Sáng nay (23/8), sau hơn 1 tháng xét xử, TAND TP.HCM sẽ đưa ra phán quyết với 254 bị cáo trong đại án xảy ra tại Cục Đăng kiểm Việt Nam và các trung tâm đăng kiểm.
Vụ án này, ông Trần Kỳ Hình (cựu Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam từ tháng 1/2014 đến tháng 7/2021) bị xét xử về tội danh "Nhận hối lộ" và "Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ".
Ông Đặng Việt Hà (cựu Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam, người kế nhiệm ông Hình) bị xét xử về tội "Nhận hối lộ".
Nhận tiền hối lộ theo "hệ thống"
Quá trình xét xử, ông Hình và ông Hà đều thừa nhận hành vi phạm tội như cáo trạng đã nêu. Đồng thời, 2 người này cùng các bị cáo khác cũng trình bày nhiều tình tiết giảm nhẹ mong Hội đồng xét xử xem xét khoan hồng.
Để thực hiện hành vi nhận hối lộ, sau khi cựu Cục trưởng Trần Kỳ Hình về hưu, ông Đặng Việt Hà là người kế nhiệm đã đưa ra chủ trương đảm bảo cho Hà được nhận tiền ở mức cao nhất. Từ sự "gợi ý" này, một loạt các trung tâm đăng kiểm ở các tỉnh đã dẫn tới sai phạm trong một thời gian dài.
Ông Đặng Việt Hà, cựu Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam. Ảnh: X.H.
Đơn cử như tại Trung tâm đăng kiểm 50-06V, VKS xác định, bị cáo Nguyễn Thanh Long (Giám đốc) cùng cấp dưới đã thống nhất chủ trương, chỉ đạo đăng kiểm viên nhận tiền hối lộ để bỏ qua lỗi của các phương tiện đăng kiểm từ khoảng tháng 8/2016.
Các bị cáo thống nhất số tiền nhận hối lộ đối với các phương tiện đưa vào trung tâm cụ thể là: Ôtô con dưới 9 chỗ lấy từ 100.000 đến 150.000 đồng/xe/lượt kiểm định; xe 16 đến 45 chỗ số tiền là 200.000 đồng/xe/lượt kiểm định; xe tải trên 5 tấn và xe đầu kéo số tiền nhận hối lộ là 300.000 đồng/xe/lượt.
Khi vào trung tâm đăng kiểm, nếu xe có để sẵn tiền thì sẽ bật đèn chiếu sáng trước và mở đèn cảnh báo nguy hiểm. Đến công đoạn 3, đăng kiểm viên sẽ tắt đèn cảnh báo nguy hiểm nhận tiền rồi đưa lại cho trưởng chuyền hoặc trưởng chuyền trực tiếp nhận. Nếu trên xe không để sẵn tiền hối lộ thì đăng kiểm viên vẫn để đèn cảnh báo nguy hiểm để các đăng kiểm viên trong chuyền biết nếu có lỗi sẽ không kiểm định đạt.
Các bị cáo trong đại án đăng kiểm. Ảnh: X.H.
Trong thời gian này, tiền nhận hối lộ từ các chủ xe được những bị cáo chi sử dụng cho hoạt động của trung tâm, còn lại chia nhau chiếm hưởng. Đến tháng 8/2018, để có tiền tiếp khách và đưa hối lộ cho hai đời Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam, Long chỉ đạo trích một phần "tiền cứng" hàng tháng chi cho cấp trên và giao chỉ tiêu cho các chuyền.
Tổng cộng, từ tháng 8/2018 đến tháng 10/2022, Trung tâm này đã nhận hối lộ tổng cộng hơn 18,8 tỷ đồng; trong đó, chi cho cựu Cục trưởng Đặng Việt Hà 234 triệu đồng, Trần Kỳ Hình hơn 250 triệu đồng (tương đương 11.000 USD). Hàng tháng khi ra Cục Đăng kiểm Việt Nam dự họp giao ban, ông Long đổi tiền ra USD bỏ sẵn vào phong bì đưa trực tiếp cho Đặng Việt Hà tại phòng làm việc.
Hai cựu Cục trưởng phải chịu trách nhiệm người đứng đầu
Theo đại diện Viện kiểm sát (VKS), trong phần xét hỏi, liên quan hành vi nhận hối lộ tại các trung tâm đăng kiểm, hầu hết các bị cáo là lãnh đạo, đăng kiểm viên… thừa nhận hành vi phạm tội như cáo trạng truy tố. Tuy nhiên, một số bị cáo gọi đây là tiền bồi dưỡng chứ không "làm luật" với người đưa phương tiện đến đăng kiểm. Một số bị cáo yêu cầu xem xét lại số tiền mà họ hưởng lợi, để được giảm nhẹ trách nhiệm hình sự.
Đại diện VKS khẳng định số liệu về những khoản tiền nhận hối lộ mà cáo trạng đã thể hiện không phải là con số tùy tiện. Cơ quan điều tra và VKS đã dựa trên thông tin đã thu thập được tại các trung tâm đăng kiểm (số liệu về số lượng xe được kiểm định, hồ sơ kiểm định). Các bị cáo được xác định đã nhận hối lộ hàng ngày, hàng tuần, dẫn đến tổng số tiền lớn như cáo trạng đã truy tố.
Ông Trần Kỳ Hình, cựu Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam, người tiền nhiệm ông Hà. Ảnh: X.H.
Đại diện VKS nêu, trong thời gian giữ chức Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam, các bị cáo Trần Kỳ Hình và Đặng Việt Hà là những người đứng đầu chịu trách nhiệm lãnh đạo, chỉ đạo mọi hoạt động của Cục Đăng kiểm Việt Nam. Tuy nhiên, 2 bị cáo này đã không thực hiện đúng chức trách, nhiệm vụ được giao, đưa ra chủ trương làm trái quy định của pháp luật. Bị cáo Hình, Hà đã để xảy ra tiêu cực, sai phạm có hệ thống, trong thời gian dài, đưa ra chủ trương làm trái quy định pháp luật, nhận hối lộ với số tiền đặc biệt lớn. 2 bị cáo này phải chịu trách nhiệm với vai trò là người đứng đầu.
VKS luận tội, xác định ông Hà phải chịu trách nhiệm hình sự về tổng số tiền nhận hối lộ là hơn 40 tỷ đồng và hưởng lợi gần 8,8 tỷ đồng và 13.000 USD.
Đối với ông Trần Kỳ Hình bị cáo buộc vì động cơ vụ lợi cá nhân đã nhận tiền hối lộ tổng cộng hơn 6,5 tỷ đồng và 23.000 USD của doanh nghiệp, các đơn vị đăng kiểm, bỏ qua sai phạm.
Ngoài ra, ông Hình còn lợi dụng chức vụ, quyền hạn vị trí công tác làm trái quy định, duyệt cấp đủ năng lực cho các cơ sở không đủ điều kiện, tạo điều kiện cho cơ sở đóng tàu hoạt động trái pháp luật.
Do đó, VKS đề nghị Hội đồng xét xử tuyên phạt ông Đặng Việt Hà, cựu Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam, 20 năm tù về tội Nhận hối lộ. Đề nghị tuyên phạt ông Trần Kỳ Hình, cựu Cục trưởng Cục Đăng kiểm Việt Nam, từ 18-19 năm tù về tội Nhận hối lộ, từ 5 - 6 năm tù về tội Lợi dụng chức vụ, quyền hạn trong khi thi hành công vụ. Tổng hợp hình phạt là từ 23 - 25 năm tù.
Hai cựu Cục trưởng bày tỏ ân hận
Được nói lời sau cùng, bị cáo Trần Kỳ Hình tỏ ra mất bình tĩnh. Bị cáo này nói trong 37 năm công tác, từ đăng kiểm viên đến làm quản lý, đều tâm huyết với công việc, không nghỉ phép một ngày nào. Nhưng vào những năm cuối khi sắp nghỉ hưu, bị cáo đã không giữ được mình…
Do số lượng bị cáo đông, phiên tòa được xét xử trực tiếp kết hợp trực tuyến. Ảnh: X.H.
"Sau những ngày bị xét xử, bản thân đã nhận thức rất rõ hành vi phạm tội, vô cùng ăn năn hối cải. Tôi xin lỗi gia đình, Đảng, Nhà nước cùng toàn bộ cán bộ ngành đăng kiểm. Tôi vô cùng đau xót, ân hận khi không làm tròn trách nhiệm được giao phó, mong mọi người tha thứ", ông Hình bày tỏ và nói không biết còn đủ sức khỏe để chờ ngày mãn hạn tù hay không.
Còn cựu Cục trưởng Đặng Việt Hà trình bày: "Bị cáo biết mình đã sai. Bị cáo xin lỗi Đảng, Nhà nước và nhân dân; xin lỗi các cán bộ công nhân viên chức ngành đăng kiểm. Mong Hội đồng xét xử xem xét cho bị cáo mức án nhẹ nhất".
Các bị cáo sau đó cũng bày tỏ ăn năn hối cải, xin tòa xem xét các tình tiết giảm nhẹ, hoàn cảnh gia đình... để được giảm nhẹ hình phạt.