Ngày 20-8, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 thông tin vừa tiếp nhận trường hợp bệnh nhân nhập viện do chảy máu não. Đáng nói, trước đó bệnh nhân tự ý dùng thuốc y học cổ truyền - An cung ngưu hoàng hoànkhông theo chỉ định của bác sĩ, dẫn đến tình trạng chuyển nặng.
Trước đó ngày 12-8, ông B.T.H. (50 tuổi) xuất hiện đau đầu đột ngột, nôn vọt, nói khó, liệt nửa người trái, đo huyết áp 200/120mmHg.
Theo lời kể của người nhà bệnh nhân, sau khi xuất hiện các triệu chứng trên, bệnh nhân và gia đình tự đánh giá rằng bệnh nhân bị đột quỵ não, tự uống thuốc y học cổ truyền - An cung ngưu hoàng hoàn có xuất xứ ở nước ngoài.
Sau khi uống thuốc, các triệu chứng không cải thiện, thậm chí còn có biểu hiện nặng hơn.
Sau khoảng một giờ từ khi xuất hiện triệu chứng, ông H. được đưa đến Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 cấp cứu. Qua hình ảnh chụp cắt lớp vi tính sọ não dựng hình mạch máu não, cho thấy hình ảnh xuất huyết não vùng nhân xám trung ương phải, không có bất thường mạch máu não.
"Bệnh nhân được cấp cứu và xử trí ban đầu theo phác đồ chảy máu não tại khoa cấp cứu, sau đó chuyển lên khoa đột quỵ não điều trị tiếp. Hiện tình trạng đã ổn định.
Trường hợp này cho thấy sự nguy hiểm của việc tự ý dùng thuốc y học cổ truyền không theo chỉ định", bác sĩ Phạm Duy Hoàng - khoa cấp cứu, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108 - cảnh báo.
Theo bác sĩ Hoàng, đột quỵ não có hai thể là nhồi máu não (chiếm 88%) và chảy máu não. Theo thống kê trên thế giới, đột quỵ não là nguyên nhân tử vong thứ hai và là nguyên nhân hàng đầu dẫn đến tình trạng tàn tật.
Chính sự nguy hiểm này đã gây tâm lý hoang mang, lo sợ bị đột quỵ trong đại bộ phận nhân dân, tìm cách phòng ngừa và điều trị sớm nhất có thể.
Tuy nhiên không phải ai cũng có đủ kiến thức, sự hiểu biết trong việc phòng và điều trị đột quỵ, do đó đã có không ít trường hợp tự ý dùng thuốc hoặc các biện pháp dân gian để tự điều trị đột quỵ.
Mặc dù đã được cảnh báo không ít lần trên các phương tiện thông tin đại chúng trong những năm qua, bệnh viện vẫn gặp rất nhiều trường hợp sau khi có biểu hiện của đột quỵ não đã tự uống An cung ngưu hoàng hoàn mà không có chỉ định của thầy thuốc.
Theo Cục Quản lý dược, Bộ Y tế, hiện thuốc có tên An cung ngưu hoàng hoàn lưu hành trên thị trường Việt Nam có nhiều nguồn gốc từ Trung Quốc, Hàn Quốc, Triều Tiên... được nhập khẩu vào Việt Nam.
Cơ quan này quy định rõ thuốc chỉ được dùng theo đơn, đúng chỉ định và dưới sự giám sát chặt chẽ của bác sĩ chuyên ngành y học cổ truyền hoặc thầy thuốc Đông y.
Thuốc có sức công phá mãnh liệt, dùng sai mang họa
Trao đổi về vấn đề này, ThS Hoàng Khánh Toàn, nguyên chủ nhiệm khoa y học cổ truyền, Bệnh viện Trung ương Quân đội 108, cho biết hiện nay bệnh lý tai biến mạch máu não (thuộc phạm vi chứng trúng phong của y học cổ truyền) có xu hướng gia tăng và diễn biến phức tạp.
Nhiều chế phẩm trị liệu trúng phong do các công ty dược phẩm trong và ngoài nước sản xuất có nguồn gốc từ các bài thuốc cổ nổi tiếng như Chí bảo đan, Ngưu hoàng thanh tâm hoàn, Hoa đà tái tạo hoàn, Nhân sâm tái tạo hoàn, Đại lạc hoạt đan... đã có mặt trên thị trường đông dược bằng nhiều con đường khác nhau, trong đó có một loại thuốc được quảng bá rộng rãi và bán với giá khá đắt là An cung ngưu hoàng hoàn.
Tuy nhiên trên thực tế lâm sàng, do nhiều lý do khác nhau, việc nắm vững công dụng, chỉ định và cách dùng cụ thể chế phẩm này vẫn còn không ít khiếm khuyết.
Có người cho rằng cứ đột quỵ là dùng An cung ngưu hoàng hoàn và thậm chí có nhiều trình dược viên đã khuyên những người cao tuổi, bệnh nhân có nguy cơ tai biến mạch máu não nên uống An cung ngưu hoàng hoàn định kỳ như một thứ "thần dược" để dự phòng biến chứng kiểu thiếu kiến thức.
ThS Toàn nhấn mạnh tuy An cung ngưu hoàng hoàn là một trong những loại thuốc rất quý của y học cổ truyền. Tuy nhiên khi sử dụng sản phẩm này cần hết sức lưu ý mấy điểm như sau :
- Đây là một loại thuốc "bệnh" của đông y có sức công phá mãnh liệt, chứ hoàn toàn không phải là loại dược phẩm có công dụng "bồi bổ" như nhiều người lầm tưởng. Vậy nên khi dùng nhất thiết phải được các thầy thuốc chuyên khoa khám xét, chỉ định và hướng dẫn tỉ mỉ, tuyệt đối không được tự ý sử dụng.
- Trên thị trường hiện nay có khá nhiều loại An cung ngưu hoàng hoàn khác nhau, nguồn gốc phức tạp, thật giả lẫn lộn và giá cả cũng hết sức đa dạng, thậm chí có nơi bán "chui" với giá cực đắt. Tình trạng mua phải của "rởm" để rồi lâm vào tình trạng "tiền mất tật mang" không phải là hiếm.
Vậy nên khi có nhu cầu sử dụng, người tiêu dùng nên mua An cung ngưu hoàng hoàn ở những cơ sở kinh doanh có đủ giấy tờ và tư cách pháp nhân.
Hơn nữa, trúng phong (đột quỵ) trong đông y được chia làm hai thể lớn. Trúng kinh lạc và trúng tạng phủ. Mỗi thể lớn lại được phân chia thành nhiều thể nhỏ. Như trúng tạng phủ được chia thành 2 thể nhỏ: nhiệt bế và hàn bế.
An cung ngưu hoàng hoàn chỉ có thể áp dụng đối với trường hợp nhiệt bế với biểu hiện: đột nhiên hôn mê bất tỉnh nhân sự, hai hàm răng cắn chặt, miệng mím chặt, hai tay nắm chặt, thân và tứ chi co cứng, mặt đỏ, người nóng, thở thô, miệng hôi, phiền táo, rêu lưỡi vàng nhợt, mạch huyền hoạt.
Trường hợp hàn bế: hôn mê kèm theo các biểu hiện: mặt trắng bệch, môi tái nhợt, nằm yên bất động, rêu lưỡi trắng nhớt, tay xèo, chân tay lạnh, mồ hôi trán vã ra như dầu… uống An cung ngưu hoàng hoàn sẽ khiến bệnh thêm trầm trọng.
Ngoài ra những người mắc chứng âm hư, lưỡi đỏ ít rêu không được uống An cung ngưu hoàng hoàn, nếu không âm dịch trong cơ thể càng thương tổn nặng, các triệu chứng âm hư càng thêm trầm trọng.