Xây dựng thủ tục hải quan theo cơ chế một cửa cho giao dịch thương mại điện tử
Theo Tổng cục Hải Quan, hiện nay Việt Nam chưa có quy định riêng đối với hàng hóa được giao dịch qua thương mại điện tử. Tùy từng trường hợp, hàng hóa giao dịch qua thương mại điện tử được gửi về Việt Nam lại thực hiện thủ tục hải quan theo các loại hình khác nhau.
Ví dụ hàng hóa gửi qua dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh thì được thực hiện theo quy định về hàng hóa gửi qua dịch vụ bưu chính, chuyển phát nhanh; hàng hóa gửi qua dịch vụ đường biển, đường bộ, đường không thông thường thì thực hiện thủ tục hải quan như đối với hàng hóa thông thường.
Chính vì vậy, nhằm tạo cơ sở pháp lý để thực hiện quản lý đối với loại hình giao dịch thương mại điện tử, Tổng cục Hải quan hiện đang xây dựng dự thảo Nghị định về quản lý hải quan đối với hàng hoá xuất khẩu, nhập khẩu giao dịch qua thương mại điện tử để trình Bộ Tài chính trình Chính phủ ban hành.
Hàng hóa thương mại điện tử đang được thực hiện thủ tục hải quan theo các loại hình khác nhau.
Trong đó, Dự thảo Nghị định có một số nội dung cụ thể như xây dựng cơ chế phối hợp giữa các đơn vị quản lý về chính sách thương mại điện tử, chính sách mặt hàng, thanh toán đối với giao dịch thương mại điện tử nhằm tạo thuận lợi cho hoạt động thương mại điện tử phát triển. Đảm bảo sự vận hành thông suốt giữa người mua, sàn giao dịch thương mại điện tử, nhà sản xuất, đơn vị vận chuyển nhưng vẫn đảm bảo được việc quản lý của các cơ quan nhà nước.
Xây dựng một hệ thống để kiểm soát các giao dịch thương mại điện tử đối với hàng hóa xuất khẩu, nhập khẩu trên nền cơ chế một cửa quốc gia, cơ chế một cửa ASEAN.
Thực hiện đồng bộ các giải pháp như hoàn thiện cơ sở pháp lý, đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin, áp dụng quản lý rủi ro đối với các đối tượng có tham gia vào hoạt động giao dịch thương mại điện tử.
Tổng cục Hải quan cho biết, việc ban hành Nghị định còn phụ thuộc tiến độ đầu tư Hệ thống hải quan số. Đồng thời ngành Hải quan cần có thời gian để rà soát lại các chủ trương, chính sách để đảm bảo các quy định của hoạt động thương mại điện tử vừa tạo thuận lợi cho điều kiện phát triển ở Việt Nam, nhưng đồng thời phải bảo vệ người tiêu dùng cũng như bảo hộ nền sản xuất trong nước.
Yêu cầu hành lang pháp lý đủ mạnh, thông suốt
Theo Tổng cục Hải quan, năm 2023 tổng doanh thu từ giao dịch giữa doanh nghiệp với người tiêu dùng trên các nền tảng thương mại điện tử đã đăng ký tại Việt Nam đạt khoảng gần 499 nghìn tỷ đồng. Trong đó, tổng doanh thu của 5 nền tảng thương mại điện tử lớn gồm Shopee, Lazada, Tiki, Sendo và Tiktok shop lên đến trên 233 nghìn tỷ đồng, tăng 53,4% so với năm 2022 (theo Metric).
Theo Amazone công bố, doanh thu bán lẻ hàng hóa xuyên biên giới của Việt Nam tăng trưởng trên 20% mỗi năm và dự kiến đạt 256,1 nghìn tỷ đồng (tương đương 11,1 tỷ Đô la) vào năm 2026. Mặc dù vậy, sự phát triển mạnh mẽ của thương mại điện tử đã và đang đặt ra nhiều vấn đề, thách thức mới đối với sự phát triển kinh tế, xã hội, trong đó, bao gồm cả việc quản lý hàng hóa xuất nhập khẩu qua biên giới.
Phó cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan (Tổng cục Hải quan) Đào Duy Tám đánh giá, hoạt động giao dịch đặc biệt sôi động sau khi dịch bệnh covid 19 diễn ra. Cơ quan Hải quan đang được Chính phủ giao xây dựng Nghị định về quản lý đối với hoạt động xuất khẩu, nhập khẩu thông qua giao dịch thương mại điện tử. Dự thảo nghị định này cũng đã được Bộ Tài chính trình Chính phủ từ năm 2023.
Theo chỉ đạo của Chính phủ, sau khi có hệ thống công nghệ thông tin để phục vụ cho việc quản lý các hoạt động mua bán, giao dịch trên sàn thì khi đó Nghị định sẽ ban hành và chính thức đi vào cuộc sống.
Bên cạnh việc tạo điều kiện thuận lợi cho các hoạt động giao dịch, cơ quan hải quan cũng tiếp tục rà soát các chủ trương, chính sách để đảm bảo các quy định của hoạt động thương mại điện tử vừa tạo thuận lợi cho các tổ chức, cá nhân được thực hiện mua bán được nhanh chóng, cũng như là bảo hộ nền sản xuất trong nước.
Phó cục trưởng Cục Giám sát quản lý về hải quan Đào Duy Tám.
Có chung nhận định về sự phát triển rất nhanh của thương mại điện tử tại Việt Nam, Phó Chủ tịch Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) Bùi Trung Kiên cho rằng bối cảnh hiện tại đặt ra yêu cầu về một hành lang pháp lý đủ mạnh, đủ thông suốt. Để vừa đảm bảo quyền, lợi, lợi ích chính đáng của người tiêu dùng cũng như các nhà cung cấp, các bên tham gia đồng thời phải đảm bảo quản lý nhà nước, đảm bảo về về an ninh, quốc phòng, phù hợp với các hiệp định, hiệp ước Việt Nam đã ký kết với song phương, đa phương.
"Đối với dự thảo Nghị định về quản lý hải quan đối với sản xuất, nhập khẩu, rất cần thông tin để đảm bảo quản lý tập trung bao gồm cả thông tin người bán, người mua thông tin, những những hàng hóa, thành phẩm có liên quan, giúp cho tất cả những người cùng tham gia trong chuỗi theo dõi một cách toàn trình. Cũng như đồng bộ hóa về các chính sách, thủ tục. Như vậy giúp cho công tác từ khai báo hải quan điện tử đến kê khai thuế, theo dõi thanh toán cũng như là phòng, chống trục lợi, gian lận và cũng như bảo vệ các giá trị hay là Luật sở hữu trí tuệ sẽ được tốt hơn", Phó Chủ tịch VECOM nói.
Về phía doanh nghiệp, Giám đốc Pháp lý và Hải quan, Công ty trách nhiệm hữu hạn chuyển phát nhanh DHL - VNPT Đỗ Thu Thủy cũng kỳ vọng Nghị định có thể được ban hành sớm để hỗ trợ cơ quan hải quan quản lý một cách hiệu quả, cũng như đảm bảo tạo thuận lợi thương mại.