Sửa luật Đầu tư công: Tách bồi thường, giải phóng mặt bằng... thành dự án độc lập

Một trong những nội dung được các đại biểu quan tâm đóng góp nhiều ý kiến là việc dự thảo đề xuất cho phép tách công tác bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập đối với tất cả các nhóm dự án.

Chủ trì hội thảo, Thứ trưởng Nguyễn Thị Bích Ngọc cho biết, luật Đầu tư công năm 2019 quy định nhiều nội dung mới, cải cách đột phá về tư tưởng, về quan điểm đầu tư công, đẩy mạnh phân cấp, phân quyền, cắt giảm các thủ tục hành chính để tạo sự chủ động, linh hoạt, đồng thời nâng cao trách nhiệm, vai trò của người đứng đầu, của các bộ, các ngành, các địa phương trong quản lý đầu tư công. Tuy nhiên, sau gần 5 năm thực hiện, luật Đầu tư công năm 2019 đã bộc lộ một số vấn đề khó khăn, vướng mắc cần phải xử lý kịp thời để đáp ứng được tình hình phát triển mới.

Điều 5 của luật Đầu tư công, quy định trường hợp thật sự cần thiết tách riêng việc bồi thường, hỗ trợ, tái định cư, giải phóng mặt bằng thành dự án độc lập, đối với dự án quan trọng quốc gia do Quốc hội xem xét, quyết định; đối với dự án nhóm A do Thủ tướng Chính phủ, Hội đồng nhân dân cấp tỉnh xem xét, quyết định theo thẩm quyền. Việc tách riêng dự án độc lập được thực hiện khi phê duyệt chủ trương đầu tư dự án quan trọng quốc gia, dự án nhóm A.

Về vấn đề này, ông Nguyễn Trúc Sơn, Phó chủ tịch UBND tỉnh Bến Tre cho rằng, quy định tách riêng việc bồi thường, giải phóng mặt bằng... độc lập với nhóm dự án là rất phù hợp, để việc chuẩn bị đầu tư được hoàn chỉnh trước khi bố trí vốn. Trong thực tế, việc thực hiện dự án đầu tư công nhanh hay chậm là do công tác giải phóng mặt bằng, không có mặt bằng thì không thể làm được gì. Ông Nguyễn Văn Hòa - Phó chủ tịch tỉnh Hậu Giang nhấn mạnh: "Muốn sớm có mặt bằng thì phải tách riêng để triển khai nhanh".

Việc tách giải phóng mặt bằng khỏi các dự án để bảo đảm tiến độ nhưng lại gắn với các quy định về tổng mức đầu tư các dự án nhóm A, B, C. Giám đốc Sở KH-ĐT tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu Lê Ngọc Linh băn khoăn: “Hiện tổng mức đầu tư dự án là tính cả giải phóng mặt bằng, nay tách phần bồi thường ra rồi thì tính ra sao? Trong khi có nhiều dự án chi phí xây lắp thấp nhưng chi phí giải phóng mặt bằng rất cao. Thế nên, quy định cần nêu rõ dự án bồi thường bao nhiêu thì tách được".

Nhiều đại biểu góp ý, dự thảo nêu trường hợp "thật sự cần thiết" mới tách riêng phần bồi thường, hỗ trợ... thành dự án độc lập là chưa rõ ràng, cần quy định rõ yếu tố “thực sự cần thiết" là thế nào, nhằm tránh gây khó cho việc triển khai sau này; rồi quy định tách phần bồi thường, nhưng lại chưa có quy định về trình tự thủ tục...

Thủ tướng quyết dự án nhóm A có mức đầu tư từ 10.000 tỉ đồng trở lên

Đối với việc phân cấp, phân quyền, dự thảo quy định: Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm A sử dụng vốn ngân sách địa phương, bao gồm cả vốn bổ sung có mục tiêu từ ngân sách cấp trên, các nguồn vốn hợp pháp của địa phương thuộc cấp mình quản lý, báo cáo HĐND cấp tỉnh tại kỳ họp gần nhất, trừ dự án nhóm A có tổng mức đầu tư từ 10.000 tỉ đồng trở lên và dự án không phân biệt tổng mức đầu tư thuộc thẩm quyền của Thủ tướng Chính phủ.

Bên cạnh đó, dự thảo cũng quy định chủ tịch UBND các cấp quyết định chủ trương đầu tư dự án nhóm B, nhóm C sử dụng vốn ngân sách địa phương, bao gồm cả vốn bổ sung có mục tiêu từ ngân sách cấp trên, các nguồn vốn hợp pháp của địa phương thuộc cấp mình quản lý.

Đề xuất trên được nhiều địa phương ủng hộ vì phù hợp với tình hình hiện nay, giúp việc thực hiện dự án nhanh và tạo thuận lợi giải ngân vốn đầu tư công. Bên cạnh đó, về phân cấp, phân quyền, đại diện của UBND tỉnh Hậu Giang đề xuất bổ sung quy định khi Chính phủ phân quyền cho địa phương thì địa phương không cần thông qua HĐND. Lý do, Chính phủ đã giao rồi thì HĐND cũng không thể giao khác được.

Luật Đầu tư công sửa đổi dự kiến được Quốc hội thông qua vào kỳ họp thứ 8 (tháng 10.2024). Trước đó, Bộ KH-ĐT đã tổ chức 2 hội thảo lấy ý kiến tại các tỉnh thành miền Bắc và miền Trung.