'Vàng không phải hàng hóa thiết yếu, nhưng lại là hàng hóa được tôn sùng'

Giá vàng trong nước cao hơn giá thế giới 5 - 7%

Ngân hàng Nhà nước vừa gửi Quốc hội báo cáo về việc thực hiện Nghị quyết số 62/2022/QH15 về hoạt động chất vấn tại kỳ họp thứ 3 Quốc hội khóa XV (lĩnh vực ngân hàng).

Trong đó, Ngân hàng Nhà nước đã báo cáo tổng kết, đánh giá tình hình triển khai thực hiện Nghị định 24 về quản lý hoạt động kinh doanh vàng.

Ngân hàng Nhà nước nêu rõ, cơ quan này đã trình Thủ tướng Chính phủ Tờ trình số 28 ngày 20.3 về báo cáo tổng kết, đánh giá tình hình thực hiện Nghị định 24. Trong đó, đề xuất 4 nhóm giải pháp và 2 nhóm kiến nghị nhằm thực hiện chức năng quản lý thị trường vàng trong thời gian tới.

Thời gian qua, Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp cùng các bộ, ngành và địa phương triển khai tổng thể các giải pháp để xử lý tình trạng chênh lệch giá vàng cao, ổn định thị trường vàng, góp phần ổn định kinh tế vĩ mô; chỉ đạo Ngân hàng Nhà nước các địa phương phối hợp với cơ quan chức năng tăng cường công tác nắm tình hình, kiểm tra, thanh tra đối với hoạt động kinh doanh vàng tại địa phương.

Ngoài ra, Ngân hàng Nhà nước đã yêu cầu các tổ chức tín dụng, các doanh nghiệp được cấp phép kinh doanh mua bán vàng miếng chấp hành nghiêm các quy định của pháp luật về hoạt động kinh doanh vàng; thực hiện chế độ hóa đơn chứng từ theo quy định của pháp luật.

Đề nghị Bộ Công an, Bộ Công thương, Bộ Tài chính tăng cường công tác kiểm tra, thanh tra, giám sát theo chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn được giao; xử lý nghiêm các hành vi vi phạm pháp luật như buôn lậu vàng qua biên giới, thao túng, trục lợi... gây mất ổn định thị trường vàng.

Cụ thể, năm 2024, Ngân hàng Nhà nước đã phối hợp với Bộ Công an, Thanh tra Chính phủ, Bộ Công thương, Bộ Tài chính tổ chức đoàn thanh tra liên ngành về việc chấp hành chính sách, pháp luật trong hoạt động kinh doanh vàng theo Quyết định 324 ngày 17.5. Đến nay, việc thanh tra trực tiếp đã kết thúc và đang trong quá trình dự thảo báo cáo kết luận.

Trên cơ sở các quy định của pháp luật hiện hành, Ngân hàng Nhà nước cũng đã tổ chức đấu thầu bán vàng miếng trực tiếp để bổ sung nguồn cung vàng miếng SJC cho thị trường. Phối hợp với các bộ, ngành, đặc biệt là Bộ Công an và chính quyền các địa phương để đảm bảo an ninh trật tự, đảm bảo hiệu quả của các phương án can thiệp.

Ngân hàng Nhà nước nhấn mạnh, với những giải pháp đồng bộ của Ngân hàng Nhà nước và sự phối hợp hiệu quả của các cơ quan chức năng, chênh lệch giữa giá vàng trong nước và giá vàng thế giới đã được kiểm soát và duy trì với biên độ phù hợp.

Giá vàng trong nước hiện cao hơn giá vàng thế giới khoảng 5 - 7%. Thị trường vàng đã ổn định trở lại, góp phần hỗ trợ tích cực cho thị trường ngoại tệ, tỷ giá và điều hành các chính sách kinh tế vĩ mô.

Nên chấm dứt chương trình bình ổn giá vàng miếng

Những ngày gần đây, giá vàng trong nước tăng "nóng" theo đà tăng của giá vàng thế giới đang là câu chuyện thu hút nhiều sự quan tâm. Ngay hôm nay 22.10, giá vàng miếng đã tăng thêm 1 triệu đồng/lượng, lên mức 89 triệu đồng/lượng; giá vàng nhẫn cao nhất cũng đã vượt 87 triệu đồng/lượng.

Trao đổi với Thanh Niên, chuyên gia tài chính - ngân hàng Nguyễn Trí Hiếu đánh giá, vàng không phải là hàng hóa thiết yếu, nhưng lại là hàng hóa được "tôn sùng". Giá vàng nhạy cảm với những biến động kinh tế và những biện pháp của nhà quản lý, có thể tác động đến các cân đối vĩ mô.

Ông Hiếu phân tích, những xung đột chính trị và quân sự hiện nay tại Ukraine, Trung Đông và cuộc bầu cử Tổng thống Mỹ đã và đang có tác động đẩy mạnh giá vàng thế giới vì nhà đầu tư xem vàng như nơi trú ẩn an toàn chống khủng hoảng.

Cạnh đó, nhiều ngân hàng T.Ư vẫn tiếp tục mua vàng để tăng dự trữ quốc gia, đặc biệt trong bối cảnh bất ổn của kinh tế toàn cầu và biến động của các ngoại tệ. Vàng vẫn được xem là cấu phần quan trọng và ổn định trong danh mục dự trữ quốc gia.

Với Việt Nam, về cung - cầu thị trường vàng, theo báo cáo của Hội đồng Vàng thế giới, tổng nhu cầu vàng miếng và vàng xu trong nửa đầu năm 2024 đạt 26 tấn, mức cao nhất kể từ năm 2014. Việt Nam có nhu cầu về vàng trang sức, nhu cầu tích lũy, nhu cầu làm nguyên liệu để sản xuất và nhu cầu dùng để đầu tư.

Thị trường vàng và hoạt động kinh doanh vàng đang được quy định bởi Nghị định 24. Trong đó, việc nhập khẩu vàng nhằm kiểm soát ngoại hối được quy định bởi Ngân hàng Nhà nước. Ngân hàng Nhà nước độc quyền nhập khẩu vàng. SJC là thương hiệu vàng quốc gia; cấm kinh doanh vàng trên tài khoản và đóng cửa sàn giao dịch vàng.

Vị chuyên gia cho rằng, thời gian qua, dù cơ quan quản lý nhà nước đã có nhiều nỗ lực, triển khai các biện pháp mạnh tay trong quản lý hoạt động kinh doanh vàng, song chưa thực sự dập tắt được cơn "sốt nóng" trên thị trường vàng, cả vàng miếng lẫn vàng nhẫn.

Giải pháp lâu dài về quản lý bền vững thị trường vàng vẫn là sửa đổi Nghị định 24 theo hướng: Ngân hàng Nhà nước giao việc nhập khẩu vàng cho các nhà kinh doanh vàng có uy tín và khả năng tài chính, tập trung vào vai trò là nhà quản lý thay vì trực tiếp tham dự vào thị trường vàng.

Với vai trò là nhà quản lý và giám sát thị trường vàng, Ngân hàng Nhà nước giao chỉ tiêu nhập khẩu vàng cho các nhà kinh doanh vàng được Ngân hàng Nhà nước cho phép nhập khẩu.

"Nên rút lại thương hiệu quốc gia của vàng SJC để các sản phẩm vàng trên thị trường có thể cạnh tranh bình đẳng. Ngoài ra, thành lập sàn vàng quốc gia và cho phép các quỹ đầu tư vàng phát hành chứng chỉ vàng, đồng thời khuyến khích người dân đầu tư vào các quỹ này thay vì giữ vàng vật chất tại nhà riêng", ông Hiếu nêu ý kiến.

Vị chuyên gia nhấn mạnh, nên chấm dứt chương trình bình ổn giá vàng miếng; cho phép thị trường vàng miếng và vàng nhẫn hoạt động theo nguyên tắc cung - cầu của thị trường; kiểm soát và xử phạt nặng các hành vi buôn lậu vàng…