Ketamine có tác dụng giảm thiểu các triệu chứng trầm cảm trong thời gian ngắn, song dễ dẫn đến nghiện nếu không có sự kiểm soát của bác sĩ.
Trong cuộc họp báo ngày 15/8, giới chức xác nhận 5 người bị buộc tội liên quan đến cái chết của ngôi sao phim "Friends" Matthew Perry. Theo công tố viên Martin Estrada, các bị cáo đã lợi dụng vấn đề nghiện ngập của nam diễn viên để làm giàu cho bản thân. Kết quả khám nghiệm tử thi cho thấy mức độ ketamine trong máu của ngôi sao Hollywood tương đương với lượng được sử dụng để gây mê toàn thân.
Trước đó, truyền thông quốc tế nhiều lần đưa tin ông Perry mắc chứng lạm dụng ketamine trong quá trình điều trị trầm cảm. Hồi tháng 3, tỷ phú Mỹ Elon Musk thừa nhận sử dụng "lượng nhỏ" ketamine hai tuần một lần "để chống lại trạng thái tiêu cực". Musk cũng nói bản thân bị trầm cảm di truyền.
Theo Viện Khoa học Thần kinh Thái Bình Dương, liệu pháp ketamine được sử dụng để điều trị chứng trầm cảm, lo âu, rối loạn căng thẳng sau chấn thương, đau mãn tính, các vấn đề về ma túy, rượu và nhiều bệnh khác. Nếu không tuân thủ sự chỉ dẫn của bác sĩ, người bệnh có thể phát triển tình trạng lạm dụng hoặc nghiện.
Ketamine bắt đầu được đưa vào sử dụng tại Bỉ những năm 1960 như loại thuốc gây mê cho động vật. Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA) cũng phê duyệt thuốc cho mục đích này vào năm 1970. Trong một số trường hợp, nhân viên cấp cứu có thể tiêm nó cho bệnh nhân đang kích động, có ý định tự tử. Đây cũng là cách tiến sĩ Ken Stewart nhận ra rằng ketamine có tác dụng mạnh mã chống trầm cảm, tự tử.
Ở dạng thuốc chống trầm cảm, ketamine còn được gọi là esketamine (Spravato), được dùng dưới dạng xịt mũi. FDA đã phê duyệt thuốc vào năm 2019 cho chứng trầm cảm khó điều trị. Tuy nhiên, các hướng dẫn đều yêu cầu sử dụng "dưới sự giám sát cảu bác sĩ".
Hiệu quả của thuốc lần đầu được chứng minh trong điều trị ngắn hạn, giúp giảm thiểu triệu chứng trầm cảm. Nghiên cứu dài hạn cho thấy ketamine dạng xịt mũi giúp người dùng thuyên giảm ổn định triệu chứng 16 tuần sau điều trị.
Một lọ ketamine được sử dụng trong cơ sở nghiên cứu ở Mỹ, tháng 7/2018. Ảnh: NPR
Nghiên cứu gần đây cho thấy việc sử dụng ketamine "là tiến bộ quan trọng nhất trong lĩnh vực sức khỏe tâm thần nhiều thập kỷ". Thuốc kích hoạt cảm giác tích cực trong não bộ bằng cách ức chế hoạt động ở một khu vực, khiến người trầm cảm trở nên tích cực, hoạt bát hơn. Ketamine có thể giảm thiểu triệu chứng trầm cảm trong vài phút, tác dụng bền vững nhiều ngày.
Dù vậy, ketamine không phải liệu pháp điều trị đầu tiên cho bệnh trầm cảm. Nó thường được sử dụng khi các phương pháp lâu đời khác không còn hiệu quả. Thực tế, dùng ketamine được bác sĩ tâm thần tính đến như là liệu pháp cuối cùng, khi các loại thuốc khác thất bại.
Các tác dụng phụ xảy ra ngay sau khi điều trị gồm cảm giác phân ly (tâm trí và cơ thể tách biệt). Điều này đôi khi kéo dài đến mức nhiều bệnh nhân có "trải nghiệm ngoài cơ thể", chẳng hạn cảm thấy một số bộ phận như chân, tay không còn thuộc về mình. Những người khác có trải nghiệm "hòa tan bản ngã", tức là cảm giác đồng nhất với những thứ xung quanh, thường đi kèm với nỗi sợ hãi, hoảng loạn. Ketamine cũng có thể gây ra chóng mặt, thay đổi nhận thức, buồn nôn hoặc nôn, lo lắng, ù tai, cao huyết áp hoặc nhịp tim nhanh.
Sử dụng ketamine với liều lượng cao, không có sự giám sát của bác sĩ dễ gây nghiện hoặc lạm dụng thuốc. Những người có tiền sử nghiện ma túy có thể đối mặt với rủi ro lớn hơn.
Thục Linh (Theo Healthline, NHS, WebMD)