưu thế tốt h6 đem lại, mà liên tục đổi quân, cuối cùng hai bên chỉ còn xe và tượng, cùng các tốt. Lúc đó, các mối nguy từ tốt h6 không còn, giúp Quang Liêm thoải mái đưa vua lên bắt quân tốt này trong tàn cuộc. Nếu quân tốt này vẫn ở h2 như ban đầu, nó sẽ được vua trắng bảo vệ giúp thế cờ cân bằng hơn.
Thế cờ sau 30...g5. Do Trắng không còn hậu, Quang Liêm thoải mái mở đường tốt, cho vua đen từ g8 lên f7, g6 rồi bắt tốt h6, mà Đinh không có cách nào khác ngăn cản.
"Thế cờ khi đó có lẽ cân bằng", Quang Liêm bình luận. "Nhưng nếu một bên có khả năng thắng ở đây, thì chỉ có thể là Đen. Bởi tốt h6 trong tàn cuộc rất yếu".
Trong tàn cuộc xe và tượng cùng màu, với một bên hơn tốt, máy tính thường đánh giá thế cờ cân bằng. Tuy nhiên, bên thiệt tốt phải phòng ngự chính xác và liên tục mới có khả năng thoát thua. Bên hơn tốt thì không phải lo ngại nguy cơ thua trận, mà chỉ có thắng hoặc hòa nên tâm lý cũng thoải mái hơn.
Diễn biến ván đấu giữa Đinh Lập Nhân (Trắng) và Lê Quang Liêm (Đen).
Theo nền tảng Chess, Đinh đã có thể cầm hòa Quang Liêm, nếu ở thời đỉnh cao năm 2018. Nhưng kể từ khi thắng Ian Nepomniachtchi ở chung kết cờ vua thế giới 2023, Elo của anh giảm từ 2.789 xuống chỉ còn 2.727 như hiện tại. Trong năm nay, có 11 ván Đinh gặp một Siêu đại kiện tướng mà phân thắng bại, trong đó anh chỉ thắng một, thua tới 10 ván.
Quang Liêm thì đang đạt chuỗi 14 ván bất bại ở cờ tiêu chuẩn, trong đó có sáu chiến thắng. Thất bại gần nhất của anh diễn ra trước Parham Maghsoodloo, ở vòng sáu cờ tiêu chuẩn đồng đội giữa Việt Nam và Iran tại Asiad tháng 10/2023. Trùng hợp và trận tiếp theo của đội nam ở Olympiad cờ vua diễn ra trước chính Iran từ 20h thứ Tư 18/9, giờ Hà Nội, và nhiều khả năng Quang Liêm sẽ tái ngộ Maghsoodloo.
Xuân Bình