Thu 800 triệu đồng mỗi năm nhờ mô hình nuôi cá chạch 'sạch'

Trưa giữa tháng 9, ao nuôi cá rộng 5.000 m2 của anh Tuấn (32 tuổi, ấp 3 xã Thạnh Lộc, huyện Cai Lậy) vang tiếng máy chạy oxy. Dưới ao, nhân công trầm mình vớt các bó ống nhựa nơi cá trú ẩn đổ vào vợt lưới để thu hoạch.

Những con cá chạch béo ú, kích thước to bằng cổ tay trọng lượng khoảng 500 gram được cho vào bể thủy tinh chạy oxy để chờ giao cho khách. "Phải mất rất nhiều công sức thuyết phục gia đình cộng với bao nhiêu lần thất bại mới được như hôm nay", anh Tuấn nói.

6 năm trước, sau khi tốt nghiệp ngành Dược, Tuấn công tác ở một bệnh viện tại TP HCM. Xuất thân là dân miệt vườn, thời gian đầu anh khá ngột ngạt với nhịp sống thành thị. Ngoài giờ làm, nam thanh niên dành nhiều thời gian nghiên cứu chuyên môn lẫn các mô hình trồng trọt, chăn nuôi ở nông thôn.

Lúc này, Tuấn đã manh nha ý tưởng về quê "nuôi cá trồng rau" theo mô hình an toàn. Tuy nhiên, khi nêu ý định, anh bị gia đình phản đối, đề nghị tiếp tục công tác vì cả nhà 4 người không có ai làm nông, sợ Tuấn chỉ chạy theo "trend", không chịu được vất vả.

Không bỏ cuộc, Tuấn tra cứu tài liệu trên Internet để xây dựng mô hình. Anh nhận thấy trong các loài cá phù hợp điều kiện nuôi ở quê nhà, cá chạch lấu được mệnh danh là "sâm nước", có dược tính lẫn dinh dưỡng cao.

Đầu năm 2019, dành dụm được 50 triệu đồng và tìm được nguồn con giống uy tín tại TP Cần Thơ kèm dịch vụ tư vấn kỹ thuật nuôi, Tuấn quyết định bỏ việc về quê khởi nghiệp với mảnh vườn 400 m2 của gia đình.

Ưu tiên hàng đầu của dược sĩ trẻ là mô hình vừa cho lợi nhuận nhưng phải đảm bảo an toàn sinh học, không gây ô nhiễm môi trường. Ngoài ao nuôi, ở một góc vườn, Tuấn nuôi trùn quế và trồng cây nha đam. Nước từ ao dùng để tưới nha đam, phế phẩm của cây sẽ làm thức ăn cho trùn quế, trùn làm thức ăn cho cá, phân trùn bón lại cho nha đam.

Khác với ao nuôi truyền thống chỉ phủ bạt ở thành ao và chạy oxy, anh Tuấn lót bạt luôn ở đáy ao, đồng thời làm hệ thống lưới che phía trên. Cách làm này phát sinh hơn 10% chi phí, nhưng giúp khắc phục được tình trạng dịch bệnh tích tụ dưới đáy bùn. Ngoài ra, lưới che giúp cá không bị sốc khi thời tiết thay đổi.

Anh cũng đầu tư hệ thống ao xử lý nước đầu vào lẫn ra và chia khu vực nuôi thành nhiều ao nhỏ để kiểm soát tốt hơn khi dịch bệnh lây lan. Từ đó, mô hình nuôi an toàn sinh học sẽ có tỷ lệ thành công khoảng 80%, gấp đôi mô hình nuôi truyền thống.

Ngoài ra, anh còn thả xen cá chép koi với tỷ lệ bằng 50% cá chạch lấu để lấy ngắn nuôi dài. Chủ ao lý giải cá chạch sau 10-12 tháng nuôi bắt đầu thu hoạch, còn cá koi khoảng 8 tháng đã có thể xuất bán. Ngoài ra, là cá cảnh nên cá koi rất mẫn cảm với sự thay đổi môi trường ao nuôi. Vì vậy, nếu quan sát đàn cá koi bất ổn, có thể chủ động xử lý ao nuôi để bảo vệ đàn cá chạch.

Dù đã chuẩn bị kỹ lưỡng, song vụ đầu tiên khi đàn cá được khoảng 4 tháng bắt đầu gặp sự cố, 80% đàn cá sau đó chết hết. Không nản lòng, anh Tuấn sau đó lần lượt đến các trại nuôi ở miền Tây để học hỏi. Đến vụ thứ 3, anh bắt đầu khắc phục các hạn chế và mở rộng dần quy mô ao nuôi lên 2.500 m2.

Theo anh Tuấn, nuôi cá chạch không quá vất vả, nhưng mất thời gian và phải chăm như "con mọn". Bởi loài cá này ưa sạch sẽ (3-5 ngày phải thay nước một lần) và cần nguồn oxy thường xuyên. Mỗi ngày, cá ăn hai lần sáng và chiều.

Do cá chạch thích sống chui rúc nên cần có hệ thống nhà trú ẩn bằng các bó ống nhựa đặt dưới đáy ao. Để cá khỏe mạnh cũng cần bổ sung thêm vitamin C, men hỗ trợ tiêu hóa cùng vi sinh vật cải tạo môi trường nước. Sau nhiều vụ có kinh nghiệm, hiện tỷ lệ hao hụt tại ao anh Tuấn không quá 10%.

Theo ước tính của chủ ao, với diện tích 5.000 m2 chi phí đầu tư ban đầu: gồm đào ao, bạt, lưới che, nơi trú ẩn, máy phát điện, máy chạy oxy và hệ thống máy bơm, ống dẫn tổng cộng khoảng 450 triệu đồng. Bình quân mỗi năm trại cá xuất bán khoảng 2 tấn cá chạch và 1 tấn cá koi.

Hiện cá chạch 0,5-1 kg bán giá sỉ 250.000 đồng một ký. Cá koi loại 1,5 kg trở lên đạt màu sắc chuẩn đẹp giá bán 350.000 đồng một ký. Ước tính, mỗi năm anh Tuấn thu về trên 800 triệu đồng, trừ chi phí, lợi nhuận gần 400 triệu đồng.

Năm ngoái, mô hình nuôi cá chạch an toàn sinh học đạt giải nhất cuộc thi Sáng kiến thanh niên thúc đẩy kiến thức bản địa thích ứng với biến đổi khí hậu do Tỉnh đoàn Tiền Giang tổ chức.

Hoàng Nam