TP.HCM đột phá với trung tâm hành chính công một cấp

Phi địa giới là từ khóa chủ đạo trong đề án thí điểm thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công được UBND TP.HCM trình HĐND TP.HCM xem xét thông qua tại kỳ họp chuyên đề sáng nay (27.9). TP.HCM cùng với Hà Nội, Bình Dương và Quảng Ninh là 4 địa phương được Chính phủ giao thí điểm mô hình Trung tâm phục vụ hành chính công một cấp trực thuộc UBND cấp tỉnh.

Bước đi tất yếu

Theo UBND TP.HCM, việc thí điểm Trung tâm phục vụ hành chính công (gọi tắt trung tâm) là bước đi tất yếu, trên cơ sở kế thừa những kết quả đã đạt được từ mô hình Bộ phận một cửa hiện đại, nhằm nâng cao chất lượng giải quyết thủ tục hành chính (TTHC), phục vụ người dân và doanh nghiệp (DN) trong bối cảnh mới. Trung tâm hướng đến chuyên nghiệp hóa bộ phận hướng dẫn, tiếp nhận, số hóa và trả kết quả TTHC; tạo thuận lợi cho người dân tiếp cận và không phân biệt địa giới hành chính khi nộp hồ sơ.

Bên cạnh đó, UBND TP.HCM cũng đánh giá việc hình thành cơ quan chuyên trách về tiếp nhận, trả kết quả hồ sơ TTHC phù hợp với xu hướng quốc tế, khu vực, trong nước. Trung tâm này giữ vai trò điều phối chung, là công cụ hiệu quả để phục vụ công tác điều hành, chỉ đạo của lãnh đạo UBND TP.HCM. Mặt khác, việc ra đời của trung tâm cũng kỳ vọng góp phần khắc phục những hạn chế, bất cập của mô hình bộ phận một cửa truyền thống, giải quyết tình trạng "ách tắc" hồ sơ lĩnh vực đất đai, đầu tư, quy hoạch, xây dựng; qua đó cải thiện chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh và chỉ số hài lòng của người dân về cung ứng dịch vụ công...

Hiện toàn TP.HCM có 352 bộ phận một cửa, gồm 18 cấp sở, 22 cấp huyện và 312 cấp xã với tổng nhân sự tính đến ngày 26.8 là 2.558 công chức, viên chức. Trung bình bộ phận một cửa cấp sở bố trí 15 - 17 người, UBND cấp huyện từ 10 - 12 người, còn UBND cấp xã từ 6 - 7 người. Tại UBND cấp huyện, cấp xã, có những lĩnh vực có phát sinh hồ sơ giải quyết TTHC nhưng số lượng hồ sơ không nhiều hoặc hồ sơ phát sinh theo đợt dẫn đến thực trạng vừa thừa, vừa thiếu trong việc bố trí cán bộ, cơ sở vật chất tại bộ phận một cửa và phòng chuyên môn. Cụ thể, thừa khi bố trí cán bộ tiếp nhận mà số lượng hồ sơ phát sinh không nhiều, còn thiếu trong giải quyết công việc của phòng chuyên môn.

Tính đến tháng 9.2024, TP.HCM đã công bố 1.843 TTHC. Lãnh đạo văn phòng UBND một quận trung tâm cho biết có thủ tục thường xuyên phát sinh hồ sơ như hộ tịch, hoạt động DN, xây dựng, đất đai; nhưng cũng có thủ tục phát sinh theo chu kỳ nhiều năm một lần. Một số thủ tục khác, địa phương này có nhưng địa phương khác không có hoặc rất ít như thủ tục xác nhận sử dụng đất nông nghiệp, chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Đối với khu vực trung tâm, ước tính khoảng 30 - 35% tổng số TTHC phát sinh hồ sơ thường xuyên.

Ra mắt trong tháng 10.2024

Về vị trí pháp lý, trung tâm là cơ quan hành chính thuộc UBND TP.HCM, tương đương cấp sở, trụ sở đặt tại 86 Lê Thánh Tôn (P.Bến Nghé, Q.1). Trung tâm vận hành trên cơ sở Hệ thống thông tin giải quyết TTHC kết nối Cổng dịch vụ công quốc gia, các cơ sở dữ liệu (CSDL) quốc gia, CSDL chuyên ngành, hệ thống nền tảng dùng chung.

Đề án thành lập trung tâm đã nhận được sự chấp thuận của Ban Cán sự Đảng UBND, Ban Thường vụ Thành ủy, Thường trực Thành ủy TP.HCM. Nếu được HĐND TP.HCM thông qua tại kỳ họp, trung tâm dự kiến ra mắt đầu tháng 10.2024, vận hành theo 3 giai đoạn. Giai đoạn 1 từ tháng 10 đến hết tháng 12.2024, trung tâm hoàn thiện tổ chức bộ máy, nhân sự, sửa chữa trụ sở, trang thiết bị, ban hành quy trình, việc tiếp nhận, xử lý hồ sơ như hiện tại. Giai đoạn 2 từ ngày 1.1.2025 - 31.12.2025, tiếp nhận hồ sơ tại chi nhánh trung tâm, 22 chi nhánh quận, huyện, TP.Thủ Đức, 18 điểm tiếp nhận cấp sở và 312 điểm cấp xã.

Giai đoạn 3 từ ngày 1.1.2026 đến hết năm 2026, trung tâm sẽ tinh gọn, giảm cấp trung gian, thực hiện tiếp nhận và trả kết quả đa ngành, đa lĩnh vực, không phụ thuộc địa giới hành chính, không thuộc cấp hành chính. Ở giai đoạn này, số điểm tiếp nhận giảm còn 140 điểm tại các phường, xã, thị trấn thuộc TP.Thủ Đức, 5 huyện (Bình Chánh, Hóc Môn, Củ Chi, Nhà Bè, Cần Giờ) và 4 quận (7, 12, Bình Tân, Gò Vấp), không còn điểm tiếp nhận cấp sở.

Ông Võ Văn Hoan, Phó chủ tịch UBND TP.HCM, cho biết mô hình Trung tâm hành chính công được tổ chức tại nhiều tỉnh, thành trong cả nước và mở rộng xuống cấp huyện. Riêng TP.HCM không tổ chức trung tâm hành chính công cấp tỉnh và cấp huyện mà tổ chức theo mô hình bộ phận một cửa tại các sở ngành, UBND quận, huyện, phường, xã, thị trấn.

Từ tháng 11.2023, Trung tâm hành chính công TP.Thủ Đức chính thức hoạt động theo cơ chế đặc thù của Nghị quyết 98/2023 của Quốc hội về thí điểm cơ chế, chính sách đặc thù phát triển TP.HCM. Ông Hoan cho biết về bản chất, đây là trung tâm phục vụ hành chính công, được UBND và Chủ tịch UBND TP.Thủ Đức ủy quyền thêm một số nhiệm vụ giải quyết TTHC. Theo đó, Giám đốc Trung tâm hành chính công TP.Thủ Đức được quyền ký khoảng 100 loại hồ sơ theo ủy quyền.

Không tăng biên chế

Về điểm khác biệt của Trung tâm phục vụ hành chính công TP.HCM, Phó chủ tịch Võ Văn Hoan nhấn mạnh đây là trung tâm phục vụ hành chính công một cấp, tức toàn TP.HCM chỉ có một trung tâm. "Theo tinh thần chỉ đạo của T.Ư, trung tâm phục vụ hành chính công một cấp thì người dân ở đâu cũng được phục vụ chứ không phải ở nơi nào thì về nơi đó", ông Hoan cho biết.

Về tổ chức bộ máy và biên chế, mô hình này không tăng thêm biên chế, hướng đến tinh gọn bộ máy tại một số cơ quan hành chính. Cụ thể, các sở sẽ không còn bộ phận tiếp nhận hồ sơ hành chính mà chuyển về chi nhánh trung tâm. Các chi nhánh ở quận, huyện và TP.Thủ Đức có thể xem xét thành lập từng nhóm, từng khu vực, chứ không phải tất cả các địa phương đều phải có chi nhánh.

Dù mục tiêu đặt ra là người dân có thể nộp hồ sơ ở bất kỳ điểm tiếp nhận nào, nhưng theo Phó chủ tịch Võ Văn Hoan, TP.HCM sẽ đưa ra một số quy tắc. Cụ thể, người dân ở đâu sẽ được phục vụ hành chính ở đó như lâu nay, người dân ở phường nào thì ra phường, quận đó làm hồ sơ. Trong những trường hợp đặc biệt, người dân có thể nộp cơ quan hành chính khác, không phải mất công về nơi ở hiện tại. Để tránh xáo trộn lớn, TP.HCM sẽ đưa ra danh mục những thủ tục cung cấp dịch vụ công trực tuyến toàn trình, có thể tiếp nhận ngay. Còn những thủ tục rườm rà, có nhiều thành phần hồ sơ thì vẫn tiếp nhận giống như trước.

Trong quá trình hoạt động có thể phát sinh vướng mắc, ông Hoan cho biết sẽ giải quyết thông qua cơ chế quản lý của trung tâm, cơ chế phối hợp với các địa phương, các ngành. "Việc thành lập trung tâm phải từng bước, cẩn trọng và không được xảy ra sai sót vì tác động đến người dân", ông Hoan nhìn nhận.

Thực tế từ tháng 6.2022 đến nay, người dân TP.HCM đã có thể làm hồ sơ không phụ thuộc địa giới hành chính đối với thủ tục cấp bản sao trích lục kết hôn, khai sinh, khai tử, đăng ký nhận cha, mẹ, con. Sự thuận lợi trên đến từ nỗ lực số hóa khoảng

12 triệu hồ sơ của 4 loại sổ hộ tịch: sổ đăng ký kết hôn, sổ đăng ký khai sinh, sổ đăng ký khai tử và sổ đăng ký nhận cha, mẹ, con. Toàn bộ sổ hộ tịch số hóa được đồng bộ với CSDL hộ tịch của Bộ Tư pháp. Người dân không phải mất thời gian về nơi cư trú trước đây hoặc nơi đăng ký trích lục mà có thể đến bất kỳ phường, xã nào tại TP.HCM để trích lục.