Người dân tuyệt đối không chủ quan với vết thương hở, dù nhỏ, bởi có thể nhiễm bệnh uốn ván nặng, phải lọc máu, nguy cơ tử vong cao.
Thời gian gần đây, Trung tâm Bệnh Nhiệt đới - Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội) liên tục tiếp nhận các ca bệnh uốn ván với bệnh cảnh nặng nề, cần điều trị hồi sức tích cực, phải lọc máu, chi phí điều trị rất lớn, nguy cơ tử vong cao.
Mắc bệnh uốn ván từ những vết thương nhỏ
Bệnh nhân nam NVG, 49 tuổi, làm nghề thợ mộc ở Bắc Ninh, đến khám tại Bệnh viện Bạch Mai với biểu hiện ban đầu cứng hàm, khó há miệng, khó thở, đi lại khó khăn.
Khai thác bệnh sử của bệnh nhân được biết, trước khi nhập viện 2 tuần, bệnh nhân bị máy bào gỗ cắt qua đốt số 1 ngón áp út ở bàn tay trái.
Do chủ quan, bệnh nhân không đi tiêm phòng uốn ván mà đã tự xử lý vết thương, đắp lá tại nhà.
Khi vào viện, vết thương ở ngón tay đã bị hoại tử, có màu đen, nghi có chứa dị vật.
Bệnh nhân được xử lý cắt lọc, rửa sạch vết thương. Các bác sĩ chẩn đoán bệnh nhân bị uốn ván toàn thể, suy hô hấp, chỉ định bệnh nhân nhập viện điều trị.
Tuy nhiên, sau 2 tuần điều trị, bệnh nhân tiến triển nặng dần, phải điều trị hồi sức tích cực bằng các phương pháp thở máy, lọc máu, dùng kháng sinh liều cao chống nhiễm khuẩn, vận mạch, bổ sung vi chất, truyền dinh dưỡng.
Bệnh nhân cũng được tiêm vaccine và huyết thanh phòng uốn ván để trung hòa độc tố.
Sau nhiều lần hội chẩn đa chuyên khoa, bệnh nhân vẫn trong tình trạng nguy kịch, sốc nhiễm khuẩn, suy hô hấp, suy gan thận cấp, tiêu cơ vân cấp, vô niệu, nguy cơ tử vong cao.
Trường hợp khác là nam bệnh nhân NVM, 56 tuổi, làm nghề nông ở Hải Dương. Người này nhập viện trong tình trạng cứng hàm, khó ăn, khó nuốt, không há được miệng, tăng trương lực cơ toàn thân, đau đầu, mệt mỏi.
Được biết, trước khi vào viện 1 tuần, bệnh nhân có nhọt ở ngón chân cái nhưng vẫn lội nước bẩn khiến vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể thông qua vết thương.
Sau nhiều ngày được theo dõi và điều trị tích cực, bệnh nhân có tiến triển khả quan hơn, tuy nhiên vẫn chứa nhiều nguy cơ tiềm ẩn tử vong vì có thể xảy ra các biến chứng suy hô hấp, bội nhiễm trên cơ địa nhiều bệnh nền.
Tương tự, nam bệnh nhân LVT, 56 tuổi, làm nghề nông ở Đan Phượng, Hà Nội, cũng nhập viện tại Trung tâm Bệnh Nhiệt đới - Bệnh viện Bạch Mai trong tình trạng cứng hàm, khó há miệng, nuốt sặc, khó thở, chân tay co cứng, tăng trương cơ toàn thân. Bệnh nhân được chẩn đoán uốn ván toàn thể.
Được biết, trước đó 3 tuần, bệnh nhân đi chân đất làm ruộng và dẫm vào đinh, gây chảy máu. Sau đó, người này tự uống kháng sinh và cũng không tiêm phòng uốn ván.
Ngay khi vào viện, bệnh nhân được tiêm vaccine uốn ván và kháng huyết thanh, cắt lọc rửa vết thương bằng oxy già, loại bỏ dị vật.
Sau 3 ngày điều trị, bệnh nhân đã có dấu hiệu chuyển biến tích cực.
Tuyệt đối không chủ quan với vết thương ngoài da
Theo các bác sĩ, qua ghi nhận qua 3 trường hợp mắc bệnh uốn ván trên, không thể chủ quan với những vết thương hở ở tay, chân; càng không để vết thương, dù nhỏ, tiếp xúc với nước bẩn, bùn đất.
“Cả 3 bệnh nhân trên đều chủ quan, tự xử lý, sơ cứu vết thương tại nhà mà không hề biết mình đã bị nhiễm vi khuẩn uốn ván. Chỉ khi đã vào giai đoạn toàn phát thì mới đi khám trong tình trạng nặng, tiên lượng khó khăn, bệnh nặng đe dọa tính mạng”, PGS Đỗ Duy Cường, Giám đốc Trung tâm Bệnh Nhiệt đới - Bệnh viện Bạch Mai nói.
Theo bác sĩ Cường, bệnh uốn ván là bệnh nhiễm khuẩn cấp tính, nguy hiểm do vi khuẩn Clostridium tetani sống ở môi trường đất bẩn xâm nhập vào cơ thể. Trong điều kiện yếm khí (miệng vết thương bị bịt kín), vi khuẩn sẽ sản sinh ra ngoại độc tố.
Độc tố này rất mạnh, xâm nhập vào máu và đi đến các tế bào thần kinh vận động và các sợi cơ, có khả năng làm tăng mức độ kích thích dẫn truyền, gây co cứng cơ và co giật.
Triệu chứng lâm sàng là sau khoảng 1-2 tuần khi nhiễm vi khuẩn, bệnh nhân sẽ có biểu hiện cứng hàm, khó nhai, khó nuốt, sau đó cứng cơ, tăng trương lực cơ toàn thân. Mức độ nặng sẽ có biểu hiện co giật, toàn thân uốn cong, kèm theo khó thở, suy hô hấp, rối loạn thần kinh thực vật.
“Nếu không xử trí kịp thời bằng các biện pháp hồi sức tích cực sẽ nhanh chóng dẫn tới tử vong hoặc có nhiều biến chứng trên các hệ tim mạch, hô hấp, tiết niệu, tiêu hóa, xương khớp.
Do vậy, người dân tuyệt đối không nên chủ quan với vết thương ngoài da”, bác sĩ Cường nhấn mạnh.
Theo đó, các đối tượng có nguy cơ cao bị mắc bệnh uốn ván là nông dân, công nhân chưa được tiêm phòng uốn ván và tiếp xúc nhiều với đất, bùn, nước thải, môi trường chăn nuôi gia súc gia cầm, công trường, và trẻ sơ sinh mà trong thời kỳ mang thai mẹ không tiêm phòng uốn ván.
Ngoài ra, uốn ván sơ sinh có thể bị lây truyền qua dụng cụ y tế không tiệt trùng khi cắt dây rốn cho trẻ. Đây là một thể rất nặng của bệnh uốn ván, tỉ lệ tử vong rất cao.
Bác sĩ Cường khuyến cáo khi bị thương, trầy xước da thì người dân cần ngay lập tức sát trùng vết thương đúng cách, tránh bịt kín vết thương. Sau đó đến cơ sở y tế để được tiêm phòng kháng huyết thanh kèm xử lý vết thương bằng cách cắt lọc tổ chức hoại tử, dập nát, loại bỏ dị vật.
Khi tiếp xúc với bùn đất, vật dụng ô nhiễm cần có biện pháp bảo hộ như đi ủng, găng tay. Tại các nông trại, công trường cần có các chất tiệt trùng để sơ cứu như xà phòng, nước rửa tay sát trùng, cồn y tế.
Để điều trị bệnh uốn ván, người bệnh cần nhanh chóng được xử lý vết thương, tiêm kháng huyết thanh trung hòa độc tố để giảm tối đa biến chứng, dùng kháng sinh phổ rộng chống bội nhiễm, hỗ trợ thở máy, hồi sức tích cực, chăm sóc dinh dưỡng; đặc biệt cần được theo dõi sát sao tình trạng hô hấp và dùng thuốc an thần để khống chế co giật.
Để phòng bệnh uốn ván, trước hết cần tiêm phòng vaccine, nhất là những đối tượng có nguy cơ cao. Trẻ em phòng bệnh uốn ván từ 2 tháng tuổi với liều vaccine 6/1 theo hướng dẫn của cơ quan y tế; phụ nữ mang thai cần tiêm phòng uốn ván vào đúng thời điểm thai kỳ.