Tình trạng dị ứng đạm sữa bò thường gặp ở trẻ nhỏ, thường hết dưới 5 tuổi, trường hợp nghiêm trọng có thể dẫn đến sốc phản vệ nguy hiểm.
Sữa bò và những sản phẩm có nguồn gốc từ sữa bò chứa nhiều chất dinh dưỡng có lợi cho sức khỏe của trẻ. Tuy nhiên, hệ miễn dịch của cơ thể bé có thể phản ứng với thành phần đạm trong loại thực phẩm này dẫn đến dị ứng.
"Dị ứng đạm sữa bò là loại dị ứng thức ăn thường gặp nhất ở trẻ", BS.CKI Lâm Bội Hy, khoa Nhi, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh, nói. Sau khi trẻ uống sữa hoặc các chế phẩm từ sữa vài phút đến vài giờ, cơ thể có thể có phản ứng dị ứng. Một số trẻ bú mẹ vẫn có khả năng bị dị ứng đạm bò. Nguyên nhân là do người mẹ sử dụng những sản phẩm từ bò, được truyền qua đường sữa mẹ.
Dị ứng là tình trạng phản ứng quá mức của hệ miễn dịch khi tiếp xúc với chất gây dị ứng. Khi trẻ uống sữa bò, hệ thống miễn dịch trong cơ thể trẻ cho rằng các thành phần protein trong sữa bò là có hại, khiến cơ thể tự động sản xuất ra kháng thể miễn dịch (IgE). Ở những lần tiếp xúc với đạm sữa bò tiếp theo, kháng thể IgE trong cơ thể trẻ nhận ra chúng và báo cho hệ thống miễn dịch dẫn tới một loạt các dấu hiệu dị ứng.
Tùy thuộc vào tình trạng dị ứng, cơ thể trẻ có các mức độ phản ứng khác nhau. Trong đó, phản ứng nhanh thường xảy ra trong vài phút tới hai giờ sau uống sữa hoặc ăn các chế phẩm từ sữa. Những phản ứng này có thể biểu hiện ở da (mề đay, sưng môi, sưng mi mắt...), hầu họng (khàn tiếng, khó nuốt...), đường hô hấp (hắt hơi, khò khè, khó thở), đường tiêu hóa (ói, đau bụng, tiêu chảy...). Những trường hợp nặng có thể dẫn đến sốc phản vệ gây nguy hiểm tính mạng nếu không điều trị kịp thời.
Sốc phản vệ có thể ảnh hưởng đến hệ miễn dịch, hô hấp, da, tuần hoàn, tiêu hóa, thần kinh trung ương... gây sốc tim, trụy tim, tử vong chỉ trong thời gian ngắn. Bác sĩ Bội Hy khuyến cáo phụ huynh cần ngừng cho trẻ uống sữa bò, nhanh chóng đưa trẻ đến cơ sở y tế gần nhất để được khám và xử trí sốc phản vệ kịp thời. Khi đưa trẻ đến bệnh viện, phụ huynh cần cung cấp thông tin chi tiết về tình trạng sức khỏe của con, nguyên nhân gây ra sốc phản vệ. Bên cạnh đó, phản ứng chậm có các biểu hiện như tiêu chảy, phân lỏng, nôn trớ, nổi ban đỏ, đầy hơi, chướng bụng... Phụ huynh theo dõi sát trẻ, nếu không giảm cần đưa con đến bệnh viện.
Trẻ dị ứng đạm sữa bò thường được khuyến cáo bú sữa mẹ hoàn toàn trong 6 tháng đầu đời. Vì đây là nguồn dưỡng chất tốt nhất giúp bổ sung kháng thể, phát triển hệ miễn dịch và sức đề kháng của trẻ. Từ đó, trẻ có thể giảm nguy cơ dị ứng với đạm sữa bò. Trong trường hợp này, người mẹ cũng cần phải loại bỏ hoàn toàn sữa bò và các sản phẩm từ sữa như sữa chua, kem, bơ, pho mát... ra khỏi chế độ ăn uống hàng ngày. Phụ huynh cần tham khảo ý kiến bác sĩ nếu muốn sử dụng thêm sữa công thức.
Điều dưỡng cho trẻ uống sữa mẹ nhằm hạn chế nguy cơ trẻ bị dị ứng đạm từ các loại sữa khác. Ảnh minh họa: Tuệ Diễm
Theo bác sĩ Bội Hy, nếu không thể nuôi con bằng sữa mẹ thì mẹ có thể cho con dùng sữa thủy phân toàn phần hoặc sữa axit amin. Đây là những loại sữa được làm từ sữa bò nhưng protein sữa bò được chia nhỏ nhằm "đánh lừa" khả năng nhận diện protein của hệ thống miễn dịch. Tuyệt đối không tự ý thay thế sữa bò bằng sữa dê, sữa cừu hay sữa đậu nành bởi chúng có thể gây dị ứng chéo với đạm bò.
Đa phần trẻ sẽ hết dị ứng sau 5-6 tuổi nếu được loại trừ đạm sữa bò ra khỏi chế độ ăn trong ít nhất một năm đầu đời. Nếu trẻ không hết dị ứng có thể bị rối loạn tăng đáp ứng miễn dịch kéo dài và gây nên những bệnh lý tự miễn nặng sau này.
Đình Lâm
Độc giả gửi câu hỏi về bệnh trẻ em tại đây để bác sĩ giải đáp