Ukraine có thể mở chiến dịch tấn công tỉnh Kursk của Nga nhằm động viên tinh thần binh sĩ và đân chúng, cũng như phát thông điệp chứng minh năng lực tới phương Tây.
Quân đội Ukraine ngày 6/8 tấn công tỉnh Kursk ở miền tây nước Nga, bắt đầu chiến dịch mà nhiều chuyên gia và quan chức phương Tây nhận định ngày càng giống chiến dịch kéo dài nhằm chuyển hướng lực lượng Nga. Chiến dịch cũng làm dấy lên câu hỏi về mục đích thật sự mà Ukraine theo đuổi khi điều quân tiến công tỉnh Kursk.
Một số cho rằng chiến dịch tấn công tỉnh Kursk đã đảo ngược tình thế chiến trường sau nhiều tháng quân đội Ukraine thất thế trước lực lượng Nga, cũng như úy lạo tinh thần cho binh sĩ nước này. Đây cũng có thể là đòn bẩy cho Ukraine trong các cuộc đàm phán với Nga để chấm dứt chiến sự.
"Đây không phải cuộc đột kích chớp nhoáng, mà là điều gì đó khác biệt", cựu bộ trưởng quốc phòng Ukraine Andriy Zagorodnyuk nhận định. "Tôi không cho rằng giới lãnh đạo Ukraine muốn chiếm đóng vô thời hạn lãnh thổ Nga, mà đang cố gắng kéo giãn lực lượng đối phương".
Nga ngày 9/8 ban bố tình trạng khẩn cấp liên bang ở tỉnh Kursk, mức cao nhất của nước này. Giới chức Nga sau đó một ngày áp dụng các biện pháp chống khủng bố tại ba tỉnh giáp biên là Kursk, Bryansk và Belgorod. Trong thông báo ngày 11/8, Bộ Quốc phòng Nga cho biết giao tranh diễn ra gần hai ngôi làng thuộc tỉnh Kursk cách biên giới với Ukraine khoảng 25-30 km.
Binh sĩ Ukraine ngồi trên thiết giáp BMP-1 tại tỉnh Sumy, giáp với tỉnh Kursk của Nga ngày 9/8. Ảnh: Reuters
Dù kết quả của chiến dịch này là gì, nó cũng đã giúp Ukraine thay đổi tình thế trong dư luận. Thay vì than thở vì đà tiến mỗi ngày của lực lượng Nga tại vùng Donbass, dân chúng Ukraine đang theo dõi binh sĩ nước này tiến từ tỉnh Sumy qua biên giới để vào tỉnh Kursk.
Ngoài củng cố tinh thần của người dân, chiến dịch xâm nhập lãnh thổ Nga còn phát đi thông điệp quan trọng tới các đồng minh, đối tác của Ukraine khi cuộc chiến kéo dài.
"Chiến tranh luôn là cuộc đấu về ý chí và tinh thần rõ ràng có liên quan mật thiết", Franz-Stefan Gady, chuyên gia quân sự tại Áo, nhận định. "Đây chắc chắn là thông điệp Ukraine gửi tới phương Tây rằng nước này vẫn có khả năng tổ chức tấn công và triển khai các chiến dịch phức tạp nhằm vào lãnh thổ đối phương".
Theo một quan chức ngoại giao phương Tây, sau nhiều tháng mất đi sự quan tâm và ủng hộ, Ukraine trở lại thành tâm điểm chú ý. "Ukraine cho thấy họ có khả năng phản công", quan chức này cho biết. "Hoạt động này diễn ra vào thời điểm hoàn hảo trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ để mọi người quan tâm trở lại cuộc xung đột".
Tuy nhiên, quyết định điều động một số đơn vị cơ giới và xung kích để tấn công tỉnh Kursk của Nga đồng nghĩa với việc Ukraine có thể phải rút hàng nghìn binh sĩ khỏi chiến trường ở vùng Donbass, nơi đối phương liên tiếp giành thắng lợi. Theo Gady, lực lượng Nga vẫn tiếp tục tiến quân tại Donbass trong lúc chiến dịch Kursk của Ukraine diễn ra.
Các chuyên gia phương Tây cho rằng quân đội Ukraine có thể mở chiến dịch Kursk nhằm phân tán lực lượng Nga khỏi các khu vực tiền tuyến khác. Tuy nhiên, Ukraine cũng đối mặt nguy cơ phải chuyển nhiều quân khỏi các tuyến phòng thủ vốn đã căng thẳng, trong khi Nga có thể không cần điều lực lượng dự bị lớn hơn đối phương để đánh chặn.
Thêm vào đó, nếu Ukraine lên kế hoạch chiếm đóng lãnh thổ Nga lâu dài, họ sẽ phải rút thêm lực lượng trên thực địa để tăng viện cho chiến dịch Kursk.
Vị trí tỉnh Kursk của Nga. Đồ họa: RYV
"Chưa rõ liệu Nga có điều chuyển bất cứ nguồn lực nào trên các khu vực tiền tuyến khác để ngăn chặn đợt tấn công của Ukraine hay không", Gady nói, đồng thời dự đoán lính Ukraine có thể cố thủ tại các khu vực mà họ chiếm được ở tỉnh Kursk để buộc Nga phản công, thu hút và tiêu hao thêm lực lượng đối phương.
Ukraine đã có thêm hàng chục nghìn binh sĩ mỗi tháng nhờ chiến dịch tuyển quân quyết liệt, nhưng không phải toàn bộ số binh sĩ này đều đã ra chiến trường, do họ phải hoàn tất chương trình huấn luyện.
Các quan chức Ukraine cho rằng việc đẩy xung đột tới lãnh thổ Nga và buộc dân thường nước này phải sơ tán, giống những gì dân Ukraine từng trải qua, sẽ gây áp lực lên Moskva và cải thiện vị thế của Kiev trong các cuộc đàm phán tương lai nhằm kết thúc chiến sự.
Theo cơ chế chống khủng bố ban hành ngày 10/8, giới chức Nga tại ba tỉnh Kursk, Bryansk và Belgorod sẽ siết chặt an ninh tại địa phương, yêu cầu dân chúng sơ tán, kiểm tra giấy tờ và phương tiện. Ngoài ra, họ có thể theo dõi các cuộc gọi, hạn chế thông tin liên lạc và hạn chế truy cập Internet ở đây.
Một quan chức ngoại giao phương Tây nhận định trước khi mở chiến dịch tiến công tỉnh Kursk, Ukraine gần như không có gì để đàm phán với Nga. "Tình hình bây giờ đã khác", người này đánh giá.
Nguyễn Tiến (Theo AFP, Reuters, WSJ)