Những tháng gần đây, sâu đầu đen (Opisina arenosella Walker) đang hoành hành và gây thiệt hại nặng nề cho các vườn dừa tại nhiều tỉnh miền Tây Nam Bộ như Bến Tre, Tiền Giang, Trà Vinh và Vĩnh Long.
Loài sâu này, vốn đã từng gây hại cây dừa ở các nước như Ấn Độ, Sri Lanka và Thái Lan, hiện đang có xu hướng lan rộng tại Việt Nam.
Thiệt hại nặng nề
Tại Bến Tre, tâm điểm của vùng trồng dừa, tình hình đặc biệt nghiêm trọng. Theo thống kê mới nhất, toàn tỉnh có khoảng 600ha dừa đang bị sâu đầu đen tấn công. Dọc các tuyến đường ở huyện Giồng Trôm và Ba Tri, người ta dễ dàng nhận thấy những vạt dừa bị cháy lá, trơ trọi.
Bà Nguyễn Thị Bường, 62 tuổi, chủ một vườn dừa hơn 1 mẫu tại huyện Ba Tri, chia sẻ về tình trạng khó khăn: "Tui mất ăn mất ngủ với vườn dừa này cả mấy tháng qua. Ai chỉ thuốc gì là tui tức tốc chạy đi mua về xịt nhưng cũng không ăn thua.
Thậm chí tui còn thuê cả máy bay không người lái về xịt từ trên cao xuống nhưng vẫn không hết". Vườn dừa của bà Bường trước đây cho năng suất khoảng 900 trái mỗi tháng, nhưng gần đây chỉ còn 70 trái.
Tương tự, ông Nguyễn Văn Dợt, 65 tuổi, cũng đang đối mặt với thiệt hại nặng nề trên vườn dừa hơn 2 công của gia đình.
Ông Dợt mô tả: "Ở đâu nó bay đến rồi tạo kén trên lá dừa. Theo thời gian nó ăn trụi lá khiến cây không quang hợp được, bẹ dừa cũng bị nó cắn phá nên trái không đậu". Sản lượng dừa của ông đã giảm một nửa và có khả năng sẽ mất trắng trong tháng tới.
Vấn đề sâu đầu đen không chỉ giới hạn ở Bến Tre. Tại Trà Vinh, hiện có 34,5ha (tương đương 7.626 cây dừa) bị ảnh hưởng, lan rộng ở các huyện Càng Long, Tiểu Cần, Trà Cú, Châu Thành và thành phố Trà Vinh.
Vĩnh Long cũng ghi nhận 7ha vườn dừa bị tấn công tại huyện Vũng Liêm và Tam Bình. Đáng lo ngại nhất là tình hình ở Tiền Giang, nơi có tới 211ha dừa bị ảnh hưởng, tập trung chủ yếu ở huyện Chợ Gạo.
Tránh lan thành đại dịch
Các cơ quan chức năng đang nỗ lực triển khai nhiều biện pháp ứng phó. Tại Bến Tre, ông Võ Văn Nam, chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh, cho biết đang triển khai việc nhân nuôi và phóng thích ong ký sinh để diệt trừ sâu đầu đen. Từ đầu năm 2024 đến nay, khoảng 150 triệu con ong đã được thả ra môi trường tự nhiên.
Các tỉnh khác cũng đang áp dụng nhiều giải pháp như tập huấn cho nông dân về cách nhận biết và quản lý sâu đầu đen, hỗ trợ cắt bỏ lá và trái bị nhiễm, phun thuốc phòng trị và phát động phong trào trừ sâu đồng loạt.
Tại Tiền Giang, ngoài việc tăng cường thông tin và tập huấn, chính quyền còn vận động người dân chủ động phun xịt thuốc đồng loạt và thậm chí đốn bỏ những vườn dừa bị nhiễm nặng không có khả năng phục hồi.
Tuy nhiên, việc sử dụng thuốc bảo vệ thực vật bừa bãi cũng được cảnh báo là một trong những nguyên nhân khiến tình hình trở nên tồi tệ hơn.
Ông Võ Văn Nam, chi cục trưởng Chi cục Trồng trọt và Bảo vệ thực vật tỉnh Bến Tre, nhấn mạnh: "Trên thực tế, một số bà con đã hoang mang trước thực trạng trên nên sử dụng thuốc bảo vệ thực vật, một số sử dụng drone để xịt thuốc diệt trừ sâu đầu đen một cách bừa bãi. Đó cũng là một trong các nguyên nhân khiến sâu đầu đen bùng phát trong thời gian qua".