Bộ Tài chính đang tiến hành rà soát và đánh giá toàn diện Luật Thuế thu nhập cá nhân, bao gồm cả vấn đề về mức giảm trừ gia cảnh, nhằm báo cáo Chính phủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội và Quốc hội để xem xét sửa đổi, bổ sung trong thời gian tới.
Việc rà soát và đánh giá toàn diện này được Bộ Tài chính nhắc tới tại văn bản trả lời kiến nghị của cử tri 6 tỉnh, thành phố: Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Bắc Kạn, Đồng Nai, Lạng Sơn, Nghệ An. Đây là một bước đi hợp lý và kịp thời trong bối cảnh lương cơ sở đã tăng 30% kể từ ngày 1/7/2024, dẫn đến việc tổng thu nhập của cán bộ, công chức tăng theo.
Bộ Tài chính cho biết, theo quy định của Luật Thuế thu nhập cá nhân hiện hành, cá nhân được trừ các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp, bảo hiểm trách nhiệm nghề nghiệp đối với một số ngành nghề phải tham gia bảo hiểm bắt buộc, trừ đi mức giảm trừ gia cảnh, các khoản đóng góp từ thiện, nhân đạo, các khoản phụ cấp, trợ cấp theo quy định...; số còn lại mới là thu nhập làm căn cứ tính thuế thu nhập cá nhân.
Theo Báo cáo khảo sát mức sống dân cư năm 2023 của Tổng cục Thống kê (Bộ Kế hoạch và Đầu tư) công bố, thu nhập bình quân đầu người/tháng của Việt Nam trong năm 2023 (theo giá hiện hành) là 4,96 triệu đồng và nhóm hộ có thu nhập cao nhất (nhóm gồm 20% dân số giàu nhất - nhóm 5) có thu nhập bình quân là 10,86 triệu đồng/tháng/người.
Theo đó, mức giảm trừ cho người nộp thuế hiện nay (11 triệu đồng/tháng) là hơn 2,2 lần so với mức thu nhập bình quân đầu người (cao hơn nhiều so với mức phổ biến mà các nước đang áp dụng từ 0,5 - 1 lần), đồng thời cũng cao hơn mức thu nhập bình quân của nhóm 20% dân số có thu nhập cao nhất. Mức giảm trừ đối với người phụ thuộc cũng gần với mức thu nhập bình quân đầu người hiện nay.
Với mức giảm trừ cho bản thân người nộp thuế hiện nay là 11 triệu đồng/tháng và cho mỗi người phụ thuộc là 4,4 triệu đồng/tháng thì người có thu nhập từ tiền lương, tiền công ở mức 17 triệu đồng/tháng (nếu có 1 người phụ thuộc) hay mức 22 triệu đồng/tháng (nếu có 2 người phụ thuộc) sau khi trừ các khoản bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thất nghiệp... cũng chưa phải nộp thuế thu nhập cá nhân.
CPI tăng dưới 20% nên chưa điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh
Bộ Tài chính cũng cho biết, chưa thể điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh, là do từ năm 2020 đến nay, chỉ số giá tiêu dùng biến động chưa tới 20%.
Cụ thể, tại khoản 4 Điều 1 Luật Thuế thu nhập cá nhân số 26/2012/QH13 quy định: "Trường hợp chỉ số giá tiêu dùng (CPI) biến động trên 20% so với thời điểm luật có hiệu lực thi hành hoặc thời điểm điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh gần nhất thì Chính phủ trình Ủy ban Thường vụ Quốc hội điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh quy định tại khoản này phù hợp với biến động của giá cả để áp dụng cho kỳ tính thuế tiếp theo".
Theo số liệu của Tổng cục Thống kê, CPI năm 2020 tăng 3,23%; CPI năm 2021 tăng 1,84%; CPI năm 2022 tăng 3,15% và CPI năm 2023 tăng 3,25%. Như vậy, CPI biến động chưa đến 20% kể từ thời điểm điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh gần nhất (năm 2020). Do đó, theo quy định của luật Thuế Thu nhập cá nhân hiện hành thì chưa thể điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh.
Theo Bộ Tài chính, thuế thu nhập cá nhân điều tiết thu nhập của cá nhân, việc thực hiên chính sách thuế này có vai trò rất quan trọng để triển khai chính sách phân phối lại. Cùng với các nguồn thu khác, nguồn thu từ thuế thu nhập cá nhân đã tạo nên quỹ ngân sách nhà nước để đáp ứng rất nhiều các nhu cầu chi cho đầu tư phát triển, an ninh quốc phòng, đảm bảo an sinh xã hội xóa đói giảm nghèo.
Lần đầu tiên vào năm 2012, Quốc hội đã ban hành Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Thuế thu nhập cá nhân (số 26/2012/QH13), nâng mức giảm trừ gia cảnh đối với đối tượng nộp thuế từ 4 triệu đồng lên 9 triệu đồng mỗi tháng.
Lần thứ hai vào năm 2020, Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành Nghị quyết 954/2020/UBTVQH14, điều chỉnh mức giảm trừ gia cảnh lên 11 triệu đồng/tháng đối với người nộp thuế và 4,4 triệu đồng/tháng đối với mỗi người phụ thuộc.
Hiện nay, thực tế cho thấy Luật Thuế thu nhập cá nhân, đặc biệt là mức giảm trừ gia cảnh, đã bộc lộ nhiều bất cập và trở nên lỗi thời so với tình hình thực tế.
Tuy nhiên, việc điều chỉnh không thể diễn ra ngay lập tức, dù rằng nó rất cấp thiết bởi như bà Nguyễn Phương Thủy - Phó Chủ nhiệm Ủy ban Pháp luật của Quốc hội, tại buổi họp báo bế mạc Kỳ họp thứ 7 Quốc hội khóa XV, đã nhấn mạnh rằng dù dư luận xã hội và các đại biểu Quốc hội đều cho rằng đây là vấn đề cần được triển khai sớm, nhưng để một dự án luật được đưa vào chương trình xây dựng luật, pháp lệnh của Quốc hội, phải tuân thủ quy trình và thủ tục nghiêm ngặt.