Nhà văn nữ áp đảo ở Booker 2024

Sau khi xem xét 156 cuốn sách xuất bản trong năm, ban tổ chức chọn ra sáu cái tên từ 13 cuốn đề cử ban đầu, trong đó có tới năm tiểu thuyết thuộc về các nhà văn nữ.

Danh sách rút gọn công bố ngày 16/9 gồm: Rachel Kushner (người Mỹ), nhà văn Anh Samantha Harvey, tiểu thuyết gia Tây Ban Nha Anna Michaels, tác giả người Hà Lan Yael Van der Wouden và Charlotte Wood (Australia). Percival Everett (Mỹ) là nhà văn nam duy nhất góp mặt.

Bà Collins - thành viên hội đồng ban giám khảo - nói với The Bookseller: "Thật tuyệt khi được tham gia vào một mùa giải công nhận giá trị các tác phẩm do phụ nữ viết. Nếu những người viết nữ như Samantha Harvey, Anne Michaels và Charlotte Wood không có tên trong danh sách này, chúng ta đang đánh giá thấp tài năng của họ".

Trong số những cái tên được đề cử, Orbital của Samantha Harvey đã bán được 16.771 bản theo thống kê của Nielsen BookScan. Cuốn sách kể về hành trình của sáu phi hành gia thuộc năm đất nước trên trạm vũ trụ quốc tế. Ban giám khảo nhận định "cuốn tiểu thuyết mang đến một góc nhìn chưa từng có trong văn chương". Samantha Harvey từng góp mặt trong danh sách chung khảo giải Women's Prize for Fiction (tên cũ là giải Orange) của Anh năm 2009 với tác phẩm đầu tay The Wilderness.

Anna Michaels - nhà thơ, tiểu thuyết gia Canada - lọt vào danh sách nhờ tác phẩm Held. Mở đầu câu chuyện bằng chân dung người lính trong Chiến tranh thế giới thứ nhất, tác giả xây dựng bức tranh toàn cảnh về bốn thế hệ trong gia đình qua những mảnh ghép của ký ức. "Rất ít sáng tác văn chương mang đậm chất thơ như Held", hội đồng giám khảo nhận xét. Michaels là cái tên quen thuộc trong làng văn học thế giới, được vinh danh tại nhiều giải thưởng nhờ vẻ đẹp ngôn từ và chiều sâu trong các tác phẩm.

Lấy cảm hứng từ tuổi thơ của nhà văn người Australia Charlotte Wood và được viết trong đại dịch, Stone Yard Devotional là quá trình khám phá thiên nhiên, lịch sử, hồi ức và ý nghĩa của cuộc sống. "Cuốn sách là một cuộc đối thoại sâu sắc và đầy cảm xúc giữa người viết và người đọc", hội đồng giám khảo đánh giá. Charlotte Wood hiện sinh sống ở Sydney, là tác giả của bảy cuốn tiểu thuyết và ba tác phẩm phi hư cấu. Bà cũng giành giải thưởng Stella cho sách The Natural Way of Things.

The Safekeep - tiểu thuyết đầu tay của Yael Van der Wouden - kể về câu chuyện tình yêu đầy ám ảnh và bí ẩn tại một ngôi nhà ở vùng nông thôn Hà Lan vào những năm 1960. Hội đồng giám khảo cho biết: "The Safekeep là chuyện tình buồn phản ánh về Holocaust (nạn diệt chủng). Tác phẩm đã thể hiện mối liên hệ phức tạp giữa người với người và những mâu thuẫn trong thực tế".

Tác giả người Mỹ Rachel Kushner góp mặt với Creation Lake, câu chuyện kể về nữ điệp viên mang bí danh Sadie Smith có óc sáng tạo và sự nhanh nhạy, sắc bén, cô được giao nhiệm vụ thâm nhập vào một cộng đồng hoạt động vì môi trường. Với nội dung mang tính nghệ thuật cao xen lẫn yếu tố hài hước, Creation Lake được coi là tác phẩm xuất sắc trong sự nghiệp văn chương của Kushner.

Tác giả Percival Everett được xướng tên qua James - phiên bản viết lại từ Những cuộc phiêu lưu của Huckleberry Finn. Giống như sáng tác gốc, James có bối cảnh ở miền Nam nước Mỹ thế kỷ 19. Nếu Huckleberry Finn là trọng tâm trong tiểu thuyết của Mark Twain, nhân vật chính trong câu chuyện của Percival Everett là James. Cuốn sách bán ra 15.306 bản chỉ trong chưa đầy một năm. Ban giám khảo đánh giá: "Sáng tác của Percival Everett không chỉ đáp ứng mọi kỳ vọng mà còn khẳng định phong cách kể chuyện bậc thầy của ông. Dù cuốn sách vốn được xây dựng dựa trên cốt truyện của một tác phẩm văn học kinh điển, độc giả đương đại hoàn toàn thấu hiểu và cộng hưởng với những nhân vật có tính phổ quát, sự tự do và lẽ công bằng sách nêu ra".

Nhìn chung, ban tổ chức cho rằng những tác phẩm được đề cử năm nay có thể khuyến khích trí tưởng tượng của độc giả, giúp họ khám phá thế giới qua những trang sách. Edmund de Waal - trưởng ban giám khảo - nhận xét: "Đây là những câu chuyện về cách con người đối mặt với thế giới đầy biến động. Những mâu thuẫn của thời đại được phản ánh rõ nét từ các tác phẩm. Ranh giới giữa các quốc gia, thế hệ, những xung đột về bản sắc, chủng tộc hay giới tính đều được thể hiện bởi giọng văn lôi cuốn".

Mỗi tác giả vào đề cử rút gọn sẽ nhận được 2.500 bảng (hơn 82 triệu đồng) và một ấn bản sách đặc biệt được thiết kế riêng.

Dù lựa chọn của ban giám khảo đón nhận nhiều phản hồi tích cực, mùa giải năm nay vẫn tồn tại những tranh luận xoay quanh phạm vi tổ chức. Trước đây, chỉ có tác phẩm của các nhà văn người Anh, Zimbabwe, Ireland và các nước thuộc Khối thịnh vượng chung tranh giải. Tuy nhiên kể từ năm 2014, ban tổ chức đã thay đổi thể lệ để tất cả sáng tác văn học viết bằng tiếng Anh đều được tham gia. Điều này dẫn đến những ý kiến cho rằng ban tổ chức ưu tiên các tác giả Mỹ. Trong năm nay, chỉ có một tiểu thuyết của tác giả người Anh lọt vào danh sách chung khảo, trong khi có tới hai tác phẩm thuộc về người Mỹ.

Theo The Bookseller, bà Gaby Wood - giám đốc điều hành Quỹ Giải thưởng Booker - nhấn mạnh rằng không có bất kỳ sự thiên vị nào, từ năm 2014 đến nay chỉ có hai tác phẩm của nhà văn Mỹ đoạt giải. Bà nói thêm: "Chúng tôi sẽ tiếp thu ý kiến từ các cuộc thảo luận và tiếp tục theo dõi tình hình. Tuy nhiên không có bất cứ thay đổi nào về tiêu chí phạm vi của giải".

Lễ trao giải diễn ra vào tối 12/11 tại London, Anh và được phát sóng trong tập đặc biệt của show Front Row trên BBC Radio 4 lúc 21h30. Người chiến thắng sẽ nhận 50.000 bảng (hơn 1,5 tỷ đồng) cùng chiếc cúp mang tên Iris Murdoch - nữ tác giả Anh gốc Ireland, người từng được đề cử bảy lần cho giải Booker và chiến thắng vào năm 1978.

Booker thành lập năm 1968, từng được biết đến với tên Booker - McConnell hoặc The Man Booker, là giải văn chương danh giá nhất trong cộng đồng các nước nói tiếng Anh. Giải thưởng năm ngoái thuộc về tiểu thuyết Prophet Song của nhà văn người Ireland Paul Lynch.

Châu Anh (theo The Bookseller)