Vụ án 6 cựu chiến binh 'hủy hoại rừng' ở Đắk Nông: 3 lần trả hồ sơ chỉ trong 6 tháng

Kiên trì kêu oan gần 10 năm

Vụ án 6cựu chiến binh "hủy hoại rừng" ở Đắk Nông kéo dài suốt 10 năm, từ 2015 đến nay. 6 cựu chiến binh liên tục kêu oan về tội hủy hoại rừng gồm: Đỗ Mạnh Hùng (62 tuổi), Ngân Xuân Dũng (64 tuổi), Vũ Tất Đắc (71 tuổi), Hoàng Văn Sằn (67 tuổi), Nguyễn Nam Thái (57 tuổi) và Cao Minh Điến (56 tuổi, cùng ở H.Đắk Song, Đắk Nông).

Vụ án gây chú ý là 6 cựu chiến binh từng bị TAND tỉnh Đắk Nông kết tội hủy hoại rừng với mức án từ 6 - 7 tháng tù. Sau khi ra tù, các cựu chiến binh tiếp tục kêu oan, nhờ vậy mà được cấp giám đốc thẩm xem xét lại vụ án.

Trao đổi với PV Thanh Niên, ngày 18.7, cựu chiến binh Nguyễn Nam Thái (1 trong 6 cựu chiến binh) cho biết Cơ quan CSĐT Công an TP.Gia Nghĩa (Đắk Nông) vừa ra thông báo điều tra bổ sung vụ án.

Theo hồ sơ vụ án, tại cuộc họp đầu năm 2015, ông Đỗ Mạnh Hùng, Chi hội trưởng Chi hội Cựu chiến binh thôn 6 (xã Trường Xuân, H.Đắk Song), đưa ra ý kiến chi hội sẽ phát dọn đất rừng tại lô 3, lô 6, khoảnh 1, tiểu khu 1710 (TX.Gia Nghĩa, nay là TP.Gia Nghĩa) để trồng cây keo gây quỹ hoạt động. Tất cả hội viên đồng ý.

Trong 2 ngày của tháng 1.2015 và 2 ngày của tháng 4.2015, các hội viên của Chi hội Cựu chiến binh thôn 6 đã chặt những cây bụi, dây leo, cây gỗ có đường kính từ 10 cm trở xuống và gom lại thành từng đống chờ khô sẽ đốt. Đây là đất rừng, do UBND tỉnh Đắk Nông giao Công ty TNHH MTV Gia Nghĩa (Xí nghiệp lâm nghiệp Nghĩa Tín) quản lý.

Tại kết luận giám định tháng 4.2015 của giám định viên tư pháp Huỳnh Văn Triệu (thuộc Hạt Kiểm lâm TX.Gia Nghĩa), rừng bị hủy hoại 0,98 ha, là rừng sản xuất, thiệt hại hơn 53 triệu đồng. Do đó, 6 cựu chiến binh trên bị đề nghị truy tố.

Cả 2 lần xét xử sơ thẩm, TAND TX.Gia Nghĩa (nay là TP.Gia Nghĩa) tuyên phạt 6 cựu chiến binh với mức án từ 6 - 7 tháng tù. Các bị cáo đồng loạt kháng cáo kêu oan vì cho rằng thời điểm chặt các cây bụi, dây leo thì trên thực tế đã không còn rừng, nên không thể bị buộc tội hủy hoại rừng.

Xét xử phúc thẩm lần 1, TAND tỉnh Đắk Nông hủy bản án sơ thẩm. Cuối năm 2017, TAND tỉnh Đắk Nông xét xử phúc thẩm (lần 2), bác kháng cáo kêu oan của 6 cựu chiến binh, tuyên y án sơ thẩm.

Sau khi ra tù, 6 cựu chiến binh tiếp tục gửi đơn kêu oan khắp nơi. Đến năm 2020, TAND cấp cao tại TP.HCM xét xử phúc thẩm hủy tất cả các bản án từng kết tội 6 cựu chiến binh.

Cứ chuyển hồ sơ qua là bị trả lại

Từ đầu năm 2024 đến nay, đã 3 lần Viện KSND TP.Gia Nghĩa từ chối về đề nghị truy tố và trả hồ sơ yêu cầu Công an TP.Gia Nghĩa điều tra bổ sung.

Hôm 31.1, Viện KSND TP.Gia Nghĩa cho rằng còn thiếu chứng cứ để chứng minh một trong những vấn đề quy định tại điều 85 của bộ luật Tố tụng hình sự mà cơ quan này không thể bổ sung được. Từ đó, Viện đã ra quyết định trả hồ sơ vụ án cho Cơ quan CSĐT để điều tra bổ sung.

Cụ thể, Viện KSND TP.Gia Nghĩa yêu cầu làm việc với giám định viên Huỳnh Văn Triệu và Hạt Kiểm lâm TP.Gia Nghĩa, về bản kết luận giám định hồi tháng 4.2015 đối với diện tích rừng mà các bị can hủy hoại được định giá thiệt hại hơn 53 triệu đồng. Theo đó, giám định viên căn cứ vào tài liệu, pháp lý nào để xác định thiệt hại về rừng? Đối với các trường hợp giám định thiệt hại về rừng, nếu không có bản ảnh rừng bị hủy hoại, không xác định mật độ cây rừng, biên bản khám nghiệm hiện trường rừng bị hủy hoại không có chữ ký xác nhận của các đối tượng hủy hoại rừng, thì kết luận giám định có đảm bảo căn cứ pháp lý?

Tuy nhiên, đến ngày 1.3, Cơ quan CSĐT ra kết luận điều tra bổ sung cho rằng các yêu cầu của Viện kiểm sát đã được điều tra làm rõ trước đây. Vì thế cơ quan này chuyển hồ sơ cho Viện KSND TP.Gia Nghĩa đề nghị truy tố 6 cựu chiến binh.

Đến ngày 10.4, Viện KSND TP.Gia Nghĩa lại tiếp tục trả hồ sơ cho Cơ quan CSĐT để điều tra bổ sung. Theo đó, Viện yêu cầu cơ quan điều tra làm việc với Sở NN-PTNT tỉnh Đắk Nông để thu thập quyết định năm 2013 của tỉnh, về việc ban hành quy định chi tiết giá rừng bình quân của các loại rừng trên địa bàn tỉnh.

Đến giữa tháng 6, Cơ quan CSĐT Công an TP.Gia Nghĩa vẫn cho rằng yêu cầu của Viện KSND TP.Gia Nghĩa đã được điều tra làm rõ. Vì thế cơ quan này tiếp tục đề nghị truy tố 6 bị can về tội hủy hoại rừng theo khoản 1 điều 189 bộ luật Hình sự 1999. Do đó, hôm 12.7, lần thứ 3 chỉ trong vòng 6 tháng, Viện KSND TP.Gia Nghĩa tiếp tục trả hồ sơ điều tra bổ sung.

Giám đốc thẩm chỉ ra nhiều vấn đề chưa đủ căn cứ buộc tội

Trước đó vào năm 2020, TAND cấp cao tại TP.HCM xét xử giám đốc thẩm đã nêu ra 9 vấn đề cho thấy chưa đủ căn cứ buộc tội, tuyên hủy cả 2 bản án kết tội 6 cựu chiến binh để điều tra lại.

Thứ nhất, cơ quan tố tụng chưa điều tra xác minh diện tích nơi xảy ra vụ án là đất rừng tự nhiên sản xuất, đất nông nghiệp hay đất trống. Nơi xảy ra vụ án, cơ quan tố tụng xác định là rừng nhưng tại sao xung quanh không phải là rừng. Hồ sơ vụ án không có tài liệu, chứng cứ nào để chứng minh nơi xảy ra vụ án là rừng, chủng loại rừng theo Nghị định 23, Quyết định 186 năm 2006 của Thủ tướng Chính phủ, và Thông tư 34 năm 2009 của Bộ NN-PTNT. Bởi từ đó mới có cơ sở xác định hành vi các bị cáo có cấu thành tội phạm hay không.

Thứ hai, xác định diện tích rừng bị hủy hoại không được giám định viên có chuyên môn giám định, mà căn cứ vào biên bản xác minh hiện trường không có giá trị pháp lý. Vì thế, kết luận giám định ngày 14.7.2016 cũng không có giá trị pháp lý. Các cơ quan tố tụng căn cứ vào kết luận trên để điều tra, truy tố, xét xử 6 bị cáo là vi phạm nghiêm trọng thủ tục tố tụng.

Thứ ba, theo điều 189 bộ luật Hình sự 1999, Thông tư liên tịch số 19 năm 2007 của Bộ NN-PTNT, Bộ Tư pháp, Bộ Công an, Viện KSND tối cao, TAND tối cao; và điều 20 Nghị định 157 năm 2013, phải hủy hoại trên 5.000 m2 (đối với rừng sản xuất) mới bị truy cứu trách nhiệm hình sự.

Cơ quan CSĐT Công an TP.Gia Nghĩa xác định các bị cáo chặt, phá rừng trong 4 ngày, trong đó có 2 ngày của tháng 1.2015 là 4.000 m2. Theo văn bản tháng 3.2015 của Chi cục Kiểm lâm tỉnh Đắk Nông thì rừng lại bị thiệt hại 100%. Như vậy, trong 2 ngày của tháng 1.2015 rừng đã bị hủy hoại hoàn toàn.

Cơ quan CSĐT không chứng minh được diện tích rừng vẫn chưa bị thiệt hại 100% mà chỉ dựa vào lời giải thích của ông Nguyễn Thanh Tùng (cán bộ Hạt Kiểm lâm TX.Gia Nghĩa) để xác định các bị cáo tiếp tục phá rừng trong 2 ngày của tháng 4.2015 là không đủ cơ sở…