Tại hội nghị trực tuyến sơ kết, đánh giá, rút kinh nghiệm về công tác phòng chống và khắc phục hậu quả bão số 3 sáng 28-9, Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Đỗ Đức Duy cho biết bão số 3 có những đặc điểm bất thường khi là cơn bão mạnh nhất trong vòng 30 năm qua.
Nhiều đặc điểm bất thường của cơn bão mạnh nhất 30 năm
Theo bộ trưởng, đây là cơn bão có cường độ tăng rất nhanh (từ bão tăng lên cấp siêu bão (tăng 8 cấp trong 48 giờ) và duy trì cấp siêu bão trong thời gian dài. Khi đổ bộ vào phía đông của đảo Hải Nam (Trung Quốc) vẫn còn giữ cường độ siêu bão.
Cùng đó, mức độ giảm cấp trên đường đi của siêu bão không theo quy luật thông thường. Bởi thông thường khi đi qua đảo Hải Nam (Trung Quốc) vào vịnh Bắc Bộ, các cơn bão thường yếu đi nhanh. Nhưng với bão số 3 cường độ không giảm nhanh, khi áp sát bờ biển Quảng Ninh - Hải Phòng vẫn giữ cường độ cấp 12-13.
Phạm vi ảnh hưởng rộng, thời gian lưu bão trên đất liền kéo dài (12 giờ), trong khi thông thường chỉ khoảng 6-8 giờ hoặc tan nhanh. Nguyên nhân là do vùng ảnh hưởng gió mạnh rộng, suy yếu chậm trên đất liền.
Bộ trưởng Duy cho hay việc dự báo, cảnh báo của cơ quan khí tượng thủy văn cơ bản, chính xác, kịp thời và tương đồng với các đánh giá, nhận định của thế giới khi Việt Nam tham gia hệ thống cơ quan mạng lưới dự báo của khu vực và thế giới, bao gồm cả Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc, Hong Kong…
Tuy vậy, khó khăn được ông Duy nhìn nhận đó là chưa tính toán, dự báo được gió giật mạnh cấp 17 trên đất liền - là cấp chưa từng xảy ra trong lịch sử và thời gian tồn lưu bão kéo dài hơn bình thường.
Với công nghệ hiện nay chưa dự báo được mưa cường suất lớn trên 200mm/6h, các thông tin tính toán chưa xác định được cường độ mưa lớn trong thời đoạn ngắn và khu trú được lượng mưa tập trung trên lưu vực sông Thao, sông Lô.
Chưa tính toán, dự báo sớm được lũ lịch sử lên nhanh với cường suất lớn tại một số vị trí trên sông Thao. Chưa cảnh báo được chi tiết đến thôn, bản, điểm lũ quét, sạt lở đất.
Người dân chưa hình dung được thiệt hại to lớn khi bão đổ bộ và tác động sau bão
Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn Lê Minh Hoan cho hay các kịch bản, phương án với những tình huống thiên tai lớn, trên diện rộng, khu vực vùng sâu, vùng xa khi bị chia cắt... còn hạn chế, chưa bài bản, chưa phù hợp thực tế.
Việc cảnh báo tác động, nguy cơ thiệt hại do bão, mưa lũ còn chưa cụ thể, người dân chưa hình dung được những thiệt hại to lớn khi bão đổ bộ cũng như tác động sau khi bão đã đổ bộ, đây cũng là nguyên nhân dẫn đến tư tưởng chủ quan trong ứng phó.
Khả năng chống chịu cơ sở hạ tầng nói chung, nhất là nhà dân, công trình phòng, chống thiên tai, cơ sở hạ tầng còn thấp trước sức tàn phá của bão, lũ; hệ thống giao thông thường xuyên xảy ra sạt lở, ngập sâu, chia cắt.
Dự báo, cảnh báo mưa lớn, lũ vượt lịch sử; dự báo mưa lũ phục vụ vận hành liên hồ chứa trên lưu vực sông Hồng (nhất là hồ Thác Bà) chưa kịp thời, tin cậy, chưa bám sát thực tế và yêu cầu của công tác chỉ đạo điều hành....
Trước thực trạng đó, ông Hoan cho rằng cần hướng đến mục tiêu "từ ứng phó đến hành động sớm, tăng cường khả năng chống chịu", trên cơ sở thực hiện các giải pháp như hoàn thiện thể chế liên quan phòng, chống thiên tai, rà soát sắp xếp lại vùng có nguy cơ, cơ cấu lại cây trồng, vật nuôi, bảo vệ rừng, xây dựng hạ tầng chống lũ quét, sạt lở...
Còn theo bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường, cần thường xuyên theo dõi thông tin về dự báo, cảnh báo khí tượng thủy văn và kết hợp với kiến thức, kinh nghiệm của địa phương để có phương án ứng phó, phòng tránh, nhất là các vị trí, địa bàn xung yếu; triển khai xây dựng bản đồ tỉ lệ lớn về sạt lở đất.
Rà soát các phương án vận hành hồ chứa với kịch bản mưa lũ cực đoan, đặc biệt là khu vực miền Trung đang được cảnh báo khả năng xảy mưa lũ dồn dập và mùa lũ kết thúc muộn trong các tháng 10, 11 do ảnh hưởng của hiện tượng La Nina...