Ngày 3.9, bão Yagi, cơn bão số 3, đi vào Biển Đông, nhưng chỉ trong 48 giờ sau đó, bão tăng từ cấp 8 lên cấp 16 - cấp siêu bão. Khi đi vào Vịnh Bắc bộ, bão giảm xuống cấp 14, giật cấp 17.
Chiều ngày 7.9, bão số 3 đổ bộ vào khu vực Quảng Ninh và Hải Phòng với cường độ cấp 10 - 12, vùng gần tâm bão cấp 13 - 14, giật cấp 16 - 17. Đến khoảng 4 giờ sáng ngày 8.9, bão số 3 đã suy yếu thành áp thấp nhiệt đới trên khu vực phía tây Bắc bộ.
Trung tâm Dự báo khí tượng thủy văn quốc gia cho biết, bão Yagi có 4 đặc điểm bất thường: là cơn bão mạnh nhất trong 30 năm trên khu vực Biển Đông; cường độ tăng rất nhanh; duy trì cấp siêu bão trong thời gian dài; mức độ giảm cấp trên đường đi không theo quy luật thông thường; thời gian hoạt động trên đất liền kéo dài (12 giờ).
Những đặc điểm bất thường của bão Yagi đã dẫn tới sự bất thường của cơn mưa lớn diện rộng do hoàn lưu bão gây ra.
Ngập lụt nghiêm trọng 20/25 tỉnh, thành miền Bắc
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia, bão Yagi đã gây ra trận mưa lớn nhất trong vòng nhiều chục năm qua tại miền Bắc, gây ngập lụt cho 20/25 tỉnh, thành.
Cơn mưa lớn do hoàn lưu bão Yagi cũng dị thường. Theo các chuyên gia, trong khi hầu hết các cơn bão có quỹ đạo tương tự trước đây thường gây mưa lớn ở phía tây dãy núi Hoàng Liên Sơn, mưa lớn nhất do hoàn lưu bão Yagi chủ yếu ở phía đông dãy núi Hoàng Liên Sơn, dù không nằm trên đường đi của bão, không chịu tác động trực tiếp của gió bão.
Mưa rất lớn trên diện rộng gồm nhiều tỉnh thuộc lưu vực sông Thao, sông Chảy, sông Lô, sông Gâm với cường suất cao, trên 200 mm/ngày và kéo dài nhiều ngày sau khi bão tan. Trong đó có những khu vực mưa trên 200 mm chỉ trong 2 giờ, như tại TP.Yên Bái đêm 9.9.
Mưa lớn trên diện rộng với cường suất cao bất thường là nguyên nhân chính gây ra lũ và ngập lụt ở hầu hết các tỉnh miền Bắc sau khi bão Yagi đi qua.
Từ ngày 8.9 mực nước trên nhiều sông, suối ở Bắc bộ lên nhanh. Trong đó, mực nước trên sông Thao, sông Lô, sông Thương, sông Gâm, sông Thái Bình, vùng hạ lưu sông Hồng, sông Lục Nam, sông Hoàng Long... đều vượt báo động 3, một số sông vượt báo động 3 từ 3 - 4 m.
Lũ trên sông Thao tại Lào Cai, Yên Bái đã vượt đỉnh lũ lịch sử tồn tại 53 năm. Riêng đỉnh lũ tại Yên Bái lên mức 35,73 m vào 16 giờ ngày 10.9, trên mức báo động 3 3,73 m và vượt mức lũ lịch sử năm 1968 là 1,31 m.
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia, hồ thủy điện Thác Bà được khảo sát, thiết kế từ năm 1959 - 1961, số liệu thủy văn đo đạc lưu lượng thời đó còn có hạn chế nên thiết kế đập tràn có khả năng xả lớn nhất chỉ 3.230 m3/s.
Trong khi, thực tế lưu lượng lớn nhất về hồ Thác Bà là 5.620 m3/s vào lúc 9 giờ ngày 10.9, vượt đỉnh lũ thiết kế 0,01% (5.100 m3/s) và vượt xa khả năng xả lớn nhất đến 74%.
Theo quy trình vận hành, khi mực nước hồ Thác Bà lên mức 59,60 m sẽ chuyển sang chế độ vận hành đặc biệt để đảm bảo an toàn đập. Thực tế từ 17 giờ ngày 10.9, mực nước hồ Thác Bà đã đạt mức 59,62 m và chuyển sang chế độ vận hành đặc biệt, sau đó đạt mức cao nhất là 59,84 m vào hồi 5 giờ ngày 11.9.
Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia cho hay, theo lý thuyết mực nước kiểm tra của hồ Thác Bà là 61,0 m và nếu mực nước thực tế đạt đến ngưỡng này sẽ phải thực hiện các phương án để đảm bảo an toàn đập.
Tại Hà Nội, mực nước sông Hồng cũng ghi nhận mức cao nhất trong 20 năm. Các sông thuộc lưu vực sông Hồng, Thái Bình - hệ thống sông lớn nhất miền Bắc, cũng xảy ra lũ, gây ngập lụt trên quy mô rộng lớn với nhiều mức vượt ngưỡng.
Khoảng 10 giờ ngày 9.9, do nước sông Thao (sông Hồng) dâng cao sau mưa lớn, cầu Phong Châu (kết nối 2 huyện Tam Nông và Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ) bị sập, cuốn trôi trụ T7 và 2 nhịp dàn chính (nhịp 6 và nhịp 7 phía bờ hữu sông Thao, thuộc địa bàn H.Tam Nông).
Tại thời điểm xảy ra sự cố, có 10 phương tiện đang di chuyển trên cầu (trong đó có 1 xe ô tô tải, 2 xe ô tô đầu kéo, 6 xe mô tô, 1 xe máy điện). Sự cố sập cầu Phong Châu đã 8 người mất tích, 3 người bị thương. Tới nay, lực lượng chức năng mới tìm thấy 1 người, hiện vẫn còn 7 người mất tích.
Sạt lở đất, lũ ống, lũ quét tại nhiều địa phương
Mưa lớn cũng gây sạt lở đất, lũ ống, lũ quét xảy ra tại nhiều địa phương, như Cao Bằng, Hòa Bình, Lào Cai, Yên Bái, Quảng Ninh… gây thiệt hại rất nặng nề về người và tài sản.
Lào Cai xảy ra lũ quét, mảng sạt lở quy mô lớn, Yên Bái có quy mô mảng sạt lở nhỏ hơn nhưng xảy ra ở nhiều nơi (riêng tại TP.Yên Bái đã thống kê được trên 1.000 điểm sạt lở đất).
Đặc biệt là vụ sạt lở tại thôn Làng Nủ, xã Phúc Khánh, H.Bảo Yên, tỉnh Lào Cai đã gây thiệt hại đặc biệt nghiêm trọng về người.
Rạng sáng 10.9, một trận lũ quét bất ngờ ập xuống thôn Làng Nủ, xóa sổ ngôi làng của 33 hộ dân với 168 người. Sau cơn lũ bất ngờ, hơn 100 người chết và mất tích.
Trong gần 1 tuần qua, hơn 650 người thuộc Quân khu 2, công an, bộ đội biên phòng, lực lượng tại chỗ của địa phương, chó nghiệp vụ cùng các phương tiện đã nỗ lực ngày đêm để tìm kiếm những người mất tích.
Tới nay, các cơ quan chức năng xác định, đã có 52 người chết, 16 người bị thương, hiện 14 người vẫn đang mất tích. Thủ tướng đã tới kiểm tra hiện trường cứu nạn tại Làng Nủ hôm 12.9. Làng Nủ mới cũng được quyết định xây dựng cách nơi cũ 3 km.
Theo Trung tâm Dự báo Khí tượng thủy văn quốc gia, nguyên nhân chính của sạt lở, lũ ống, lũ quét tại nhiều địa phương là do khu vực miền núi phía bắc trong 3 tháng qua đã có mưa rất nhiều, cao hơn 40 - 60% so với trung bình nhiều năm.
Ở Lào Cai trong tháng 8 có đến 23/31 ngày mưa và ở Yên Bái là 21/31 ngày cũng là điều hiếm gặp. Hầu hết các khu vực, đất đã ngậm no nước, ở trạng bão hòa nên khi có đợt mưa rất lớn, kéo dài nhiều ngày với cường suất cao như vừa qua thì hiện tượng sạt lở đã xảy ra tại nhiều nơi.
Cập nhật từ Làng Nủ: Thêm 18 người mất tích được xác minh còn sống
Gây thiệt hại 40.000 tỉ đồng, hàng trăm người chết, mất tích
Tính tới sáng 16.9, có 348 người chết, mất tích (281 người chết, 67 người mất tích); 1.921 người bị thương.
Khoảng 257.000 căn nhà, 1.300 trường học và nhiều công trình hạ tầng bị sập đổ, hư hại tập trung tại Quảng Ninh, Hải Phòng (nơi bão quét qua) và Lào Cai, Lạng Sơn, Bắc Ninh, Bắc Giang, Yên Bái...; 305 sự cố đê điều, chủ yếu là các tuyến đê lớn.
Cùng đó, 200.248 ha lúa, 50.612 ha hoa màu, 31.745 ha cây ăn quả bị thiệt hại; 3.269 lồng bè nuôi trồng thủy sản bị hư hỏng, cuốn trôi; 21.786 con gia súc, 2.621.106 con gia cầm bị chết.
Theo báo cáo của Bộ KH-ĐT tại phiên họp của Chính phủ chiều 15.9, ngoài thiệt hại về người, bão Yagi đã gây thiệt hại khoảng 40.000 tỉ đồng tài sản của người dân và Nhà nước.
Trong đó TP.Hải Phòng chịu thiệt hại 10.820 tỉ đồng, bằng 1/10 tổng thu ngân sách toàn thành phố năm 2023; tỉnh Quảng Ninh thiệt hại khoảng 23.770 tỉ đồng.
Bộ KH-ĐT cũng dự báo, hậu quả của cơn bão Yagi khiến GDP năm nay thấp hơn 0,15% so với kịch bản trước đó.