Não mô cầu có thể gây viêm ngoài màng tim hoặc viêm màng não, nhiễm trùng huyết, diễn biến bệnh nhanh, tỷ lệ để lại di chứng cao.
Bác sĩ Bạch Thị Chính, Giám đốc Y khoa Hệ thống tiêm chủng VNVC, cho biết như trên trong bối cảnh Sở Y tế TP HCM hôm nay ghi nhận ca tử vong sau sốc nhiễm trùng do não mô cầu thể tối cấp. Đây là bệnh truyền nhiễm có tỷ lệ tử vong cao, đồng thời dễ lây lan thông qua đường hô hấp.
Theo bác sĩ, vi khuẩn não mô cầu thường trú ẩn trong cổ họng, không gây ra triệu chứng. Khi bị viêm họng hoặc nhiễm trùng, suy giảm miễn dịch, vi khuẩn sẽ xâm nhập niêm mạc, phá vỡ hàng rào phòng vệ.
Viêm màng não do não mô cầu có thể trở nặng, tử vong trong vòng 24 giờ. Ảnh: Unsplash
Não mô cầu gây ra hai thể phổ biến gồm viêm màng não và nhiễm trùng huyết, có thể gây tử vong nhanh chỉ trong 24 giờ kể từ khi khởi phát triệu chứng đầu tiên. 8 giờ đầu tiên, triệu chứng tương tự bệnh viêm đường hô hấp thông thường khác như nhức đầu, đau họng, đau mỏi cơ, khát, sốt.... 9-15 giờ tiếp theo, cơ thể giảm sự thèm ăn, buồn nôn, nôn, đau chân, khó chịu, buồn ngủ, khó thở. 16-24 giờ, bệnh nhân tiêu chảy, cứng cổ, lạnh tay chân, hình thành tử ban xuất hiện độc lập hoặc liên kết với nhau tạo thành đám và sau đó rơi vào hôn mê, lú lẫn và tử vong.
Trẻ sơ sinh có các biểu hiện như thóp căng phồng, li bì, bỏ bú, cáu gắt... Nếu xuất hiện nốt tử ban ở vùng thân và hai chân, bệnh nhân biến chứng nhiễm độc nặng do vi khuẩn não mô cầu, ví dụ nhiễm khuẩn huyết, suy đa tạng, nguy cơ tử vong cao.
Ngoài ra, não mô cầu có thể gây viêm ở ngoài màng tim, niệu đạo, phổi, kết mạc, khớp. Trong đó, viêm màng não do não mô cầu để lại nhiều di chứng về thể chất và tinh thần, như sẹo do hoại tử da, cắt cụt chi, điếc, mù lòa, rối loạn tâm lý, thiểu năng trí tuệ...
Theo Cục Y tế dự phòng, ở nơi bệnh lưu hành, 5-10% người nhiễm não mô cầu ở hầu, họng nhưng không biểu hiện triệu chứng lâm sàng. Trong vụ dịch, có thể có trên 25% số người bị nhiễm vi khuẩn không biểu hiện lâm sàng điển hình và trên 50% số người khỏe mang vi khuẩn não mô cầu.
Thanh thiếu niên tiêm vaccine ngừa não mô cầu tại VNVC. Ảnh: Nhật Linh
Bác sĩ Chính khuyến cáo cách phòng bệnh do não mô cầu hiệu quả nhất là tiêm chủng vaccine. Trong 13 nhóm huyết thanh của vi khuẩn, 5 nhóm A, B, C, Y, W-135 đã có vaccine phòng ngừa tại Việt Nam. Các loại vaccine gồm mũi ngừa não mô cầu nhóm B thế hệ mới (Bexsero), dành cho người hai tháng đến 50 tuổi; loại ngừa nhóm BC (Mengoc BC) dành cho người 6 tháng đến 45 tuổi; mũi phòng nhóm A, C, Y, W-135 (Menactra), tiêm từ 9 tháng đến 55 tuổi.
Vaccine não mô cầu không tạo miễn dịch chéo giữa các nhóm huyết thanh gây bệnh. Vì vậy, trẻ em và người lớn cần tiêm sớm và đầy đủ vaccine phòng 5 nhóm huyết thanh. Ngoài vaccine não mô cầu, mọi người nên tiêm thêm những loại phòng bệnh khác để miễn dịch đầy đủ, tránh nguy cơ bệnh chồng bệnh.
Bên cạnh đó, người dân cần áp dụng thêm các biện pháp khác như tránh nơi đông người, súc miệng, họng bằng dung dịch sát khuẩn thông thường, đeo khẩu trang, khoảng cách, rửa tay thường xuyên, vệ sinh nhà cửa thông thoáng. Người sống cùng một gia đình hạn chế sử dụng chung dụng cụ ăn uống như bát, đũa, thìa, ly... Lý do, việc sống và sinh hoạt ở nơi đông người tạo điều kiện thuận lợi cho vi khuẩn não mô cầu lây truyền nhanh hơn qua đường hô hấp.
Người bệnh nền cần kiểm soát tốt bệnh đang mắc, tuân thủ uống thuốc và khám theo chỉ định bác sĩ. Hàng ngày, mọi người uống đủ nước, chế độ dinh dưỡng đầy đủ để nâng cao sức đề kháng. Khi sốt cao, đau đầu, buồn nôn và nôn, cứng cổ, người dân cần đến ngay cơ sở y tế để được khám và điều trị, không tự mua và sử dụng kháng sinh.
Gia Nghi
Độc giả đặt câu hỏi tư vấn vaccine tại đây để bác sĩ trả lời.