Theo Sở Quy hoạch - Kiến trúc TP.HCM, các trường đại học, cao đẳng tại TP.HCM chiếm hơn 60% số trường toàn vùng Đông Nam Bộ.
Nhiều dự án khu đô thị, làng đại học
Về giáo dục đại học, thành phố có 51 cơ sở giáo dục đại học và Đại học Quốc gia TP.HCM. Ngoài ra còn có 356 cơ sở giáo dục nghề nghiệp, ba phân hiệu, 12 địa điểm đào tạo.
Trong đó trường cao đẳng có 61 cơ sở, trường trung cấp 61 cơ sở, trung tâm giáo dục nghề nghiệp - giáo dục thường xuyên 22 cơ sở, trung tâm giáo dục nghề nghiệp - trung tâm dạy nghề 55 cơ sở.
Theo đánh giá của Sở Quy hoạch - Kiến trúc, các cơ sở giáo dục đại học nằm trong khu vực nội thành thành phố hiện không phù hợp các quy chuẩn, tiêu chuẩn hiện hành, chưa được di dời ra khỏi vùng trung tâm, gây áp lực và mất cân đối về hạ tầng xã hội - kỹ thuật.
Theo đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2025, hệ thống trung tâm giáo dục đại học được định hướng bố trí ở vùng ven nhằm di dời các cơ sở giáo dục bên trong nội đô ra vùng ngoại biên, giảm bớt áp lực cho hạ tầng giao thông.
Trong đó, khu đô thị Đại học Quốc gia TP.HCM với tổng diện tích khoảng 643,7ha được đầu tư xây dựng đồng bộ về hạ tầng, cơ sở vật chất.
Bên cạnh đó, trên địa bàn thành phố có nhiều dự án diện tích lớn còn gặp khó khăn, vướng mắc dẫn đến chưa được thực hiện.
Đó là khu đô thị đại học Hưng Long tại Bình Chánh (511ha), khu Đại học Long Phước tại TP Thủ Đức (172,92ha), khu đô thị đại học Quốc Tế Việt Nam - VIUT (thuộc khu đô thị Tây Bắc) huyện Hóc Môn (306,00ha), khu giáo dục tập trung xã Long Thới, huyện Nhà Bè (151,158ha)... làm ảnh hưởng đến kết quả thực hiện các chỉ tiêu về giáo dục theo các quy hoạch của thành phố.
Việc xây dựng mới, xây thay thế, nâng cấp cải tạo, mở rộng các trường học chưa khả thi do quỹ đất còn nhiều vướng mắc liên quan đến công tác bồi thường, đền bù giải phóng mặt bằng.
3 cụm giáo dục đào tạo
Cũng theo sở này, trong quá trình nghiên cứu điều chỉnh quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060 mạng lưới giáo dục trên địa bàn thành phố được nghiên cứu rà soát đánh giá hiện trạng, pháp lý sử dụng đất để xem xét giữ lại các khu vực quy hoạch hợp lý, khả thi, phù hợp với điều kiện thực tế.
Trên cơ sở này đề xuất lộ trình xã hội hóa giáo dục tăng cường thực hiện các nhóm giải pháp tăng quỹ đất giáo dục.
Theo đồ án điều chỉnh quy hoạch chung TP.HCM đến năm 2040, tầm nhìn đến năm 2060, định hướng phát triển hạ tầng giáo dục đại học và cơ sở giáo dục nghề nghiệp trên địa bàn thành phố tập trung thành từng cụm ở khu vực ngoại thành và ưu tiên phát triển theo 3 hướng: Đông, Nam, Tây Bắc.
Trong đó, cụm trung tâm giáo dục đào tạo phía Đông - Thủ Đức bao gồm Đại học Quốc gia TP.HCM và một số cơ sở phân tán trong TP Thủ Đức.
Cụm trung tâm giáo dục đào tạo phía Nam bao gồm khu đô thị đại học An Phú Tây - Hưng Long, làng đại học Hùng Vương, làng đại học Phong Phú, khu đại học tập trung Long Thới Nhà Bè, các cơ sở giáo dục đào tạo khác.
Cụm trung tâm giáo dục đào tạo phía Tây Bắc gồm khu đô thị đại học Quốc Tế Việt Nam thuộc huyện Hóc Môn cùng một số cơ sở giáo dục đào tạo khác.
Hiện nay một số trường đại học đã và đang triển khai xây dựng và đưa vào sử dụng các cơ sở tại một số làng đại học tại huyện Bình Chánh, Long Phước (TP Thủ Đức).
Trong đó Đại học Kinh tế TP.HCM, Trường đại học Văn Hiến đã đưa vào sử dụng cơ sở tại xã Phong Phú, Bình Chánh. Trường đại học Kinh tế - Tài chính TP.HCM đang triển khai xây dựng cơ sở tại đây.
Trường đại học Luật TP.HCM đã hoàn thành hai tòa nhà tại cơ sở của trường tại phường Long Phước, TP Thủ Đức. Dự kiến năm học 2025 - 2026 đưa vào sử dụng.