Nhiều quốc gia đang từng bước cố gắng hạn chế tiếp xúc với đồng USD. Thế nhưng vị thế thống trị của đồng bạc xanh không lung lay vì một tác động lớn mà giống như do là triệu tác động nhỏ.
Tác giả cuốn sách “Thiên Nga Đen” nổi tiếng Nassim Taleb viết trên nền tảng xã hội X: “Mọi người không thấy quá trình phi đô la hóa thực sự đang diễn ra”. Ông chỉ ra rằng các giao dịch toàn cầu vẫn được thực hiện bằng USD như một loại “tiền tệ neo”.
Nhưng ông chỉ ra các ngân hàng trung ương (đặc biệt là BRICS) đã lưu trữ vàng. Nói cách khác, đồng USD vẫn đóng vai trò là phương tiện trao đổi chính, nhưng ngày càng nhiều quốc gia chuyển sang vàng để lưu trữ giá trị.
Chủ tịch Luke Gorman của tổ chức phi lợi nhuận Forest for the Trees đã chứng minh quan điểm của Taleb bằng một biểu đồ. Ông lưu ý rằng xu hướng phi đô la hóa này đã diễn ra trong hơn một thập kỷ và "trở nên mạnh mẽ hơn nhiều sau lệnh đóng băng dự trữ ngoại hối của Nga vào năm 2022".
Dự trữ vàng (đường xanh) và dự trữ trái phiếu (đường cam) của các ngân hàng trung ương. Đơn vị: tỷ USD
Trên thực tế, dự trữ USD trên toàn cầu đã giảm 14% kể từ năm 2002. Và như biểu đồ cho thấy, quá trình phi đô la hóa đã tăng tốc sau khi Mỹ và các đồng minh phương Tây mạnh tay trừng phạt Nga và đóng băng tài sản nước này sau cuộc xung đột Ukraine.
Nhà phân tích địa chính trị và tài chính Angelo Giuliano đã đăng cùng một biểu đồ khẳng định: "Quá trình phi đô la hóa đang diễn ra". Ông lưu ý rằng giá vàng đã đạt mức cao nhất mọi thời đại vào ngày 12/9 và đây mới chỉ là khởi đầu.
Việc vũ khí hoá đồng USD làm suy yếu vai trò đồng tiền dự trữ của thế giới
Tất cả các chuyên gia này đều đồng tình rằng việc Mỹ “vũ khí hoá” đồng USD làm suy yếu sức mạnh và vai trò dự trữ của đồng tiền này. Một báo cáo gần đây của Hội đồng Đại Tây Dương cũng chỉ ra nguyên nhân tương tự đằng sau xu hướng tỷ lệ dự trữ USD giảm.
Mỹ và các đồng minh không chỉ đóng băng tài sản của Nga mà còn chặn quốc gia này khỏi hệ thống tài chính SWIFT. SWIFT viết tắt của Hiệp hội Viễn thông Tài chính Liên ngân hàng Toàn cầu, đóng vai trò là siêu xa lộ của nền kinh tế toàn cầu.
Hệ thống này hoạt động như một dịch vụ nhắn tin tài chính toàn cầu, tạo điều kiện thuận lợi cho các khoản thanh toán xuyên biên giới. Vì đồng USD đóng vai trò là loại tiền tệ dự trữ của thế giới, nên SWIFT thực sự tạo điều kiện thuận lợi cho một hệ thống đô la quốc tế. Điều này mang lại cho Mỹ rất nhiều đòn bẩy.
Các quốc gia khác cũng theo dõi việc Mỹ sử dụng SWIFT và đồng USD như một công cụ để thúc đẩy các mục tiêu chính sách đối ngoại của mình. Họ dần nhận ra sự phụ thuộc vào đồng USD khiến họ dễ bị chịu ảnh hưởng của Mỹ. Đó là lý do khiến nhiều quốc gia đang cố gắng đa dạng hóa khỏi đồng bạc xanh.
Các ngân hàng trung ương tìm đến vàng
Xu hướng này được thể hiện rõ trong việc các ngân hàng trung ương liên tục mua vàng thời gian qua.
Theo khảo sát gần đây nhất của Hội đồng Vàng Thế giới (WGC) được công bố vào tháng 6, 29% các ngân hàng trung ương có kế hoạch bổ sung thêm vàng dự trữ trong 12 tháng tới. WGC cho biết đây là mức cao nhất kể từ khi cuộc khảo sát bắt đầu vào năm 2018. Đầu năm nay, WGC nhận định năm 2024 các ngân hàng trung ương sẽ tiếp tục thu gom vàng.
Theo WGC, lượng vàng mua ròng của các ngân hàng trung ương đạt tổng cộng 1.037 tấn vào năm 2023. Đây là năm thứ hai liên tiếp các ngân hàng trung ương bổ sung hơn 1.000 tấn vào tổng dự trữ của họ.
Lượng vàng của ngân hàng trung ương vào năm 2023 được xây dựng dựa trên năm kỷ lục trước đó. Tổng lượng vàng mua vào của ngân hàng trung ương vào năm 2022 là 1.136 tấn. Đây là mức mua ròng cao nhất được ghi nhận kể từ năm 1950
Giá vàng tăng vọt khẳng định sự sáng suốt của các ngân hàng trung ương. Đây là một trong những dấu hiệu cho thấy đồng USD đang mất dần vị thế.