Sáng 21-8, đại biểu Điểu Huỳnh Sang (đoàn Bình Phước) đã nêu câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan về phát triển nhãn hiệu, thương hiệu của các nông sản chủ lực.
Cần xây dựng chuỗi chia sẻ liên kết
Ông thông tin nông sản hạt điều với kim ngạch xuất khẩu đạt 3,6 tỉ USD vào năm 2023, còn giá sầu riêng tăng liên tục lập đỉnh, với diện tích tăng từ 32.000 lên 150.000ha chỉ trong 5 năm.
Băn khoăn việc phát triển và bảo vệ nhãn hiệu, thương hiệu của nước ta hiện nay chưa thực sự hiệu quả, đại biểu đề nghị bộ trưởng cho biết giải pháp bảo đảm giá trị thương hiệu điều, sầu riêng, đảm bảo ổn định vùng nguyên liệu và đời sống người dân.
Trả lời câu hỏi này, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho hay ông từng về huyện Bù Đăng (tỉnh Bình Phước), đứng trên một vườn trồng điều và nhìn phía bên kia vườn, thấy bà con đang đốn cây điều để trồng cây sầu riêng.
"Tôi hỏi bà con cây điều là cây thủ phủ, vương quốc, gắn bó bao đời với vùng Bình Phước, tại sao bà con nỡ chặt bỏ cây để trồng sầu riêng?
Bà con nói với tôi, ông thấy giờ trồng sầu riêng thu nhập 1 tỉ đồng/ha, còn trồng điều chúng tôi chỉ thu 35-40 triệu, ông nghĩ chúng tôi nên như thế nào?", ông Hoan kể lại.
Ông nói đó là câu trả lời "rất đắng lòng" và có những vấn đề từ thực tiễn khiến ông suy nghĩ rất nhiều.
Đưa ra giải pháp, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh cần ứng biến theo quy luật thị trường, không thể ngăn bằng công cụ kinh tế khác.
Ông cho biết ở Bình Phước đã tổ chức mô hình khuyến nông trồng nấm linh chi đỏ dưới tán điều, nhằm tạo đa tầng giá trị. "Nấm linh chi đỏ đem lại thu nhập rất cao, nằm dưới tán điều nên bà con giữ được tán điều vì có thêm sinh kế là nấm linh chi đỏ", ông Hoan nói.
Đánh giá Hiệp hội Doanh nghiệp trẻ Bình Phước chế biến điều rất đa dạng, bộ trưởng nhấn mạnh cần đẩy nhanh các sản phẩm OCOP từ cây điều.
Bộ trưởng cho hay đã làm việc với Hiệp hội Điều Việt Nam, qua đó cần xây dựng chuỗi chia sẻ liên kết giữa người trồng điều với doanh nghiệp chế biến điều, khắc phục bất ổn khi ta vẫn phải nhập điều thô từ nước ngoài, còn bà con lại trồng điều.
Phải có hiệp hội ngành hàng, sự liên kết
Để bảo vệ giá trị nhãn hiệu, thương hiệu nông sản như sầu riêng, Bộ trưởng Lê Minh Hoan nhấn mạnh muốn xây dựng thương hiệu, quy chuẩn phải có hiệp hội ngành hàng, phải có sự liên kết giữa bà con và các hiệp hội, doanh nghiệp.
"Không còn con đường nào khác, muốn xây dựng thương hiệu sầu riêng thì phải có hiệp hội ngành hàng, trong đó có sự liên kết của các doanh nghiệp, các nhà vựa với bà con nông dân trồng sầu riêng để bảo vệ thương hiệu, nhãn hiệu", bộ trưởng nêu rõ.
Mới đây, bộ vừa ký Hiệp định thư thứ 2 về sầu riêng chế biến như cơm sầu riêng, hạt sầu riêng, sầu riêng đông lạnh… Do đó, ông khẳng định hiện chúng ta đã mở cửa ngành hàng sầu riêng với thị trường Trung Quốc.
Vì vậy, theo bộ trưởng, muốn đưa sầu riêng trở thành sản phẩm quốc gia cần xây dựng, thiết kế chính sách chung về sầu riêng cho nông dân, doanh nghiệp, khoa học công nghệ, cơ sở hạ tầng… nếu muốn đi xa.
Bởi chúng ta hiện đang đi sau thị trường Thái Lan, Malaysia xuất khẩu sầu riêng sang Trung Quốc...
Trả lời câu hỏi liên quan xuất khẩu nông sản, lúa gạo, Bộ trưởng Lê Minh Hoan cho biết chúng ta có sự tăng trưởng vượt bậc, đến thời điểm này so với năm 2023 đã tăng được 20%. Tuy nhiên vẫn còn tiềm ẩn rất nhiều rủi ro có thể xảy ra vào bất kỳ thời điểm nào.
Ông nói chúng ta không thể làm chủ hết được cả thị trường bởi vì trên thị trường có rất nhiều quốc gia cạnh tranh cùng một mặt hàng với nước ta.
Do đó, giải pháp hữu hiệu nhất, theo bộ trưởng, là cần tổ chức lại sản xuất, tổ chức ngành hàng, tổ chức lại thị trường, tổ chức lại hiệp hội và Hội đồng lúa gạo quốc gia, có sự điều chỉnh nhất định cho từng giai đoạn giá cả lên xuống thất thường hoặc biến cố ngoài mong muốn...
Đồng thời có chính sách giúp đỡ người dân, doanh nghiệp... để phải biến ngành hàng nông sản không phải nghĩ đến thu bao nhiêu tiền mà nghĩ đến hình ảnh, thương hiệu quốc gia.
Các địa phương cũng cần tạo thị trường ổn định để đảm bảo điều hòa những nông sản của địa phương mình.