Đề xuất xây thêm thủy điện trên sông Ba: Nhiều lo ngại

Theo đó, nhà đầu tư (NĐT) là Tổng công ty cơ điện xây dựng - Công ty CP (AGRIMECO) đã báo cáo đề xuất về cơ hội đầu tư với UBND tỉnh Phú Yên việc xây dựng thêm một nhà máy thủy điện nữa. Dự kiến nhà máy thủy điện này sẽ nằm gần di tích quốc gia Danh lam thắng cảnh đập Đồng Cam.

Đề xuất trên khiến các cơ quan chuyên môn của tỉnh Phú Yên lo lắng, bởi một khi dự án nhà máy thủy điện triển khai, sẽ tác động đến giá trị cảnh quan và kiến trúc xây dựng đã hơn 100 năm của di tích đập Đồng Cam.

Dự án nằm trong phạm vi bảo vệ di tích đập Đồng Cam

Theo tìm hiểu của PV Thanh Niên, dự án thủy điện bậc thang Đồng Cam được NĐT đề xuất xây dựng trên sông Ba thuộc khu vực 2 huyện Phú Hòa và Tây Hòa (Phú Yên). Vị trí thực hiện dự án nhà máy thủy điện này thuộc tiểu khu 3.9 (xã Sơn Hà, H.Sơn Hòa) và tiểu khu V9.1 (xã Sơn Thành Đông, H.Tây Hòa), với tổng diện tích khoảng 51,8 ha. Trong đó ở H.Sơn Hòa 9,5 ha, H.Tây Hòa 42,3 ha.

Nhà máy thủy điện Đồng Cam dự kiến được bố trí ở bờ nam sông Ba, phía hạ lưu đập thủy nông Đồng Cam khoảng 1 km. Nhà máy có kết cấu bê tông cốt thép, bố trí 2 tổ máy cột nước thấp kiểu bóng đèn (bulb) có công suất 2 x 25 MW (tức 50 MW), tổng vốn đầu tư hơn 1.471 tỉ đồng.

Trong quá trình thẩm định, Sở TN-MT tỉnh Phú Yên có ý kiến rằng, về đất đai, việc lập dự án thủy điện Đồng Cam phải đảm bảo phù hợp với quy hoạch phát triển KT-XH của địa phương; phù hợp với Quy hoạch tỉnh Phú Yên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến 2050 đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt; phù hợp với quy hoạch và kế hoạch sử dụng đất được cơ quan có thẩm quyền phê duyệt.

Còn theo Sở VH-TT-DL tỉnh Phú Yên, các hạng mục dự án thủy điện Đồng Cam được bố trí tương đối gần với công trình đập thủy nông Đồng Cam (cách thượng lưu đập khoảng 2 km và cách hạ lưu khoảng 1 km). Khu vực này đã được Bộ VH-TT-DL xếp hạng là di tích quốc gia Danh lam thắng cảnh (năm 2022). Đặc biệt, đập thủy nông Đồng Cam có giá trị cảnh quan, kiến trúc, kỹ thuật xây dựng độc đáo và tuổi đời đã hơn 100 năm.

Qua thẩm định hồ sơ dự án, Sở VH-TT-DL tỉnh Phú Yên cho rằng, dự án thủy điện Đồng Cam có nhà máy thủy điện và một phần đường hầm áp lực nằm trong phạm vi khoanh vùng các khu vực bảo vệ Danh lam thắng cảnh cấp quốc gia đập Đồng Cam (khu vực bảo vệ II), vì vậy cần có sự đồng ý bằng văn bản của Bộ trưởng Bộ VH-TT-DL.

Bên cạnh đó, các sở ngành, địa phương như KH-ĐT, NN-PTNT… và UBND H.Phú Hòa cũng đề nghị NĐT cần phải làm rõ về việc chồng lấn các hạng mục trong phạm vi bảo vệ đối với di tích.

Chưa có trong quy hoạch của tỉnh

Theo đề xuất của NĐT, tuyến đập thủy điện Đồng Cam sẽ thiết kế xây dựng đập cao su, bố trí về phía thượng lưu đập Đồng Cam khoảng 2 km. Đập tràn toàn tuyến dài 650 m bằng đập cao su, chiều cao đập lớn nhất là 3 m nằm trên nền đá gốc granit rắn chắc. Dung tích hồ chứa nước khoảng 15,4 triệu m3. Đập tràn có cửa van dài 10 m, có đáy đặt sát đáy sông, luôn mở để tháo dòng chảy do các nhà máy thủy điện phía thượng nguồn xả về là Sông Ba Hạ và Sông Hinh cấp cho đầu mối thủy nông Đồng Cam. Hệ thống kênh dẫn hở, cửa lấy nước và đường hầm áp lực bằng kết cấu bê tông cốt thép có lót thép dài 438 m dẫn nước vào nhà máy thủy điện...

NĐT cho hay, việc nghiên cứu, đề xuất bậc thang thủy điện cột nước thấp Đồng Cam trên sông Ba vừa tận dụng nguồn thủy năng còn dư thừa mà không ảnh hưởng đến quy trình vận hành các hồ chứa trên lưu vực sông; không ảnh hưởng đến nhiệm vụ cấp nước của hệ thống thủy nông Đồng Cam. Dự án góp phần xây dựng phát triển kinh tế địa phương, là cần thiết và cấp bách.

Ông Nguyễn Thanh Tuấn, Giám đốc Sở Công thương tỉnh Phú Yên, cho biết: "Theo Quy hoạch điện 8, tỉnh Phú Yên chỉ có 3 dự án nhà máy thủy điện là Khe Cách, Sơn Hòa 1 và Sơn Hòa 2 (thượng nguồn sông Kỳ Lộ của H.Đồng Xuân với tổng công suất 36 MW, Báo Thanh Niên đã phản ánh trên các số báo ngày 6 và 7.10). Còn dự án thủy điện Đồng Cam chưa có trong Quy hoạch điện 8 nên NĐT đang đề xuất, nghiên cứu để lập hồ sơ cập nhật vào quy hoạch điện lực quốc gia.

Trong văn bản tiếp thu, chỉnh sửa và hoàn thiện hồ sơ đề xuất ý tưởng khảo sát, nghiên cứu dự án thủy điện Đồng Cam, NĐT cho biết sau khi được UBND tỉnh Phú Yên cho phép sẽ tiến hành khảo sát chi tiết, lập báo cáo bổ sung quy hoạch dự án thủy điện Đồng Cam. Cũng theo NĐT, Quy hoạch điện 8 là quy hoạch mở và được bổ sung hoàn thiện trong quá trình thực hiện. Vậy nên sau khi được UBND tỉnh Phú Yên cho phép, NĐT sẽ xin bổ sung dự án vào quy hoạch sử dụng đất, quy hoạch phát triển KT-XH tỉnh Phú Yên thời kỳ 2021 - 2030, tầm nhìn đến năm 2050, theo đúng trình tự quy định. NĐT đồng thời sẽ trình Thủ tướng Chính phủ cho phép thực hiện và bổ sung dự án vàoquy hoạch và kế hoạch thực hiện Quy hoạch điện 8... (còn tiếp)