Trung Quốc, quốc gia có dân số đang giảm và già hóa nhanh chóng, đang phải đối mặt với cuộc khủng hoảng nhân khẩu học và các nhà hoạch định chính sách đang phải vật lộn để khuyến khích những người trẻ kết hôn và sinh con.
Theo số liệu chính thức, chỉ khoảng 3,43 triệu người ở Trung Quốc đăng ký kết hôn trong sáu tháng đầu năm 2024, giảm 12% so với cùng kỳ năm ngoái và là con số thấp nhất trong một thập kỷ.
Cục Thống kê Quốc gia cũng báo cáo tỷ lệ sinh giảm xuống mức thấp kỷ lục là 9,02 triệu ca sinh vào năm 2023.
Chính phủ Trung Quốc nỗ lực khuyến khích người trẻ kết hôn. (Ảnh: Tân Hoa Xã)
Bộ Nội vụ Trung Quốc mới đây công bố dự thảo sửa đổi Quy định về Đăng ký kết hôn, gọi đây là thay đổi quan trọng để “xây dựng gia đình hạnh phúc và hòa thuận”. Dự thảo này đang được công chúng đóng góp ý kiến cho đến hết ngày 11/ 9.
Theo quy định sửa đổi, các cặp đôi có thể kết hôn chỉ với thẻ căn cước công dân ở bất kỳ nơi nào trên cả nước. Trước đây, các cặp đôi cần phải có sổ hộ khẩu và chỉ có thể đăng ký kết hôn ở nơi họ đăng ký hộ khẩu.
Bản sửa đổi cũng bao gồm thời gian chờ 30 ngày cho việc ly hôn, một trong hai bên có thể rút đơn xin ly hôn. Quy định này chỉ áp dụng cho các đơn xin ly hôn được nộp tại các văn phòng đăng ký, không áp dụng cho ly hôn thông qua tòa án.
Theo Bộ Nội vụ Trung Quốc, lệnh chờ đợi bắt buộc nhằm mục đích "giảm tình trạng ly hôn bốc đồng" nhưng động thái này gây ra cuộc tranh luận trên mạng xã hội Trung Quốc khi những người chỉ trích cho rằng nó sẽ kéo dài những cuộc hôn nhân không hạnh phúc và hạn chế quyền tự do cá nhân.
Người phát ngôn của Bộ Nội vụ cố gắng trấn an dư luận, giải thích rằng quy định mới nhằm tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc đăng ký kết hôn, vì nhiều người không còn sống ở nơi đăng ký hộ khẩu.
Người phát ngôn cũng khẳng định thời gian chờ sẽ không ảnh hưởng đến quyền ly hôn: "Họ vẫn có thể nộp đơn xin ly hôn hoặc đệ đơn kiện. Nếu một cá nhân cảm thấy bị đe dọa bởi đối phương, họ có thể tìm kiếm sự giúp đỡ thông qua các kênh pháp lý".
Giới trẻ Trung Quốc e ngại
He Yafu, một nhà nhân khẩu học độc lập, cho biết những người trẻ không tin đây là nỗ lực của chính phủ nhằm thúc đẩy hôn nhân
Ông He lưu ý rằng công nghệ đã tiến bộ và sổ hộ khẩu không còn cần thiết cho quá trình đăng ký kết hôn nữa. Ông cũng cho biết thời gian cân nhắc để ly hôn phù hợp với Bộ luật Dân sự có hiệu lực vào năm 2021.
" So với hầu hết các quốc gia châu Âu, thời gian chờ 30 ngày ở Trung Quốc là khá ngắn" , ông He nói. "Nhưng vì có xu hướng không kết hôn hoặc sinh con, nhiều người có tâm lý muốn việc kết hôn trở nên khó khăn hơn và ly hôn dễ dàng hơn... vì vậy dự thảo sửa đổi này mới khiến những người trẻ e ngại".
Đối mặt với chi phí sinh hoạt cao, thị trường việc làm đầy thách thức và áp lực công việc ngày càng tăng, nhiều người trẻ đang lựa chọn không kết hôn và lập gia đình. Ngoài ra, ngày càng có nhiều phụ nữ được giáo dục tốt và độc lập về tài chính, điều này dẫn đến nhiều quyền tự do và lựa chọn cá nhân hơn.
Chính phủ đã cố gắng thúc đẩy tỷ lệ sinh bằng các ưu đãi bao gồm nhà ở giá rẻ, cắt giảm thuế và thậm chí hỗ trợ tiền mặt. Chủ tịch Tập Cận Bình kêu gọi phụ nữ quay trở lại với các vai trò truyền thống hơn, thúc giục các quan chức "nuôi dưỡng một loại văn hóa hôn nhân và sinh con mới".
Tuy nhiên, nhiều người trẻ lại bị ảnh hưởng bởi quan niệm hôn nhân là một cái bẫy và không mang lại lợi ích gì.
Đối với một số người trẻ, xu hướng tránh xa hôn nhân là sự giải phóng và họ coi hôn nhân là một định chế lỗi thời, Tiffany Chen, nhà sản xuất phim chưa lập gia đình ở Bắc Kinh, cho biết.
“Khi những người trẻ không còn kết hôn nữa, điều đó có nghĩa là họ tin rằng tình yêu, sự thân mật, tình dục và tình bạn - những khái niệm quan trọng đối với con người - không còn gắn liền với hôn nhân nữa” , Chen nói.