Hóa chất vĩnh cửu tích tụ theo thời gian
Bác sĩ Nguyễn Xuân Tuấn - giảng viên Trường đại học Y Dược, Đại học Quốc gia Hà Nội - cho biết nồng độ hormone nội tiết có thể mất cân bằng do nhiều yếu tố như căng thẳng, thay đổi nội tiết tố khi dậy thì, mang thai, mãn kinh, mắc bệnh ung thư, tuyến giáp. Thói quen sinh hoạt và tiếp xúc với môi trường sống, hóa chất độc hại cũng tác động đến nồng độ hormone.
Có gần 85.000 hóa chất tồn tại, trong đó có khoảng 1.000 chất gây rối loạn nội tiết. Chúng được tìm thấy trong nhiều sản phẩm hằng ngày, thông qua tiếp xúc da, không khí, nước và chế độ ăn uống.
Khi được cơ thể hấp thu, những hóa chất này có thể làm giảm hoặc tăng nồng độ hormone bình thường trong máu bằng cách cản trở quá trình sản xuất hormone tự nhiên, phân bố, lưu trữ và phân hủy các hormone trong cơ thể.
Một số loại có cấu trúc tương tự, bắt chước tác dụng hormone tự nhiên hoặc thay đổi mức độ nhạy cảm của cơ thể với các hormone khác nhau. Từ đó, làm giảm khả năng sinh sản, suy giảm nhận thức, tăng nguy cơ béo phì, dậy thì sớm và các bệnh rối loạn chuyển hóa...
Một số loại hóa chất tiềm ẩn trong các vật dụng hằng ngày có khả năng gây rối loạn nội tiết ở cả nam và nữ giới.
- Phthalates: Hợp chất được sử dụng làm chất hóa dẻo dạng lỏng, thường được tìm thấy trong bao bì thực phẩm, mỹ phẩm và sản phẩm chăm sóc cá nhân như sơn móng tay, keo xịt tóc, sữa rửa mặt, dầu gội, son môi, nước hoa, kem dưỡng da...
Chất này có tác dụng ổn định hương thơm, tăng khả năng lan tỏa và hấp thụ, giúp các sản phẩm nhựa, màng nhựa, bao bì bền, dẻo, khó vỡ hơn. Song, tiếp xúc thường xuyên có thể làm giảm nồng độ testosterone và estrogen, cản trở hoạt động của hormone tuyến giáp, gây ảnh hưởng chức năng tuyến giáp...
- Triclosan: Là hóa chất có đặc tính kháng khuẩn giúp ngăn ngừa hoặc dừng sự phát triển của vi khuẩn. Chất này có thể tìm thấy trong sữa tắm dạng lỏng, sữa rửa mặt, xà phòng, nước súc miệng, nước rửa tay, kem cạo râu, dung dịch xịt khử mùi cơ thể, thảm trải sàn, đồ chơi trẻ em, đồ dùng nhà bếp.
Tiếp xúc thường xuyên với triclosan lượng lớn có thể làm giảm một số hormone tuyến giáp, dẫn đến rối loạn nội tiết. Tình trạng này cũng làm tăng nguy cơ kích ứng da, dị ứng, xuất hiện vi khuẩn kháng thuốc kháng sinh.
- Bisphenol A (BPA): Là chất được giải phóng từ các loại hộp, cốc nhựa, đồ chơi, bao bì thực phẩm, thiết bị điện tử, đường ống dùng để cung cấp nước uống. Tiếp xúc với BPA có liên quan đến việc tăng đề kháng insulin, tăng nguy cơ mắc đái tháo đường type 2, ảnh hưởng hệ miễn dịch, nguy cơ dị ứng.
"Khó tránh hoàn toàn được việc tiếp xúc với các hóa chất gây rối loạn nội tiết. Do đó, để bảo vệ sức khỏe, mọi người nên ưu tiên lựa chọn thực phẩm tươi thay vì thực phẩm đóng hộp.
Các loại hóa mỹ phẩm chăm sóc cá nhân nên chọn sản phẩm có nguyên liệu tự nhiên, giảm sử dụng cốc, bát, đũa, hộp thức ăn nhựa, xốp, nhất là khi đựng thực phẩm, đồ uống nóng. Không nên đựng thức ăn bằng đồ nhựa khi hâm nóng bằng lò vi sóng.
Lựa chọn những sản phẩm không chứa BPA và Phthalates, tránh các hộp nhựa có nhãn mã tái chế 3 (chứa PVC) và 7 (chứa BPA). Thay thế bằng các sản phẩm thân thiện với sức khỏe như gỗ, gốm sứ, thủy tinh chịu nhiệt... Không sử dụng đồ dùng nấu ăn có lớp chống dính bị bong tróc. Ưu tiên dùng các loại nồi, chảo gang, inox có lớp chống dính tự nhiên.
Uống nước máy đã được lọc, đảm bảo lưu thông gió trong nhà và duy trì thói quen vệ sinh không gian sống thường xuyên để hạn chế tiếp xúc phthalates trong không khí và trong hạt bụi" - BS Tuấn khuyên.
Dấu hiệu nội tiết tố thấp cần khắc phục ngay
Bác sĩ Trương Quang Hải - chuyên gia sản phụ khoa, Đại học Y Hà Nội - cho biết nội tiết tố thấp khiến chị em thường xuyên bốc hỏa, cáu gắt, đổ mồ hôi, mất ngủ, da khô, sạm nám… Có 5 đặc điểm nhận diện nội tiết tố đang thấp, chị em lưu ý khắc phục kịp thời:
- Da xấu hơn: Estrogen có thể thúc đẩy chất béo dưới da của phụ nữ trở nên đầy đặn, do đó làm cho làn da của người phụ nữ đầy collagen, bóng mịn, căng nét. Nhưng nếu estrogen trong cơ thể thấp thì rất dễ dàng dẫn đến nếp nhăn xuất hiện, phát triển mụn trứng cá, khuôn mặt cũng sẽ trông nhợt nhạt, mất sự tươi tắn ban đầu.
- Ngực chảy xệ: Estrogen có thể làm cho phụ nữ duy trì sự quyến rũ. Với những chị em có lượng estrogen đầy đủ trong cơ thể thì ngực cũng đẹp hơn. Nhưng theo thời gian hoặc vì lý do nào đó mà lượng estrogen trong cơ thể liên tục giảm thì có thể dẫn đến xuất hiện các vấn đề ở ngực như ngực chảy xệ và trở nên xấu xí hơn.
- Rối loạn kinh nguyệt: Khi estrogen trong cơ thể phụ nữ thấp, kinh nguyệt cũng sẽ bị ảnh hưởng nhất định, dễ xuất hiện hiện tượng rối loạn kinh nguyệt, thậm chí còn kèm theo đau bụng kinh, thời kỳ mãn kinh đến sớm.
- Tính khí nóng nảy: Khi estrogen trong cơ thể phụ nữ thấp, rất có thể sẽ ảnh hưởng đến tâm trạng của người phụ nữ, cảm xúc sẽ trở nên bất thường không ổn định, tính khí đôi khi nóng nảy, trầm cảm, thường đi kèm với lo lắng, mệt mỏi...
- Hay đau mỏi lưng: Tuổi tác càng tăng, chức năng buồng trứng suy giảm, chức năng tiết estrogen cũng sẽ giảm dần. Lúc này cơ thể người phụ nữ có thể từ từ xuất hiện hiện tượng mãn kinh.
Estrogen thấp cũng dễ dẫn đến mất canxi trong cơ thể, có thể làm cho mọi người xuất hiện đau lưng mỏi lưng, loãng xương và các bệnh khác.