Trí tuệ nhân tạo “thăng hoa” ở giải Nobel Vật lý 2024

Viện Hàn lâm khoa học Hoàng gia Thụy Điển đã quyết định trao giải Nobel Vật lý 2024 cho hai nhà khoa học John F. Hopfield thuộc Đại học Princeton (Mỹ) và Geoffrey E. Hinton thuộc Đại học Toronto (Canada), theo thông cáo được đăng trên trang web The Nobel Prize vào chiều qua (8.10, theo giờ VN). Hai ông sẽ chia sẻ số tiền thưởng 11 triệu krona Thụy Điển (26,3 tỉ đồng).

Mở màn cho kỷ nguyên mới

Theo thông cáo trên, 2 nhà khoa học đoạt giải Nobel Vật lý năm nay đã sử dụng các công cụ vật lý để phát triển các phương pháp làm nền tảng cho công nghệ máy học ngày nay. "Khi nói về trí tuệ nhân tạo (AI), chúng ta thường nói đến máy học bằng cách sử dụng mạng lưới thần kinh nhân tạo. Máy học dựa trên các hệ thống thần kinh nhân tạo đang kích hoạt cuộc cách mạng hóa sâu sắc trong lĩnh vực khoa học, kỹ thuật và đời sống hằng ngày", theo Hội đồng Nobel Vật lý.

Trong đó, ông Hopfield (91 tuổi) đã tạo ra một bộ nhớ liên kết có thể lưu trữ và tái tạo lại hình ảnh cũng như các loại mẫu khác trong dữ liệu. Còn ông Hinton (77 tuổi) đã phát minh ra một phương pháp có thể tự động tìm các thuộc tính trong dữ liệu và nhờ đó thực hiện các thao tác như xác định những phần tử cụ thể trong ảnh.

Hội đồng Nobel Vật lý nhận xét bộ đôi chủ nhân giải Nobel Vật lý 2024 đã phát triển những kỹ thuật sử dụng cấu trúc của hệ thống thần kinh nhân tạo trong việc xử lý thông tin. Điều này đã dẫn đến máy học phát triển "thần tốc" trong 2 thập niên qua. "Dù máy tính không biết suy nghĩ, nhưng cỗ máy này giờ đây có thể bắt chước những chức năng như ghi nhận ký ức và học tập. Hai chủ nhân của giải thưởng năm nay đã giúp viễn cảnh này trở thành hiện thực", Hội đồng Nobel Vật lý nhấn mạnh.

Vì thế, hai giáo sư Hopfield và Hinton được công nhận đã mang đến cho nhân loại "một cách thức hoàn toàn mới trong việc sử dụng máy tính để hỗ trợ và hướng dẫn con người" giải quyết nhiều vấn đề mà xã hội phải đối mặt, theo Hội đồng Nobel Vật lý.

Hứa hẹn và quan ngại

Trả lời phỏng vấn qua điện thoại tại buổi công bố giải, Giáo sư Hinton, được mệnh danh là "Bố già AI", nhận định AI sẽ mang đến ảnh hưởng to lớn cho xã hội loài người.

"Những ảnh hưởng đến từ AI có thể so với cuộc cách mạng công nghiệp. Tuy nhiên, thay vì mang đến sự vượt trội hơn về sức mạnh thể chất so với con người, điều đang diễn ra là con người sẽ bị vượt lên về năng lực trí tuệ. Chúng ta chưa từng trải qua kinh nghiệm phải đối mặt những thứ thông minh hơn chúng ta", CNN dẫn lời ông Hinton.

Ông Hinton dự báo công nghệ AI sẽ tạo nên cuộc cách mạng hóa trong các lĩnh vực như chăm sóc y tế, dẫn đến sự cải thiện đáng kể trong năng suất. "Thế nhưng, chúng ta cũng cần lo ngại về một số hậu quả tiềm tàng, đặc biệt khi những công nghệ này vượt khỏi tầm kiểm soát của con người", ông cảnh báo.

Ông Hinton đã rời Google vào tháng 5.2023 và cho hay ông làm như thế để có thể tự do lên tiếng về mối nguy hiểm của công nghệ, sau khi nhận ra rằng máy tính có thể trở nên thông minh hơn con người sớm hơn nhiều so với những gì ông và các chuyên gia khác dự báo, theo Reuters.

Chủ tịch Hội đồng Nobel Vật lý Ellen Moons hôm qua cũng lưu ý: "Dù máy học mang lại những lợi ích to lớn nhưng sự phát triển nhanh chóng của nó cũng làm dấy lên mối lo ngại về tương lai của chúng ta. Nói chung, con người có trách nhiệm sử dụng công nghệ mới này một cách an toàn và có đạo đức, vì lợi ích lớn nhất của nhân loại".