Đồng đô la Mỹ đang mất dần vị thế trên toàn cầu. Vào năm 2024, tỷ lệ của nó trong dự trữ toàn cầu giảm xuống còn 59%, so với 72% vào năm 2002. Đây là mức giảm 13% trong suốt 22 năm qua.
Các con số đã rõ ràng: các quốc gia, đặc biệt là các nước thuộc khối BRICS, đang dần rời xa đồng đô la. Trong cùng khoảng thời gian đó, đồng nhân dân tệ của Trung Quốc tăng nhẹ 3%.
Đồng đô la Mỹ đã là đồng tiền dự trữ hàng đầu thế giới từ sau Thế chiến II. Hiện tại, nó vẫn đại diện cho 58% giá trị của các dự trữ ngoại hối. Nhưng dấu hiệu cảnh báo đã xuất hiện.
Đồng euro, đứng thứ hai, chỉ nắm giữ khoảng 20%. Với các sự kiện toàn cầu gần đây, như chiến dịch đặc biệt của Nga vào Ukraine, các quốc gia ngày càng tìm cách đa dạng hóa dự trữ của họ và giảm sự phụ thuộc vào đồng đô la.
BRICS và việc phi đô la hóa
Các quốc gia BRICS đã lên tiếng mạnh mẽ nhất về việc chuyển đổi khỏi USD. Trong hai năm qua, họ đã đẩy mạnh nỗ lực thúc đẩy việc sử dụng đồng tiền quốc gia của mình trong thương mại.
Trung Quốc, đặc biệt, đã tích cực mở rộng Hệ thống Thanh toán Liên ngân hàng Xuyên biên giới (CIPS).
Mục tiêu? Tạo ra một cơ sở hạ tầng tài chính thay thế mà không phụ thuộc vào đồng đô la hoặc SWIFT, mạng lưới nhắn tin tài chính toàn cầu.
CIPS đã phát triển nhanh chóng. Từ tháng 6/2023 đến tháng 5/2024, có 62 thành viên mới tham gia hệ thống, nâng tổng số lên 142 thành viên trực tiếp và 1.394 thành viên gián tiếp.
Mặc dù SWIFT vẫn là “ông lớn” với hơn 11.000 ngân hàng kết nối, CIPS đang tạo ra những bước đi. Việc Trung Quốc thúc đẩy sử dụng đồng nhân dân tệ trong các giao dịch quốc tế là một thách thức trực tiếp đối với sự thống trị của đồng đô la.
Và mặc dù tỷ lệ của đồng nhân dân tệ trong dự trữ toàn cầu giảm nhẹ từ 2,8% vào năm 2022 xuống còn 2,3% vào năm 2023, phong trào phi đô la hóa đang ngày càng lan rộng.
BRICS cũng đang khám phá các hệ thống thanh toán mới có thể tiếp tục giảm sự phụ thuộc vào USD. Các cuộc thảo luận đang diễn ra về một hệ thống thanh toán nội khối BRICS tiềm năng.
Hệ thống này có thể bao gồm các đồng tiền kỹ thuật số của ngân hàng trung ương (CBDC) và các thỏa thuận hoán đổi tiền tệ xuyên biên giới.
Liệu sự thống trị của đồng đô la có thực sự bị đe dọa?
Đồng đô la không dễ dàng bị lật đổ. Hội đồng Đại Tây Dương kết luận rằng vai trò của USD như là đồng tiền dự trữ toàn cầu chính vẫn được bảo đảm trong ngắn hạn và trung hạn.
Đồng đô la tiếp tục thống trị trong dự trữ ngoại hối, hóa đơn thương mại, và các giao dịch tiền tệ toàn cầu. Đồng euro, mặc dù đã cố gắng hết sức, vẫn chưa thực sự là một mối đe dọa.
Đồng nhân dân tệ cũng vậy, ít nhất là chưa.
Sự thống trị của đồng đô la không chỉ nằm ở dự trữ mà còn sâu sắc trong thương mại và các giao dịch tài chính toàn cầu. USD vẫn là đồng tiền được ưa chuộng trong việc thanh toán thương mại quốc tế.
Và mặc dù các quốc gia như Trung Quốc đang thúc đẩy các lựa chọn thay thế, cơ sở hạ tầng hỗ trợ đồng đô la là rất lớn. Đây là lý do tại sao đồng đô la vẫn mạnh trong dự trữ, thương mại và các giao dịch, bất chấp những nỗ lực lật đổ nó.
Mặc dù Trung Quốc nỗ lực hết mình, đồng nhân dân tệ vẫn bị coi là một lựa chọn rủi ro. Những lo ngại về nền kinh tế Trung Quốc, lập trường của nước này đối với cuộc chiến Nga-Ukraine, và căng thẳng gia tăng với Mỹ và các nước G7 đang kìm hãm sự gia tăng của đồng nhân dân tệ.
Các nhà quản lý dự trữ đang thận trọng, và điều này đã giữ tỷ lệ của đồng nhân dân tệ trong dự trữ toàn cầu ở mức tương đối thấp, ngay cả khi Trung Quốc thúc đẩy việc sử dụng quốc tế nhiều hơn.
Vàng cũng đang trở lại. Gần một phần ba các ngân hàng trung ương có kế hoạch tăng dự trữ vàng của họ trong năm 2024. Các lệnh trừng phạt năm 2022 đối với Nga cho thấy ngay cả đồng euro cũng đi kèm với những rủi ro địa chính trị, tương tự như đồng đô la.
Điều này đã thúc đẩy một số nhà quản lý dự trữ tìm đến vàng như một cách để giảm rủi ro trong danh mục đầu tư của họ. Mặc dù vàng không thể thay thế USD, nhưng nó đang trở thành một phần quan trọng trong phương trình khi các quốc gia cố gắng đa dạng hóa dự trữ của họ.
Vậy điều gì cần để trở thành một đồng tiền dự trữ? Sự ổn định, tính thanh khoản, và niềm tin. USD có đầy đủ những yếu tố này, đó là lý do tại sao nó giữ vị trí hàng đầu trong thời gian dài.
Giỏ ‘Quyền rút vốn đặc biệt của IMF’ bao gồm đồng đô la, euro, nhân dân tệ, yen và bảng Anh. Trong số này, đồng đô la vẫn vượt trội so với phần còn lại.
Xem giá BTC tại đây.