Bộ Y tế không chấp nhận lobby khi xây dựng chính sách liên quan sức khỏe

Hôm nay 3.10, hội thảo báo chí về tăng cường năng lực triển khai thực hiện Công ước khung về kiểm soát thuốc lá được Bộ Y tếtổ chức tại Vĩnh Phúc.

Tại hội thảo, bà Đinh Thị Thu Thủy, Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế (Bộ Y tế), cho biết từ 2004, Việt Nam đã tham gia phê chuẩn Công ước khung về kiểm soát thuốc lá (FCTC), là quốc gia thứ 47 trên thế giới tham gia phê chuẩn công ước này.

Có hiệu lực từ 17.3.2005, điều 5.3 của FCTC quy định: khi hoạch định và tham gia các chính sách liên quan đến y tế công cộng, các bên, đặc biệt là cơ quan xây dựng chính sách cần lưu ý để không bị tác động bởi lợi ích thương mại, lợi ích nhóm.

Theo bà Thủy: "Bộ Y tế luôn thận trọng và lưu ý khi làm các chính sách pháp luật có sự mâu thuẫn lợi ích y tế công cộng và liên quan đến lợi ích doanh nghiệp. Đặc biệt liên quan đến các chính sách liên quan đến kiểm soát thuốc lá, vì Việt Nam đã phê chuẩn Công ước khung về kiểm soát thuốc lá".

Cũng theo Phó vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Y tế đang tham gia xây dựng một số chính sách, đó là đề nghị sửa đổi luật Thuế tiêu thụ đặc biệt và đề xuất ban hành nghị quyết về cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Đây là những văn bản pháp lý quan trọng, thể hiện rõ sự đấu tranh bảo vệ lợi ích y tế công cộng với lợi ích nhóm, lợi ích doanh nghiệp, ngành công nghiệp thuốc lá.

"Bộ Y tế không chấp nhận tiếp xúc hay tác động của các công ty sản xuất thuốc lá, tránh các tình huống lobby chính sách, chưa bao giờ nhận các tài trợ của các công ty thuốc lá", bà Thủy khẳng định.

Ông Đào Thế Sơn, chuyên gia Tổ chức Y tế công cộng toàn cầu Vital Strategies, nhận định lobby chính sách là thực tiễn tại các quốc gia vì các công ty có động cơ về lợi nhuận. Nhưng đối với các sản phẩm có hại cho sức khỏe, tức là ảnh hưởng đến toàn dân thì chúng ta cần hạn chế tối đa việc lobby này. Các công ty sẽ làm nhiều thứ phục vụ cho lợi nhuận của một nhóm. Trong khi vì một lợi ích nhỏ trong một nhóm mà lại ảnh hưởng tới lợi ích của toàn dân thì cần ngăn chặn.

6 hình thức can thiệp về chính sách thuốc lá

Tại hội thảo, bác sĩ Nguyễn Tuấn Lâm, Văn phòng Tổ chức Y tế thế giới, khuyến nghị Việt Nam cần tăng cường thực hiện điều 5.3 của FCTC.

Đồng thời, ông Lâm cũng chỉ rõ 6 hình thức can thiệp của ngành công nghiệp thuốc lá trên thế giới, đó là: mua chuộc ngầm hoặc công khai các quá trình xây dựng chính sách pháp luật; thổi phồng về vai trò của ngành công nghiệp thuốc lá; bóp méo các luồng ý kiến công chúng nhằm tạo hình ảnh doanh nghiệp tốt; dựng lên các nhóm bề mặt để gây ảnh hưởng; tìm cách làm giảm giá trị các bằng chứng nghiên cứu; tìm cách hăm dọa các Chính phủ bằng các vụ kiện thương mại ở cấp quốc tế.

Lo ngại tác hại của thuốc lá mới (thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng), TS Nguyễn Trọng Khoa, Phó cục trưởng Cục Quản lý khám, chữa bệnh (Bộ Y tế), cho biết tất cả các sản phẩm thuốc lá đều gây hại đối với sức khỏe.

Thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đều chứa nicotine là chất gây nghiện cao, gây hại đến sức khỏe, đặc biệt là sự phát triển não bộ ở trẻ em và thanh thiếu niên; có các hóa chất độc hại. Khói thuốc lá điện tử có chứa các chất độc hại, gồm cả chất gây ung thư. Ngoài ra, kim loại (nồng độ chì, crom, niken) và fomandehit được tìm thấy trong khói của một số sản phẩm thuốc lá điện tử ở mức bằng và cao hơn thuốc lá điếu thông thường.

Với thuốc lá nung nóng, ông Khoa khẳng định, thuốc lá này không có tác dụng giảm hại hay cai nghiện như ngành công nghiệp thuốc lá tuyên bố.

Trong khói thuốc lá nung nóng có chứa các hóa chất độc hại tương tự như khói thuốc lá điếu thông thường. Nồng độ một số hóa chất trong thuốc lá nung nóng thấp hơn thuốc lá điếu thông thường, nhưng nồng độ một số hóa chất khác lại cao hơn và tạo ra những chất mới không có trong thuốc lá điếu thông thường, có khả năng gây hại cho sức khỏe.

"Các sản phẩm thuốc lá mới nếu không được ngăn chặn kịp thời, có nguy cơ cao tạo ra một thế hệ trẻ nghiện nicotine. Do tác hại nghiêm trọng của các sản phẩm thuốc lá mới tới sức khỏe, đặc biệt là thế hệ trẻ, nên chúng ta phải quyết liệt ngăn chặn việc sử dụng trước khi quá muộn", ông Khoa nêu ý kiến.