Sự cố này một lần nữa đặt ra những thách thức lớn cho ngành chăn nuôi Việt Nam trong kiểm soát dịch bệnh.
Bộ NN&PTNT vào cuộc
Ngày 10-8, ông Phùng Đức Tiến, thứ trưởng Bộ NN&PTNT, đã có chuyến thị sát tại các vùng chăn nuôi bò sữa ở huyện Đức Trọng và Đơn Dương, tỉnh Lâm Đồng, nơi xảy ra hiện tượng bò chết hàng loạt sau khi tiêm vắc xin. Cùng đi với ông có các chuyên gia trong lĩnh vực chăn nuôi bò sữa.
Sau khi kiểm tra thực tế tại chuồng trại và tình trạng lâm sàng của những con bò đang suy yếu, ông Tiến đã có buổi làm việc với UBND tỉnh Lâm Đồng.
Thứ trưởng nhận định mặc dù chưa có kết luận chính thức về nguyên nhân, nhưng có thể thấy các con bò chết đều có triệu chứng tiêu chảy. Ông yêu cầu Cục Thú y khẩn trương hoàn thiện phác đồ điều trị chính thức cho bò sữa bị tiêu chảy và làm rõ nguyên nhân dẫn đến tình trạng này trên hàng loạt con bò sữa.
Ông Nguyễn Ngọc Phúc, phó chủ tịch UBND tỉnh Lâm Đồng, cho biết: "Qua so sánh ngắn ngày thì hiện tượng bò chết có xu hướng giảm dần, chúng tôi đang tiếp tục theo dõi sát sao tình hình, lập sơ đồ theo dõi để kịp thời xử lý, báo cáo. Nhiệm vụ hàng đầu hiện nay là hạn chế thấp nhất thiệt hại cho người dân, và xử lý bò bị chết đúng quy trình, đảm bảo vệ sinh".
Bộ NN&PTNT cùng các cơ quan trung ương, doanh nghiệp đầu ngành về chăn nuôi cam kết sẽ hỗ trợ vật tư y tế, thuốc men cho tỉnh Lâm Đồng để điều trị cho những con bò bị bệnh. Thứ trưởng Phùng Đức Tiến nhấn mạnh việc cần xác định rõ nguyên nhân chính và nguyên nhân phụ để làm cơ sở cho việc đền bù hoặc hỗ trợ thiệt hại cho người dân sau này.
Người chăn nuôi lo lắng
Để đảm bảo tính chính xác trong quá trình điều tra, các cơ quan chuyên môn được yêu cầu lấy thêm mẫu xét nghiệm đối với bò còn khỏe, bò chưa tiêm vắc xin viêm da nổi cục, và cả những con bò đã tiêm nhưng chưa chết. Bộ NN&PTNT cam kết sẽ công bố nguyên nhân chính thức sau khi có kết luận đầy đủ.
Khảo sát một số trang trại chăn nuôi và hiệp hội ngành nghề, sự cố này không chỉ gây thiệt hại về kinh tế cho người chăn nuôi mà còn làm dấy lên những lo ngại về độ an toàn và hiệu quả của vắc xin.
Đây không phải là lần đầu tiên xảy ra sự cố liên quan đến vắc xin trong ngành chăn nuôi Việt Nam. Cách đây hai năm, việc heo chết sau khi tiêm vắc xin dịch tả heo châu Phi đã khiến người chăn nuôi trở nên e dè với việc sử dụng vắc xin.
Ông Bùi Niệm, một thú y viên có gần 20 năm kinh nghiệm ở huyện Bình Sơn, tỉnh Quảng Ngãi, chia sẻ về khó khăn trong việc thuyết phục người dân tiêm phòng vắc xin cho gia súc.
"Trâu, bò thì tiêm phòng bệnh lở mồm long móng, còn heo thì tiêm phòng bệnh tụ huyết trùng, dịch tả heo châu Phi. Nhưng tỉ lệ gia súc được tiêm rất thấp. Thứ nhất, do giá cả thịt heo, thịt bò thấp, chi phí đầu vào cao nên họ không tái đàn.
Ngoài ra, còn có tâm lý lo ngại khi tiêm vắc xin cho heo, bò vì có sự cố đã xảy ra. Đa số, người ta né mặt đoàn tiêm phòng hoặc tìm lý do để từ chối tiêm", ông Niệm nói.
Ông Nguyễn Anh Phương, một người chăn nuôi heo ở tỉnh Đồng Nai, bày tỏ những lo ngại của mình: "Tôi nuôi heo và tái đàn liên tục. Vì vậy, tôi tuân thủ lịch tiêm phòng vắc xin, từ tiêm sắt, tiêm bệnh cầu trùng, bệnh suyễn, bệnh Ecoli, dịch tả heo, tai xanh... nói chung là tiêm đầy đủ từ lúc heo nhỏ đến trưởng thành.
Nhưng mà hơn một lần xảy ra sự cố khó quên, không những tôi mà nhiều người nuôi thấy hoang mang về tính hiệu quả của vắc xin. Đây là khó khăn lớn vì nhu cầu vắc xin với người chăn nuôi quy mô là rất cần thiết. Sợ nhất là rủi ro vì tổn thất vô cùng lớn".
Vắc xin vẫn là giải pháp tốt nhất để phòng bệnh
Các chuyên gia thú y và lãnh đạo ngành chăn nuôi vẫn khẳng định phòng bệnh cho vật nuôi thì vắc xin là biện pháp hiệu quả nhất. Trong khi chờ điều tra nguyên nhân bò chết, các chuyên gia đã đưa ra một số đề xuất nhằm khôi phục niềm tin của người dân đối với vắc xin và đảm bảo an toàn cho đàn gia súc.
Theo lãnh đạo Hiệp hội Chăn nuôi ở vùng Đông Nam Bộ, cần có cơ chế, chính sách hỗ trợ rủi ro khi tiêm phòng.
"Khi Việt Nam đã chính thức sản xuất được vắc xin thương mại đáp ứng được các yêu cầu chuyên môn kỹ thuật, bảo đảm vô trùng, an toàn và hiệu lực, độ dài miễn dịch kéo dài sáu tháng. Nhưng tiêm vào lại có sự cố, tôi nghĩ Nhà nước cũng cần sớm đưa ra cơ chế, chính sách hỗ trợ rủi ro khi tiêm phòng.
Có như vậy không những hộ chăn nuôi nhỏ lẻ mà những hộ chăn nuôi lớn mới tự tin tiêm cho những đàn lớn, những thiệt hại về kinh tế như có cái "phao". Còn giải pháp khác để phòng bệnh thì không có gì hơn vắc xin", vị này nói.
Ông Nguyễn Trí Công, chủ tịch Hiệp hội Chăn nuôi Đồng Nai, nhấn mạnh rằng dù dịch bệnh xảy ra nhiều trong thời gian qua, đặc biệt là các tháng gần đây do yếu tố thời tiết giao mùa, nhưng vẫn có nhiều trường hợp người nuôi chưa chọn tiêm vắc xin dịch tả heo châu Phi. Ông cho rằng nguyên nhân chính là do nhiều người nuôi chưa có niềm tin vào vắc xin nội.
Để giải quyết vấn đề này, cần có sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan chức năng, các nhà sản xuất vắc xin và cộng đồng chăn nuôi. Việc tăng cường nghiên cứu, kiểm tra chất lượng vắc xin, cũng như minh bạch hóa quy trình sản xuất và kiểm định là rất quan trọng. Đồng thời, cần có chính sách hỗ trợ, bảo hiểm cho người chăn nuôi khi xảy ra rủi ro liên quan đến vắc xin.
Ngoài ra, công tác truyền thông, giáo dục về tầm quan trọng của vắc xin trong phòng chống dịch bệnh cần được đẩy mạnh. Việc chia sẻ thông tin minh bạch về các trường hợp thành công trong sử dụng vắc xin, cũng như cách xử lý khi có sự cố xảy ra, sẽ giúp tăng cường niềm tin của người dân.
Cuối cùng, việc xây dựng một hệ thống giám sát và phản hồi hiệu quả sau khi tiêm vắc xin cũng rất cần thiết. Điều này không chỉ giúp phát hiện sớm các vấn đề có thể xảy ra mà còn cung cấp dữ liệu quý giá cho việc cải tiến và phát triển vắc xin trong tương lai.