Ngành tài chính xã hội (SocialFi) có thể rút ra những bài học quý giá từ sự sụp đổ của Friend.tech, qua đó giúp thế hệ dự án tiếp theo đạt được thành công lâu dài và bền vững.
SocialFi tái hiện phương tiện truyền thông xã hội với cấu trúc phi tập trung, hứa hẹn mang lại cho người dùng quyền kiểm soát tốt hơn đối với dữ liệu, quyền riêng tư và cơ hội kiếm tiền.
Friend.tech đã liên kết nền tảng truyền thông xã hội phi tập trung của mình với X, tạo nên làn sóng cường điệu từ tháng 8 năm 2023 đến năm 2024. Tuy nhiên, giá token của nó đã giảm mạnh vào tháng 5 và gần như bị tuyên bố là đã chết vào tháng 8.
Andrew Saunders, giám đốc marketing và tăng trưởng của SKALE Labs – nền tảng phát triển blockchain tương thích với Máy ảo Ethereum không cần gas SKALE – cho rằng thất bại của Friend.tech là lời nhắc nhở về sự khó khăn trong việc đạt được sự chấp nhận rộng rãi.
“Việc tìm kiếm những người đổi mới và người dùng sớm không phải là thách thức lớn; tuy nhiên, vượt qua vực thẳm để đạt được áp dụng rộng rãi là rất khó khăn,” Saunders chia sẻ. “Đây là bức tường mà Friend.tech đã gặp phải, cũng như nhiều nền tảng xã hội Web2 ban đầu như Highlight, Path và Pheed.”
“Crossing the chasm” ám chỉ đến cuốn sách marketing cùng tên xuất bản năm 1991, đề cập đến sự phức tạp trong việc mở rộng quy mô để áp dụng rộng rãi. Theo Saunders, những thách thức mà SocialFi đang phải đối mặt không khác mấy so với những vấn đề mà các ngành công nghệ khác từng gặp phải.
Hình dung về quá trình vượt qua vực thẳm. Nguồn: Think Insights
Anurag Arjun, đồng sáng lập của blockchain Web3 Avail, đã nhấn mạnh rằng Friend.tech không chỉ thất bại trong việc thu hút khán giả mới mà còn không giữ được lượng khán giả cốt lõi.
“Friend.tech đã vật lộn để duy trì một sản phẩm có thể tạo được tiếng vang với người dùng theo thời gian. Việc liên tục tiếp nhận phản hồi là cần thiết để phát triển sản phẩm phù hợp với nhu cầu và sở thích của người dùng”.
Saunders cho biết sự kết thúc đáng xấu hổ của Friend.tech, kèm theo cáo buộc rằng giao thức và nhóm của nó “thô bạo” với người dùng, đã khiến ngành công nghiệp này hiện phải tập trung vào “sự tin tưởng, uy tín và tính toàn vẹn của dữ liệu”.
Từ ngày 2 tháng 12 năm 2023 đến ngày 11 tháng 6 năm 2024, nhóm Friend.tech đã bán được 19.477 Ether, tương đương 52 triệu đô la. Trong khi đó, token gốc của Friend.tech đã mất giá 95%.
Khởi đầu tốt, kết thúc tệ
Một chủ đề chung được các nhà lãnh đạo có tầm ảnh hưởng nêu ra là Friend.tech đã có một khởi đầu tốt nhưng cuối cùng lại trì trệ và sụp đổ.
Tổng giá trị bị khóa (TVL) trên giao thức dường như ủng hộ cho câu chuyện này. TVL trên Friend.tech đạt đỉnh vào tháng 10 năm 2023 ở mức 52 triệu đô la, chỉ ba tháng sau khi ra mắt. Vào ngày 1 tháng 1, TVL là 36 triệu đô la. Mới tháng 5, TVL vẫn ở mức trên 30 triệu đô la, nhưng hiện nay chỉ còn 3,6 triệu đô la.
TVL của Friend.tech. Nguồn: Defillama
Solo Ceesay, đồng sáng lập kiêm giám đốc điều hành của nền tảng Web3 phi tập trung Calaxy, đã chỉ ra khởi đầu mạnh mẽ và kết thúc yếu kém này, đồng thời tiết lộ những điểm tích cực và tiêu cực trong câu chuyện của Friend.tech.
“Thành công ngay lập tức của Friend.tech cho thấy rõ ràng mong muốn sử dụng các ứng dụng Web3 trong cuộc sống hàng ngày,” Ceesay nhận định. “Tuy nhiên, nó cũng làm nổi bật sự thiển cận của những người xây dựng và quản lý sản phẩm trong ngành của chúng tôi. Việc thiếu tiện ích cốt lõi và kế hoạch thực thi do ban lãnh đạo lập ra đã dẫn đến sự mất niềm tin của thị trường.”
Arjun cho rằng các công ty nên tập trung vào việc xây dựng các sản phẩm và chiến lược bền vững trong dài hạn thay vì theo đuổi lợi ích ngắn hạn. Ông nhấn mạnh rằng điều này bao gồm đầu tư vào nghiên cứu và phát triển, ưu tiên các giải pháp lâu dài hơn so với các giải pháp nhanh chóng và lập kế hoạch chiến lược cho sự tăng trưởng trong tương lai.
Kitty Horlick, giám đốc của Rarilabs – công ty đứng sau giao thức ID kỹ thuật số Rarimo – nhấn mạnh rằng ví dụ của Friend.tech là lời nhắc nhở về việc “ưu tiên tạo ra giá trị dài hạn và tăng trưởng bền vững”.
Horlick cho biết ngành công nghiệp này cần tránh “những cạm bẫy của các chương trình đầu cơ” và tập trung vào “việc tạo ra những kết nối có ý nghĩa thay vì lợi nhuận tiền tệ ngắn hạn”.
James Toledano, giám đốc điều hành của Web3 Unity Wallet tự lưu trữ, cho rằng bài học lớn nhất từ Friend.tech là: “Đừng tin vào những lời quảng cáo được thổi phồng”.
“Tăng trưởng theo kiểu thổi phồng mà không có giá trị bền vững sẽ dẫn đến tình trạng người dùng giảm nhanh và gây thất vọng lớn.”
Web3 cải thiện nhanh chóng
Bất chấp những khó khăn của Friend.tech, toàn bộ ngành công nghiệp vẫn lạc quan về tương lai.
Dominic Schwenter, giám đốc điều hành của Ethereum layer-2 Lisk, cho biết ngành công nghiệp SocialFi, giống như phần lớn Web3, tiếp tục lặp lại và cải thiện.
“Một trong những khía cạnh tôi yêu thích nhất trong ngành Web3 là chúng tôi chứng kiến các dự án ra mắt theo thời gian thực, mặc dù còn quá sớm hoặc công nghệ chưa sẵn sàng. Vài năm sau, một nhóm khác lại thử một ứng dụng tương tự và tốt hơn gấp 10 lần.”
“Các ứng dụng SocialFi, giống như nhiều loại ứng dụng Web3 khác, hiện thân thiện với người dùng hơn nhiều so với các ứng dụng ra đời cách đây ba đến bốn năm.”
Schwenter cũng nhấn mạnh rằng vẫn còn chỗ để phát triển trước khi SocialFi trở nên không thể phân biệt với Web2, nhưng mục tiêu cuối cùng đã gần kề.
“Có thể dễ dàng mong đợi rằng trong vòng hai đến ba năm tới, sẽ rất khó để phân biệt giữa nền tảng xã hội Web3 và nền tảng Web2 hiện tại.”
SocialFi: Một ngành công nghiệp đang phát triển
SocialFi vẫn là một ngành công nghiệp có nhiều rào cản cần vượt qua. Như Toledano chỉ ra:
“Các vấn đề về khả năng mở rộng, phí cao và giao dịch chậm hạn chế việc áp dụng rộng rãi”.
Horlick cho biết một thách thức quan trọng khác là “phát triển các đề xuất giá trị xã hội mới lạ”.
“Cuối cùng, sự thành công của SocialFi sẽ phụ thuộc vào khả năng đổi mới và tạo ra các nền tảng của những người xây dựng, mang lại trải nghiệm thực sự độc đáo và có giá trị cho người dùng. Chỉ sao chép các mô hình truyền thông xã hội hiện có sẽ không đủ”.
SocialFi có thể chưa đạt được điều đó, nhưng Saunders tin rằng ngành này đang đi đúng hướng với đề xuất giá trị vững chắc.
“Mặc dù các sản phẩm SocialFi hiện tại còn nhiều chỗ cần cải thiện, nhưng các dự án trao quyền cho người dùng xây dựng cộng đồng và tạo nội dung phù hợp cho họ trong khi nhận được phần thưởng là một điểm khởi đầu độc đáo.”
Ceesay khẳng định rằng SocialFi vẫn có thể chứng minh mình là một trong những lĩnh vực quan trọng nhất trong ngành công nghiệp blockchain.
“Tôi tin rằng SocialFi là một trong những ứng dụng tốt nhất, hợp lý nhất của công nghệ sổ cái phân tán. Nói một cách thẳng thắn, các ứng dụng SocialFi có tiềm năng giúp công nghệ mà Satoshi tiên phong tiếp cận với những người cần nó nhất — những người bình thường.”