Bộ Kế hoạch và Đầu tư cho rằng nội dung sửa đổi nhằm cụ thể hóa tinh thần đột phá, cải cách, phân cấp, phân quyền theo phương châm "địa phương quyết, địa phương làm, địa phương chịu trách nhiệm".
Đề xuất này nhằm bảo đảm rõ người, rõ việc, rõ trách nhiệm, rõ kết quả; đơn giản hóa thủ tục hành chính, tránh đùn đẩy trách nhiệm, tránh tạo cơ chế "xin - cho".
Có nguy cơ sai phạm nhiều hơn, nhưng…
Đại biểu Phạm Văn Thịnh, ủy viên Ủy ban Kinh tế của Quốc hội, nêu rõ đề xuất chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A có quy mô vốn dưới 10.000 tỉ đồng thể hiện sự phân cấp, phân quyền mạnh hơn.
Đồng thời giúp việc ra quyết định chủ trương đầu tư, điều chỉnh các vướng mắc trong quá trình triển khai dự án nhanh hơn, chủ động hơn.
Ông chỉ rõ việc khi giao quyền nhiều hơn hay chuyển quyền từ tập thể sang cho cá nhân chắc chắn có nguy cơ sai phạm xảy ra nhiều hơn.
Tuy nhiên cần chấp nhận thực tế này, bởi khi giao quyền, phân quyền mạnh sẽ đem lại sự chủ động, linh hoạt, tự quyết, tự làm, tự chịu trách nhiệm. Điều này hợp lý, quy rõ người chịu trách nhiệm, còn cơ quan có thẩm quyền chung chỉ quyết định tổng chi ngân sách cho đầu tư.
Đại biểu nhấn mạnh theo Luật Ngân sách, Quốc hội, HĐND vẫn thông qua danh mục các dự án đầu tư công. Nên dù có thực hiện chuyển quyền quyết định chủ trương đầu tư từ HĐND sang cho chủ tịch UBND tỉnh thì HĐND vẫn có các cơ chế để kiểm soát.
"Xu thế phân cấp, phân quyền, tạo sự chủ động, linh hoạt cho cấp dưới, cho cá nhân người đứng đầu cần phải làm.
Còn băn khoăn là đúng nhưng cũng không nên quá lo lắng. Bởi nếu không phân cấp, phân quyền mạnh hơn trong quản lý đầu tư công sẽ khó đáp ứng đòi hỏi về tốc độ hoàn thành các dự án trọng điểm, các dự án động lực của địa phương khi đất nước bước vào kỷ nguyên mới - kỷ nguyên vươn mình của dân tộc Việt Nam", ông Thịnh nêu.
Nhằm tránh các lo ngại, theo ông Thịnh, điều quan trọng cần xây dựng, tạo thêm các công cụ, cơ chế giám sát, kiểm soát quyền lực đối với chủ tịch UBND các cấp trong việc được phân quyền. Các cơ quan đại biểu dân cử ở địa phương, MTTQ cần tăng cường tham gia giám sát, phản biện.
Không nên quá lo lắng
Đại biểu Tạ Văn Hạ, phó chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa - Giáo dục của Quốc hội, cũng bày tỏ đồng tình tăng cường phân quyền như đề xuất giao chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A của địa phương có quy mô vốn dưới 10.000 tỉ đồng.
Tuy nhiên, ông cho rằng việc phân quyền này phải gắn với công tác cán bộ, nhân sự đảm bảo.
Trong đó cán bộ, người đứng đầu được chọn, giao phải nắm được vấn đề, dám làm, dám quyết, dám thực hiện, nhất là trong bối cảnh tâm lý "sợ sai, sợ trách nhiệm" vẫn còn ở một bộ phận cán bộ, địa phương.
Theo ông Hạ, để đảm bảo tính khả thi cho các địa phương thực hiện khi đề xuất này được thông qua, đầu tiên các quy định pháp lý liên quan phải rất rõ ràng, minh bạch, cụ thể, không chồng chéo.
Quan trọng nhất cần tránh cách hiểu khác nhau, địa phương này hiểu thế này, địa phương kia hiểu thế khác.
Đồng thời, tăng cường trách nhiệm của các cơ quan giám sát, kiểm tra, thanh tra và các cơ quan, bộ, ngành trung ương, các cơ quan giám sát ở địa phương phải đồng hành với người được phân quyền để hỗ trợ, "gác cửa", gỡ những vướng mắc có thể gặp phải. Bên cạnh đó, đội ngũ tham mưu, bộ máy giúp việc để chủ tịch UBND tỉnh ra quyết định cần được nâng cao hơn nữa.
Trao đổi với Tuổi Trẻ, Chủ tịch UBND tỉnh Hà Nam Trương Quốc Huy cho biết việc đề xuất phân cấp, phân quyền từ HĐND tỉnh sang cho chủ tịch UBND tỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A dưới 10.000 tỉ của địa phương là đúng nhằm đơn giản hóa các thủ tục hành chính, giúp giải quyết công việc nhanh hơn.
Ông Huy cho rằng không nên quá lo ngại việc kiểm soát quyền lực khi phân quyền này, bởi chủ tịch UBND tỉnh sẽ vừa quyết định chủ trương đầu tư vừa quyết định đầu tư. Bởi dù được đề xuất phân quyền nhưng HĐND vẫn giữ thẩm quyền bố trí, phân bổ vốn.
Do đó, trước khi quyết định chủ trương đầu tư thì UBND tỉnh vẫn phải báo cáo HĐND tỉnh để bố trí, phân bổ vốn và vẫn thực hiện việc giám sát.
"Thêm vào đó, dù đề xuất là chủ tịch UBND tỉnh quyết định nhưng thực tế chế độ hoạt động là tập thể nên chủ tịch UBND tỉnh chỉ thay mặt UBND tỉnh quyết định.
Trước khi chủ tịch UBND tỉnh quyết định, các sở, ngành chuyên môn sẽ tiến hành thẩm định, UBND tỉnh phải họp thống nhất theo đúng quy trình, thủ tục" - ông Huy nhấn mạnh.